Το μερτικό των ασφαλιστικών στις αποζημιώσεις των καταστροφών

Όταν η πρωτοφανής καταιγίδα «Daniel» που έπληξε στις αρχές του Σεπτέμβρη τη χώρα βρέθηκε σε αποδρομή και το μέγεθος της βιβλικής καταστροφής αποκαλύφθηκε σε όλο του το εύρος, ξεκίνησε η δημόσια συζήτηση για την ανάγκη να μπει και η ασφαλιστική αγορά στο παιχνίδι των αποζημιώσεων.

Επιμέλεια: Νίκος Τσαγκατάκης

Μάλιστα από το βήμα της 87ης ΔΕΘ ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν αυτός που τόνισε ότι πρέπει να ξεκινήσει η συζήτηση για την υποχρεωτική ασφάλιση των μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων καθώς και όλων των κατοικιών. Το πρωθυπουργικό «άνοιγμα» δεν ήταν τυχαίο, καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα μας επισκέπτονται με μεγαλύτερη συχνότητα, έχουν ολοένα μεγαλύτερη ένταση και ως εκ τούτου προκαλούν εκτενέστερες καταστροφές που με τη σειρά τους «γεννούν» υψηλότερα κόστη αποζημίωσης.

Ενδεικτικός αυτής της συνεπαγωγής είναι ο «λογαριασμός» που καλούνται να πληρώσουν οι ασφαλιστικές εταιρείες σε Θεσσαλούς δικαιούχους για τις ζημιές που υπέστησαν οι τελευταίοι από την σφοδρή επέλαση της «Daniel». Η αρχική αποτίμηση θέλει αυτές τις αποζημιώσεις να αγγίζουν ακόμη και το μισό δισεκατομμύριο ευρώ οι οποίες συνιστούν το υψηλότερο αποζημιωτικό κεφάλαιο που δόθηκε την τελευταία 25ετία (1998-2022) εξαιτίας ενός και μόνο ζημιογόνου αιτίου. Για να υπάρχει μία τάξη μεγέθους, την ίδια χρονική περίοδο οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν καταβάλει κάτι περισσότερο από 710 εκατομμύρια ευρώ ως αποζημιώσεις στον κλάδο ασφάλισης περιουσίας (σπίτια, επιχειρήσεις, κ.λπ.) για ζημιές που όμως προκλήθηκαν από πολλές διαφορετικές αιτίες.

 

Οι δύο αστερίσκοι

Τα παραπάνω δεδομένα που δείχνουν το αριθμητικό κόστος μιας φυσικής καταστροφής που προκάλεσε η πρόσφατη θεομηνία οδηγούν στην εύλογη διπλή αναρώτηση αν η εγχώρια ασφαλιστική αγορά είναι διατεθειμένη να αναλάβει μέρος αυτού του κόστους κι αν φυσικά οι εταιρείες του κλάδου έχουν την ευρωστία να το κάνουν. Ειδικά το τελευταίο, είναι κάτι στο οποίο έβαλε τον… αστερίσκο του το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, καθώς στην έκθεση που δημοσιοποίησε για το δεύτερο τρίμηνο του 2023 και η οποία αφορούσε τις αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και τις επιπτώσεις αυτών στην εθνική οικονομία, τέθηκε εν αμφιβόλω η δυνατότητα των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών να καλύψουν στο σύνολό τους καταστροφές τέτοιας κλίμακας.

Σε ό,τι αφορά το κομμάτι της διαθεσιμότητας, από την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος και δια στόματος του προέδρου της Αλέξανδρου Σαρρηγεωργίου, καθίσταται σαφές ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες δήλωναν και δηλώνουν «παρούσες» στην προστασία των ασφαλισμένων τους έναντι οποιουδήποτε κινδύνου. Δεδομένης, μάλιστα, της επιδείνωσης της κλιματικής κρίσης, η ΕΑΕΕ εκφράζει την εκτίμηση ότι έχει φτάσει η ώρα να συμπράξει ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλισης με το Κράτος ώστε να αναληφθεί από κοινού η ασφαλιστική κάλυψη της περιουσίας των πολιτών.

 

Υπάρχει το know-how, υπάρχει και το… πορτοφόλι

Δεσμευόμενη για το «θέλω» που θα γράψει έσοδα νέων εργασιών στους εταιρικούς ισολογισμούς, η εγχώρια αγορά της ιδιωτικής ασφάλισης έρχεται δια των εκπροσώπων της να επιχειρηματολογήσει και για το «μπορώ» που εν μέρει αμφισβητείται.

