Πρωταγωνιστές τα ΕΛΠΕ στην ανάκαμψη της Ελλάδας

Με κεντρικό θεματικό άξονα τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο κλάδος της Ενέργειας στην ανάκαμψη της ελληνικής Οικονομίας έκλεισαν οι εργασίες του συνεδρίου «Ενέργεια & Ανάπτυξη 2015», που διοργανώθηκε το διήμερο 11-12 Νοεμβρίου στην Αθήνα από το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ).

Ρεπορτάζ: Νίκος Τσαγκατάκης

Στη φετινή 20ή διοργάνωση του συνεδρίου του ΙΕΝΕ συμμετείχαν κορυφαία στελέχη της ελληνικής αγοράς ενέργειας, καθώς και εκπρόσωποι του πολιτικού κόσμου και των τραπεζών. Μεταξύ των εκλεκτών ομιλητών ξεχώρισε η τοποθέτηση που έκανε ο πρόεδρος του Δ.Σ. του Ομίλου Ελληνικά Πετρέλαια, καθηγητής Στάθης Τσοτσορός.

Ο κ. Τσοτσορός ξεκίνησε την ομιλία του σκιαγραφώντας τα 12 σημεία που, κατά τη γνώμη του, αποτελούν τα δομικά αίτια της παρατεταμένης δημοσιονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα από το 2009 έως σήμερα. Παράλληλα, αναφέρθηκε και στα 9 «αυτονόητα και κοινής αποδοχής “προαπαιτούμενα”» –όπως τα χαρακτήρισε– για όποιο εγχείρημα ανάκαμψης. Αυτά είναι:
1] Η σταθερότητα του πολιτικού συστήματος,
2] Το σταθερό περιορισμένης έκτασης, αντιγραφειοκρατικό και ευέλικτο πλαίσιο, των άκρως απαραίτητων και σύμφωνων με τις ευρωπαϊκές πολιτικές, κρατικών ρυθμίσεων,
3] Οι αξιόπιστες μεταρρυθμίσεις για την πρόληψη και την πάταξη της εκτεταμένης φοροδιαφυγής, διαπλοκής και διαφθοράς,
4] Η εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού συστήματος,
5] Οι επιλεγμένες δράσεις και παρεμβάσεις εξασφάλισης «διαχρονικά» πλεονασματικών προϋπολογισμών,
6] Η σαφής αναπτυξιακή στρατηγική και στόχοι (επιλογή παραγωγικών τομέων και αναπτυξιακών πολιτικών στην κατεύθυνση ενίσχυσης της διεθνούς ανταγωνιστικότητας),
7] Το ελκυστικό πλαίσιο προσέλκυσης επενδύσεων,
8] Η δραστική ενίσχυση της χρηματοδότησης της Εκπαίδευσης και της Έρευνας, στην κατεύθυνση της ανάπτυξης εξωστρεφών συνεργασιών και της ενεργούς συμμετοχής στα ευρωπαϊκά και διεθνή ερευνητικά προγράμματα καινοτομίας και προώθησης των κλάδων αιχμής,
9] Η συνολική αντιμετώπιση στο πλαίσιο της Ε.Ε. του εντεινόμενου προσφυγικού και μεταναστευτικού προβλήματος.

Η στρατηγική και ο ρόλος των ΕΛ.ΠΕ.
Εν συνεχεία ο πρόεδρος των ΕΛ.ΠΕ. περιέγραψε τη στρατηγική, τον ρόλο και τους στόχους του Ομίλου στο εγχείρημα της ανάκαμψης. Θέτοντας ως βάση της συζήτησης τις ισχυρότατες πιέσεις που δέχεται ο κλάδος της διύλισης εξαιτίας των εξελίξεων στην παγκόσμια οικονομία (π.χ. κατακόρυφη πτώση στη ζήτηση πετρελαιοειδών λόγω κρίσης, στροφή σε εναλλακτικά καύσιμα, κλιματική αλλαγή) και τις νέες γεωπολιτικές συνθήκες (βλ. πόλεμος στην Ουκρανία, αστάθεια σε Α. Ευρώπη, Μ. Ανατολή και Αφρική, προσφυγική κρίση), ο κ. Τσοτσορός ανέδειξε ως κεντρικό μεσοπρόθεσμο στόχο των ΕΛ.ΠΕ. τη διασφάλιση της διεθνούς ανταγωνιστικής παρουσίας του κλάδου της διύλισης.

