Γιατί κατέρρευσαν οι συζητήσεις για το Κυπριακό

Xωρίς «λευκό καπνό» ολοκληρώθηκαν οι συζητήσεις για το Κυπριακό στο θέρετρο Μοντ Πελεράν  της Ελβετίας, αφού Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί δεν τα βρήκαν για το εδαφικό  και δεν μπόρεσαν να επιτύχουν τις απαραίτητες συγκλίσεις στα κριτήρια για εδαφικές προσαρμογές που θα άνοιγαν το δρόμο για την τελευταία πράξη των συνομιλιών.

Ουσιαστικά, στην Ελβετία δεν επιτεύχθηκε συμφωνία, σύμφωνα με αναλυτές, λόγω της πάγιας τουρκικής θέσης να «κλείσει» το εδαφικό σε μια διάσκεψη (πενταμερή, κατά την τουρκική πλευρά, πολυμερή κατά τη Λευκωσία και Αθήνα), ώστε σε αυτή να γίνει ένα «πάρε δώσε» με την ασφάλεια και τις εγγυήσεις.

 

Το κοινό ανακοινωθέν που εξέδωσε ο εκπρόσωπος Τύπου των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο

Παρά τις καλύτερες των προσπαθειών τους, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί δεν μπόρεσαν να επιτύχουν τις απαραίτητες περαιτέρω συγκλίσεις στα κριτήρια για εδαφικές προσαρμογές που θα άνοιγαν το δρόμο για την τελευταία πράξη των συνομιλιών, αναφέρεται σε δήλωση του εκπροσώπου του ΟΗΕ στην Κύπρο μετά το πέρας των συνομιλιών στο Μοντ Πελεράν.

Όπως αναφέρεται «ο Ελληνοκύπριος ηγέτης Νίκος Αναστασιάδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί έχουν εμπλακεί σε σοβαρές και διαρκείς διαπραγματεύσεις κατά τη διάρκεια των δυο τελευταίων ημερών στο Μοντ Πελεράν».

Παρά τις καλύτερες των προσπαθειών τους, δεν κατέστη δυνατόν να επιτύχουν τις απαραίτητες περαιτέρω συγκλίσεις στα κριτήρια για εδαφικές προσαρμογές που θα άνοιγαν το δρόμο για την τελευταία πράξη των συνομιλιών, προστίθεται.

Ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος, Νίκος Χριστοδουλίδης, σε ανάρτησή του στο προσωπικό του λογαρισμό του στο Twitter, ανέφερε: «Δυστυχώς δεν υπήρξε κατάληξη στα κριτήρια του εδαφικού».

Η συμφωνία «σκάλωσε» λόγω της πάγιας τουρκικής θέσης να «κλείσει» το εδαφικό σε μια διάσκεψη

Σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, το ναυάγιο των δύο πλευρών  βάζει Λευκωσία και Αθήνα ενώπιον του διλήμματος κατά πόσο θα αποδεχθούν μια διάσκεψη με όλα τα θέματα στο τραπέζι ή θα επιλέξουν το οριστικό ναυάγιο των διαπραγματεύσεων. Ουσιαστικά, στην Ελβετία δεν επιτεύχθηκε συμφωνία, λόγω της πάγιας τουρκικής θέσης να «κλείσει» το εδαφικό σε μια διάσκεψη (πενταμερή, κατά την τουρκική πλευρά, πολυμερή κατά τη Λευκωσία και Αθήνα), ώστε σε αυτή να γίνει ένα «πάρε δώσε» με την ασφάλεια και τις εγγυήσεις.

Γι΄αυτό και από τους αριθμούς που έδωσε ο Μουσταφά Ακιντζί για τους πρόσφυγες που θα επιστρέψουν υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση, αποκλειόταν, παρόλο που δεν έγινε αναφορά σε συγκεκριμένες περιοχές, η επιστροφή της Μόρφου.