Σε πρόσφατη δημόσια τοποθέτησή τους οι ελληνικές ασφαλιστικές εταιρίες παραθέτουν στοιχεία που πιστοποιούν ότι διαθέτουν το know-how αλλά και το γεμάτο… πορτοφόλι να αναλάβουν την κάλυψη κινδύνων προερχόμενων από φυσικές καταστροφές. Λένε, για παράδειγμα το απλό, ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο ασφαλισμένος πληθυσμός, τόσο διευρύνεται η ικανότητα ανάληψης κινδύνων των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, καθώς λειτουργεί αποτελεσματικότερα η θεωρία των μεγάλων αριθμών.

Εξάλλου οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις συγκεντρώνουν κεφάλαια για την αποζημίωση των ασφαλισμένων από τα ασφάλιστρα που λαμβάνουν και από τις αποδόσεις των επενδύσεών τους.

Σε κάθε περίπτωση εταιρείες που δραστηριοποιούντα στον εγχώριο κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης έχουν την κεφαλαιακή επάρκεια καθώς διαθέτουν σχεδόν διπλάσια κεφάλαια από όσα η σχετική νομοθεσία απαιτεί και με τον δείκτη φερεγγυότητάς τους να είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη –184,6% σύμφωνα με την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος.

Δεν πρέπει να λησμονείται ότι οι ασφαλιστικές λειτουργούν υπό αυστηρό ευρωπαϊκό εποπτικό πλαίσιο (Solvency II) και εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι μπορούν να ανταποκριθούν στους κινδύνους που αναλαμβάνουν. Η νομοθεσία του Solvency II είναι εξαιρετικά αυστηρή και συντηρητική –πιθανότατα αποτελεί το αυστηρότερο πλαίσιο ελέγχου του χρηματοπιστωτικού τομέα στον κόσμο– και στοχεύει στην κεφαλαιακή θωράκιση των ασφαλιστικών επιχειρήσεων μέσω σύγχρονων κανόνων αποτίμησης βασιζόμενων σε ακραία σενάρια, έτσι ώστε η πιθανότητα πτώχευσής τους να περιοριστεί για τους επόμενους 12 μήνες σε ποσοστό 0,5%. Σε αυτά τα ακραία σενάρια οι επιχειρήσεις του κλάδου έχουν ήδη ενσωματώσει και τις «επικινδυνότητες» που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της περιβαλλοντικής κρίσης και «εξασκούνται» σε συνθήκες… πολέμου ώστε να δοκιμαστούν οι σχετικές αντοχές τους.

 

Η ασφαλιστική δικλίδα της διασποράς κινδύνου

Η έξτρα ασφαλιστική δικλίδα που έχουν οι ασφαλιστικές εταιρείες έναντι τέτοιων υψηλών κινδύνων είναι η αντασφάλιση, δηλαδή ο μηχανισμός διασποράς του κινδύνου. Πρόκειται για τη δυνατότητα που έχουν οι ασφαλιστικές να μεταφέρουν μέρος του κινδύνου που αναλαμβάνουν σε άλλες εταιρείες-αντασφαλιστικούς ομίλους, εξισορροπώντας με τον τρόπο αυτό τα αποτελέσματά τους. Αν, λ.χ., ένας καταστροφικός σεισμός πλήξει τη χώρα μας, οι μεγάλες προς αποζημίωση ζημιές που θα προκύψουν θα καλυφθούν από ελληνικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις αλλά και κατά ένα μέρος από ξένους αντασφαλιστές που εδρεύουν στη Γερμανία, Αγγλία, ΗΠΑ και αλλού. Αυτό μειώνει την έκθεση στον κίνδυνο που φέρουν οι ίδιες οι ασφαλιστικές εταιρίες και επιτυγχάνει ισορροπία στο ισοζύγιο ασφαλίστρων-ζημιών.

Σημειώνεται ότι οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις σε συνεργασία με τους αντασφαλιστές τους παγκοσμίως μελετούν τα δεδομένα πίσω από τις οικονομικές απώλειες που συνδέονται με το κλίμα και τα φυσικά φαινόμενα γενικά, αναπτύσσοντας εργαλεία και μοντέλα για να προετοιμαστούν για τις μελλοντικές φυσικές καταστροφές.