«Η διατήρηση των δεικτών ανταγωνιστικότητας των ΕΛ.ΠΕ. στο 25 % των πλέον ανταγωνιστικών διυλιστηρίων, σύμφωνα με την κατά Solomon κατάταξη, αποτελεί για την εταιρεία πρωταρχικό στόχο και βασική υποχρέωση προς τους μετόχους της», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Τσοτσορός. Σε επίπεδο μεσομακροπρόθεσμου σχεδιασμού, τώρα, ο κ. Τσοτσορός είπε ότι ο Όμιλος υιοθετεί τις ευρωπαϊκές θέσεις μετασχηματισμού του ενεργειακού συστήματος, καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα και αναπροσανατολισμό προς τις ενεργειακές δράσεις και προϊόντα της νέας εποχής (ΑΠΕ, δίκτυα φυσικού αερίου, ηλεκτρική ενέργεια), με παράλληλη ισχυροποίηση στον πετρελαϊκό κλάδο.

Σύμφωνα πάντα με τον πρόεδρό τους, τα ΕΛ.ΠΕ. φιλοδοξούν να πρωταγωνιστήσουν στο εγχείρημα της ανάκαμψης συμμετέχοντας ενεργά και αποτελεσματικά:
α] Στην ενεργό συμμετοχή στον ενεργειακό μετασχηματισμό της Ελλάδας.
β] Στην υλοποίηση μεσομακροπρόθεσμου επενδυτικού προγράμματος.
γ] Στη βελτίωση του ισοζυγίου εμπορικών συναλλαγών της χώρας.
δ] Στην προστασία του περιβάλλοντος και την ενίσχυση της ασφαλούς λειτουργίας.
ε] Στην απρόσκοπτη τροφοδοσία της ελληνικής αγοράς με πετρελαϊκά και πετροχημικά προϊόντα.
στ] Στην εξασφάλιση και διατήρηση των στρατηγικών αποθεμάτων της χώρας.
ζ) Στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του ζητήματος της λαθρεμπορίας στα πετρελαιοειδή.

Οι στόχοι
Στο πλαίσιο της παραπάνω στρατηγικής, η διοίκηση των ΕΛ.ΠΕ. στοχεύει ειδικότερα στα εξής:
1] Διατήρηση και ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας
1.1) Ελαχιστοποίηση του κόστους εκμετάλλευσης και λειτουργίας με στόχο τη μεγιστοποίηση των ωφελειών των ευνοϊκών περιθωρίων διύλισης και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων των μελλοντικών μειωμένων περιθωρίων, στο πλαίσιο της κυκλικής κίνησης των πετρελαϊκών τιμών.
1.2) Ελαχιστοποίηση του κόστους προμηθειών και των δαπανών εμπορίας.
1.3) Επενδύσεις εκσυγχρονισμού και βελτίωσης της ενεργειακής και μηχανολογικής απόδοσης.
1.4) Σταθεροποίηση της θέσης των διυλιστηρίων στο 25 % των πλέον ανταγωνιστικών διυλιστηρίων διεθνώς.
1.5) Σταθεροποίηση και ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας του Ομίλου στη Ν.Α Ευρώπη. Ελαχιστοποίηση του κόστους εκμετάλλευσης και λειτουργίας.
2] Δράσεις σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο για την προσαρμογή ρυθμιστικών παρεμβάσεων στις συνθήκες του διεθνούς ανταγωνισμού
Ενεργή, συνεχής και συστηματική συμμετοχή στα όργανα, τις επιτροπές, φορείς και οργανώσεις διαμόρφωσης, σχεδιασμού και έγκρισης των κανονιστικών πλαισίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα με:
2.1) Συντονισμένες δράσεις προς την κατεύθυνση εναρμόνισης των κρατικών παρεμβάσεων διαμόρφωσης των τιμών με αυτές του διεθνούς ανταγωνισμού και κατ’ ελάχιστο του ανταγωνισμού, στο πλαίσιο των περιορισμών της ΕΕ.
2.2) Συντονισμένες δράσεις προς την κατεύθυνση περιορισμού των αρνητικών επιπτώσεων ορισμένων ευρωπαϊκών πολιτικών, με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών διυλιστηρίων στη λεκάνη της Μεσογείου.
3] Ενίσχυση των επενδυτικών σχεδίων και εντατικοποίηση των δράσεων στον τομέα της έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων (upstream).
4] Ενίσχυση των συμμετοχών στην λειτουργία εκμετάλλευσης και ανάπτυξης των
παραγωγικών μονάδων και δικτύων φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού.
5] Εντατικοποίηση των δράσεων ανάπτυξης νέων επιχειρηματικών πεδίων, στο πλαίσιο των επιλογών της ευρωπαϊκής πολιτικής (ΑΠΕ, εξοικονόμηση, δίκτυα).
5.1)    Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα προετοιμασίας στελεχών με την υλοποίηση προγράμματος υποτροφιών μεταπτυχιακής εξειδίκευσης στους υπό ανάπτυξη επιχειρηματικούς τομείς αναπροσανατολισμού του Ομίλου, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ενεργειακού σχεδιασμού.

