Ντροπή μας…

Όποιος θέλει να πάρει μία γεύση από σύγχρονη Οδύσσεια δεν έχει παρά να κάνει μία βόλτα από την Πλατεία Βικτωρίας, στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί όπου εκατοντάδες πρόσφυγες βρίσκουν προσωρινό καταφύγιο πριν από την μεγάλη απόδρασή τους –αν και όπως τα καταφέρουν– προς την «πολιτισμένη» και «πλούσια» κεντρική Ευρώπη.

Τα παγκάκια και το πλακόστρωτο της πλατείας έχουν μετατραπεί σε κρεβάτι για γυναίκες και μικρά παιδιά. Μόνο λίγοι τυχεροί καταφέρνουν να μεταφερθούν στο κέντρο φιλοξενίας του Ελαιώνα, μιας και εκεί έχει μπει η ταμπέλα «ΠΛΗΡΕΣ».

Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση στα νησιά. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Λέσβος «υποδέχτηκε» τον Ιούλιο και τον Αύγουστο περισσότερους από 85.000 πρόσφυγες, αριθμός που ξεπερνάει ακόμη και τον αριθμό των μόνιμων κατοίκων του νησιού.

Σαν να μην αρκούσαν, λοιπόν, τα καραβάνια των προσφύγων που πλέον συνωστίζονται και στα ελληνοσκοπιανά σύνορα, και στον σιδηροδρομικό σταθμό της Βουδαπέστης (…και όπου αλλού), ήρθαν οι εικόνες με τα πτώματα των μωρών που ξέβρασε η θάλασσα του Αιγαίου στις τουρκικές ακτές της Αλικαρνασσού, οι οποίες δεν αφήνουν περιθώρια για περισπούδαστες αναλύσεις.

Ήδη η φωτογραφία με τον άντρα που κουβαλά στα χέρια του το κορμάκι ενός τρίχρονου βρέφους από τη Συρία κάνει τον γύρο του κόσμου, έχει γίνει πρωτοσέλιδο προκαλώντας σοκ στην παγκόσμια κοινή γνώμη.

Είναι από τις στιγμές που ελπίζεις ότι η φωτογραφική-δημοσιογραφική αποτύπωση της τραγωδία δεν θα αγγίξει απλώς κάποιες ευαίσθητες χορδές, αλλά θα λειτουργήσει ως ξυπνητήρι συνειδήσεων και κυρίως δράσεων. Κι εδώ είναι και το επικίνδυνο: να εξαντληθεί η ευαισθησία σε παχιά λόγια και ημίμετρα.

Δυστυχώς, αν κάτι αποδεικνύει η παρούσα ανθρωπιστική κρίση, είναι η αμηχανία (για να μην πούμε ανεπάρκεια) ηγεσίας και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι ηγέτες στην Εσπερία ανακάλυψαν μόλις χθες αυτό που βίωναν η Ελλάδα και η Ιταλία τα τελευταία χρόνια, την ίδια ώρα που πολλοί συν-Ευρωπαίοι αρνούνται να φιλοξενήσουν στα εδάφη τους ακόμη και λίγες χιλιάδες προσφύγων.

Το πρόβλημα ηγεσίας και κοινής θέλησης το αποτύπωσε σε μία φράση του ο Ματέο Ρέντσι. «Όταν πρέπει να μιλήσουμε για την μετανάστευση», είπε ο Ιταλός πρωθυπουργός, «στις Βρυξέλλες είναι όλοι διακοπές. Όταν γίνεται συζήτηση για φόρους, ξυπνούν όλοι μαζί».

Πόσο, λοιπόν, ασχολήθηκε η Ευρώπη με την πραγματική αιτία που γιγάντωσε το προσφυγικό τσουνάμι, δηλαδή τον εμφύλιο πόλεμο που εξελίσσεται εδώ και 3,5 χρόνια σε μία χώρα τόσο κόμβικη για τη Μέση Ανατολή όσο η Συρία;

Και αφού προφανώς δεν ασχοληθήκαμε με την αιτία, πώς θα “παλέψουμε” με τις συνέπειες; Από την πολιτική ανοικτών συνόρων πάνω στην οποία οικοδομήθηκε η ελεύθερη Ευρώπη, θα περάσουμε στην μαύρη ατραπό των εθνικισμών και του «αφού λυπάστε τους λαθρομετανάστες, πάρτε τους σπίτι σας»;

Το τρίχρονο νεκρό αγόρι είχε γονείς, είχε και όνομα. Το έλεγαν Aylan Kurdi και πιθανότατα θα είχε και ένα μεγάλο χαμόγελο, όπως όλα τα παιδιά ανεξαρτήτως του τι γίνεται γύρω τους.

Τώρα δεν έχει τίποτα. Αντίθετα, εμείς κοιτάζουμε τους αριθμούς και τα ελλείμματα στους προϋπολογισμούς, αγνοώντας το έλλειμμα ανθρωπιάς προς αυτούς που προσπαθούν να χωρέσουν σε μία σκληρή αλλά τουλάχιστον πολιτισμένη καθημερινότητα και τελικά δεν χωρούν πουθενά.

Όσο, όμως, ο κόσμος θα ξεριζώνεται από τα πατρογονικά του και οι τρίχρονοι Aylan αυτού του κόσμου θα πνίγονται, η ανθρωπότητα μπορεί να κλαίει ελεύθερα. Από ντροπή όμως. Μόνο από ντροπή…