Οι ίδιοι αναλυτές εκτιμούν ότι η ‘Αγκυρα δεν έδωσε το «πράσινο φως» για τη Μόρφου και έτσι δεν μπόρεσε να προχωρήσει ο κ. Ακιντζί, ο οποίος είχε αποδεχθεί ποσοστό εδάφους για την τουρκοκυπριακή συνιστώσα πολιτεία, μεταξύ 28,2 και 29,2%.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης χθες, αν και διατήρησε τη θέση του για το ποσοστό εδάφους, τη διαφοροποίησε ως προς τον αριθμό των προσφύγων. Κατά τις ίδιες πληροφορίες, στη Μόρφου θα μπορούν να επιστρέψουν 75 χιλιάδες Ελληνοκύπριοι. Η αρχική θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς για επιστροφή 100 χιλιάδων Ελληνοκυπρίων, υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση, μειώθηκε κατά δέκα χιλιάδες για να βρεθεί συμφωνία.

Οι αναλυτές εκτιμούν ότι το αδιέξοδο δεν αφορά μόνο το εδαφικό, αλλά όλη τη διαπραγματευτική διαδικασία, γι΄ αυτό και η τουρκοκυπριακή πλευρά κατηγορεί ευθέως τον κ. Αναστασιάδη για «μαξιμαλιστικές θέσεις». Έγκυρες πηγές της κυπριακής αντιπροσωπείας δεν θεωρούν ότι η αποτυχία του Μοντ Πελεράν συνιστά «οριστικό ναυάγιο» των διαπραγματεύσεων. Αντίθετα, ελπίζουν ότι ο διεθνής παράγοντας θα παρέμβει για να σώσει την προσπάθεια για λύση του Κυπριακού.

Στη Λευκωσία εντείνεται η ανησυχία μήπως η ‘Αγκυρα αποφάσισε να υλοποιήσει τις απειλές της για de jure προσάρτηση των κατεχομένων. Επίσης, η ‘Αγκυρα απείλησε ότι θα τερματίσει τις προσπάθειες στο Κυπριακό, εάν εγκριθεί αρνητικό ψήφισμα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις σχέσεις της χώρας με την ΕΕ.

Τέλος, ουδείς από την κυπριακή πλευρά μπορούσε σήμερα να πει κατά πόσο θα γίνει η συνάντηση μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού και του Τούρκου προέδρου, η οποία προγραμματιζόταν για τις αρχές Δεκεμβρίου.

Τι γράφει ο κυπριακός Τύπος

Οι δύο πλευρές είχαν μεγάλες διαφορές στο βασικότερο των κριτηρίων που αναδείκνυε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, όπως γράφει ο Πολίτης της Κύπρου. Αυτό του αριθμού των προσφύγων που θα επιστρέψουν υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση. Ο κ. Ακιντζί φέρεται να υπαναχώρησε από την προηγούμενη του θέση που έφθανε τις 70.000 και συζητούσε για μικρότερο αριθμό.

Η ελληνοκυπριακή πλευρά είχε υποχωρήσει από τις 100.000 στις 90.000, αλλά η νέα θέση Ακιντζί δεν άφηνε πολλά περιθώρια συμφωνίας.

Σύμφωνα με πληροφορίες υπήρχε μια διαφορά 13.000 προσφύγων. Ο κ. Ακιντζί εισηγήθηκε να αφήσουν το θέμα αυτό για την πολυμερή, ο Πρόεδρος όμως απέρριψε την πρόταση αυτή.

Ο ειδικός σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ επιχείρησε με διμερείς συναντήσεις να μειώσει το χάσμα, χωρίς ωστόσο επιτυχία μέχρι της 1 μετά τα μεσάνυκτα.

Η εμπλοκή Ελλάδας – Τουρκίας

Η διαφοροποίηση του σκηνικού, δεν φαίνεται να είναι άσχετη με την εμπλοκή της Ελλάδας και της Τουρκίας στο θέμα της πολυμερούς διάσκεψης για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις.