Ο ευρωπαϊκός ενεργειακός χάρτης για το 2050
Ένα σημαντικό κομμάτι της ομιλίας του κ. Τσοτσορού ήταν αφιερωμένο στον ισχύοντα ευρωπαϊκό ενεργειακό σχεδιασμό, ο οποίος, όπως εξήγησε ο πρόεδρος των ΕΛ.ΠΕ., διατρέχεται από την κεντρική απόφαση ανάληψης δράσης, σε παγκόσμιο επίπεδο, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Υπό αυτό το πρίσμα, πανευρωπαϊκή επιδίωξη αποτελεί η απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα, στόχος που επιχειρείται να επιτευχθεί με πολιτικές δεσμεύσεις και μέτρα για:

# Υψηλή ενεργειακή απόδοση και εξοικονόμηση ενέργειας.
# Ανταγωνιστική παρουσία τεχνολογιών διαφοροποιημένων εκπομπών, με την παραδοχή ότι το κοινό αποδέχεται τόσο την πυρηνική ενέργεια όσο και την τεχνολογία δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CCS).
# Υψηλό μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με στόχο για το 2050 συμμετοχή στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση 75% και στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας 97%.
# Χαμηλό μερίδιο πυρηνικής ενέργειας.

Για τον μετασχηματισμό του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος προωθούνται 10 διαρθρωτικές αλλαγές, που έχουν άμεσες και σημαντικές επιπτώσεις για το συνολικό κόστος του ενεργειακού συστήματος και τη διάρθρωση των επενδύσεων. Επ’ αυτού, ο κ. Τσοτσορός επικαλέστηκε τις προτάσεις της Κομισιόν για την «Ενεργειακή Ενοποίηση και την Πολιτική για την Κλιματική Αλλαγή», σύμφωνα με τις οποίες θα πρέπει να απομακρυνθούμε από μια οικονομία η οποία μέχρι σήμερα βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα και στηρίζεται σε παλιές τεχνολογίες και ξεπερασμένα επιχειρηματικά μοντέλα.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι υπό αυτές τις συνθήκες ο πετρελαϊκός κλάδος υφίσταται σημαντικότατες πιέσεις, λαμβάνοντας υπόψη πέραν των άλλων, αφ’ ενός μεν την πολιτική επιλογή της στροφής προς τα εναλλακτικά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτροκίνητων οχημάτων, αφ’ ετέρου δε, πέραν της καθοριστικής σημασίας επιλογή των ΑΠΕ ως κομβικού παράγοντα, την επιλογή του φυσικού αερίου ως καίριας σημασίας για τον μετασχηματισμό του ενεργειακού συστήματος.

Σε κάθε περίπτωση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι το πετρέλαιο μάλλον θα παραμείνει στοιχείο του ενεργειακού μείγματος ακόμη και το 2050, και θα αποτελεί κυρίως το καύσιμο για μέρος των επιβατικών και εμπορευματικών μεταφορών μεγάλων αποστάσεων. Η πρόκληση, ωστόσο, που καλείται να απαντήσει ο πετρελαϊκός τομέας, έγκειται στην προσαρμογή του στις μεταβολές της ζήτησης πετρελαίου, που προκύπτουν από τη στροφή προς ανανεώσιμα και εναλλακτικά καύσιμα, και στην αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τον μελλοντικό εφοδιασμό και τις τιμές. Η διατήρηση της πρόσβασης στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου και η διατήρηση ευρωπαϊκής παρουσίας στον εγχώριο τομέα διύλισης –παρουσίας που θα είναι ικανή να προσαρμόζει τα επίπεδα δυναμικότητας στην οικονομική πραγματικότητα μιας ώριμης αγοράς – είναι σημαντικά ζητήματα για την οικονομία της Ε.Ε. σε τομείς που εξαρτώνται από προϊόντα διύλισης ως αρχικά υλικά, π.χ. η βιομηχανία πετροχημικών, και για την ασφάλεια του εφοδιασμού.

Η «ακτινογραφία» των ΕΛ.ΠΕ.
Ο Όμιλος Ελληνικά Πετρέλαια δραστηριοποιείται σε όλο το εύρος της ενεργειακής αλυσίδας: από τον κλάδο πετρελαιοειδών (έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων, διύλιση και μεταφορά αργού πετρελαίου και προϊόντων, χονδρική και λιανική εμπορία) και την παραγωγή και εμπορία πετροχημικών, έως την παραγωγή/εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας (από ΑΠΕ, αλλά και μέσω της συμμετοχής κατά 50% των ΕΛ.ΠΕ. στην Elpedison), το φυσικό αέριο (35% συμμετοχή στη ΔΕΠΑ) και τις μελετητικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες (Ασπροφός).

Με παρουσία σε 7 χώρες, τα ΕΛ.ΠΕ. είναι σήμερα ένας από τους ισχυρότερους ενεργειακούς ομίλους της Ν.Α. Ευρώπης, απασχολώντας συνολικά 3.335 εργαζομένους εντός και εκτός Ελλάδος. Με βάση στοιχεία του Σεπτεμβρίου 2015, ο Όμιλος διαθέτει ενεργητικό αξίας 6,9 δισ. ευρώ και ίδια κεφάλαια ύψους 1,8 δισ. ευρώ, ενώ οι κύριοι μέτοχοι είναι το ελληνικό Δημόσιο (35,5%) και η Paneuropean Oil and Industrial Holdings (42,6%). Σημειώνεται ότι ο Όμιλος ΕΛ.ΠΕ. είναι ο μεγαλύτερος βιομηχανικός επενδυτής στην Ελλάδα, έχοντας πραγματοποιήσει –εν μέσω διεθνούς και εγχώριας οικονομικής κρίσης– ένα πολύ μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα που ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ την πενταετία 2008-2012.

Αξίζει, τέλος, να επισημανθεί ότι, μετά από μία διετία ζημιογόνων αποτελεσμάτων (-€269 εκατ. ευρώ το 2013 και -€365 εκατ. το 2014), ο Όμιλος επανήλθε στην κερδοφορία το 2015, σημειώνοντας μάλιστα ιστορικά υψηλά λειτουργικά αποτελέσματα 9μήνου, με συνέπεια η λειτουργική κερδοφορία (EBITDA) στο τέλος του έτους να εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 750 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με συντηρητικούς υπολογισμούς που βασίζονται στα ιδιαίτερα κερδοφόρα αποτελέσματα του τρίτου τριμήνου, καθώς επίσης και στη συνεχιζόμενη υψηλή κερδοφορία και κατά το δίμηνο Οκτωβρίου-Νοεμβρίου.