Η θέση της Αθήνας να υπάρξει μια σχετική προεργασία προκειμένου να βρεθεί τουλάχιστον ένα κοινό πλαίσιο προσέγγισης του θέματος της ασφάλειας, δεν ενθουσίασε την Άγκυρα η οποία ήθελε οπωσδήποτε καθορισμό ημερομηνίας για την πολυμερή διάσκεψη και μάλιστα εντός Δεκεμβρίου. Γι’ αυτό άλλωστε ο Ταγίπ Ερντογάν αρνήθηκε να δεσμευτεί σε συνάντησή του με τον Αλέξη Τσίπρα, παραπέμποντας τον Έλληνα Πρωθυπουργό να συζητήσουν ξανά το ενδεχόμενο αυτό μετά το αποτέλεσμα του Μοντ Πελεράν. Κι αυτό παρά τις πληροφορίες που κυκλοφορούσαν χθες και οι οποίες μιλούσαν για συμφωνία συνάντησης Ερντογάν-Τσίπρα στις αρχές Δεκεμβρίου.

Εκφράζεται η εκτίμηση ότι το Κυπριακό έχει πλέον εμπλακεί σε ένα ευρύτερο παιχνίδι πολιτικών χειρισμών που έχουν να κάνουν τόσο με τους προσωπικούς σχεδιασμούς του Ταγίπ Ερντογάν όσο και με τις εξελίξεις στο χώρο της Ευρώπης. Πληροφορίες μιλούσαν για απειλές της Άγκυρας ότι θα τερματίσει τις προσπάθειες στο Κυπριακό εάν εγκριθεί αρνητικό ψήφισμα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις σχέσεις της χώρας με την ΕΕ. Εξάλλου στις 15-16 Δεκεμβρίου θα συζητηθεί η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όπου τα πράγματα είναι πολύ αρνητικά για τη χώρα ακόμα και από τους παραδοσιακούς της φίλους.

To  πρωί της Δευτέρας η διαπραγμάτευση άρχισε επί της ουσίας. Μετά το χαμένο 24ωρο της προηγούμενης μέρας, οι δύο ηγέτες μπήκαν αμέσως στα κριτήρια του εδαφικού χωρίς, ωστόσο, μέχρι το μεσημέρι να υπάρξει δραματική διαφοροποίηση των δεδομένων. Η συζήτηση ήταν ουσιαστική και εποικοδομητική. Σύμφωνα όμως με πληροφορίες μας, ειδικά στο κριτήριο που αφορά τον αριθμό των προσφύγων που θα επιστρέψουν υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση, τέθηκε θέμα να δηλώσει η κάθε πλευρά μια ελαστική προσέγγιση (από τόσους μέχρι τόσους). Σε αυτό οι πληροφορίες μας λένε ότι ο κ. Ακιντζί έδειξε να κατεβάζει τους αριθμούς σε σχέση με την προηγούμενη διαβούλευση που έκαναν με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη στο Μοντ Πελεράν. Κάτι το οποίο υπέδειξε ο κ. Αναστασιάδης με αποτέλεσμα ο κ. Ακιντζί να αναφέρει, λίγο πριν τη διακοπή της συζήτησης για γεύμα το μεσημέρι, ότι θα επανεκτιμήσει τους αριθμούς του.

Αν και χωρίς αποτέλεσμα, οι δύο πλευρές αναγνώριζαν ότι έγινε ουσιαστική συζήτηση ακόμα και σε πτυχές του εδαφικού που δεν είχαν προηγουμένως συζητηθεί. Για παράδειγμα, συζητήθηκε σε έκταση εάν στο αριθμό που θα συμφωνηθεί, θα περιλαμβάνονται και όσοι από τους πρόσφυγες έχουν εν τω μεταξύ πεθάνει. Δεν αναφέρθηκαν όμως περιοχές, ούτε και έγινε συζήτηση για την ιδέα των «ομοσπονδιακών πάρκων».

Σταθερή θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς ήταν από την αρχή ότι στην περίπτωση που θα συμφωνηθούν τα κριτήρια, αυτά πρέπει να αποτυπωθούν σε χάρτη. Δεν υπήρχε δηλαδή περίπτωση να καθοριστεί ημερομηνία σύγκλησης πολυμερούς διάσκεψης, εάν στα χέρια του ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν είχε χάρτη.