Τα αυτονόητα που ήθελαν… μαστίγιο

Με μία σπουδαία έρευνα αποχαιρετά το 2017 ο ανεξάρτητος ερευνητικός οργανισμός «διαΝΕΟσις». Και ο χαρακτηρισμός δεν αφορά το αντικείμενο αυτό καθεαυτό της έρευνας –εν προκειμένου τα δεκάδες προαπαιτούμενα της μνημονιακής αξιολόγησης που έκλεισε το καλοκαίρι–, όσο το γεγονός ότι για πρώτη φορά αυτά τα συμφωνηθέντα μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών που «βασανίζουν» την ζωή πολιτών και πολιτικών αποτυπώνονται με τρόπο λαϊκό και εύληπτο, δίνοντας παράλληλα την ευκαιρία στην κοινή γνώμη να μάθει τι πρέπει να κάνει η ελληνική κυβέρνηση για να «κλείσει» μια αξιολόγηση

Επιμέλεια: Νίκος Τσαγκατάκης

Για τις εντυπώσεις που μπορεί να δημιουργεί η δημοσιοποίηση στις αρχές της εβδομάδας της νέας έρευνας της «διαΝΕΟσις», οι ίδιοι οι συντάκτες της έκριναν απαραίτητο να διευκρινίσουν ότι το δημοσιογραφικό έργο που επιτέλεσαν (σ.σ. το υπογράφει ο senior editor της «διαΝΕΟσις», Ηλίας Νικολαΐδης) ούτε σε αξιολογικές κρίσεις των μέτρων προβαίνει, πολλώ δε μάλλον δεν παρακολουθεί το αν η κυβερνητική πλειοψηφία τα υλοποιεί ή όχι. Στόχο τους, όπως λένε χαρακτηριστικά, ήταν να καταγραφεί απλά και κατανοητά το περιεχόμενο των προαπαιτούμενων με απλό και κατανοητό τρόπο και να αποτελέσει «ένα χρήσιμο εργαλείο για κάθε πολίτη που θέλει να καταλάβει τι είδους μέτρα ακριβώς περιλαμβάνει ένα μνημόνιο, κάτι που από την αρχή της κρίσης και μέχρι τώρα δεν έχει εξηγηθεί αρκετά αποτελεσματικά».

Η ταξινόμηση στα «θέλω» των δανειστών

Βάσει της χαρτογράφησης των στοιχείων που συνέλεξαν, οι ερευνητές της «διαΝΕΟσις» κατέληξαν σε δύο βασικά –και ορατά ακόμη και από… τυφλούς, θα συμπληρώσουμε εμείς– συμπεράσματα. Ποια είναι αυτά; Κατ’ αρχάς, η επιβεβαίωση ότι κύρια προτεραιότητα του Μνημονίου είναι η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων και εν συνεχεία η (πικρή) διαπίστωση ότι αρκετές από τις υποχρεωτικές παρεμβάσεις εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης, που θα έπρεπε να είχαν υλοποιηθεί από… αρχαιοτάτων χρόνων.

Επιστρέφοντας στον πυρήνα της έρευνας από αυτόν προκύπτει ένας σαφής διαχωρισμός των προαπαιτούμενων στις εξής τέσσερις κατηγορίες, όπου η κάθε μία αφορά: α) Δημοσιονομικά μέτρα (π.χ. η μείωση του αφορολόγητου ορίου, οι στόχοι για πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 3,5% του ΑΕΠ έως και το 2021, η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους, οι μειώσεις των συντάξεων κατά 1% του ΑΕΠ από το 2019), β) παρεμβάσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα (βλ. διαχείριση NPLs, αλλαγές στον Πτωχευτικό Κώδικα, λειτουργία ΤΧΣ κ.λπ.), γ) Μέτρα για την αγορά εργασίας, όπως λ.χ. η άρση κάποιων περιορισμών στο κυριακάτικο άνοιγμα των καταστημάτων, αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου του 1982, μέτρα για την αντιμετώπιση της αδήλωτης και της απλήρωτης εργασίας κ.ά., και δ) Εν γένει παρεμβάσεις για την επιχειρηματικότητα (ενέργεια, αγορές προϊόντων, ιδιωτικοποιήσεις, επενδύσεις, αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας).

Πιο εξειδικευμένα, η… αποδελτίωση των 140 «θέλω» των δανειστών από την ελληνική κυβέρνηση δείχνει ότι:

– 17 από τα 140 προαπαιτούμενα σχετίζονταν με ζητούμενες αλλαγές στον μηχανισμό είσπραξης εσόδων, με 8 από αυτά να επικεντρώνονται στην λειτουργία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ).

– 14 προαπαιτούμενα αναφέρονταν στην αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας.

– 12 προαπαιτούμενα σχετίζονταν με ρυθμίσεις στην αγορά ενέργειας.

– 8 προαπαιτούμενα αφορούσαν τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων.

– 16 προαπαιτούμενα προέβλεπαν αλλαγές στο κοινωνικό κράτος.

– 6 προαπαιτούμενα περιέγραφαν δημοσιονομικά μέτρα μετά το τέλος του προγράμματος.

Συμπληρωματικά να πούμε ότι στο πλαίσιο της 2ης αξιολόγησης του Ιουνίου υπήρχαν προαπαιτούμενα για διαδικαστικά θέματα, όπως η επιβολή της επιτάχυνσης της επεξεργασίας για απονομή συντάξεων των αιτήσεων που έγιναν στο διάστημα ανάμεσα στην ψήφιση του «νόμου Κατρούγκαλου» και στην εφαρμογή του. Σημειώνεται, επίσης, η ελληνική δέσμευση όλα τα δημοσιονομικά μέτρα του 2019 να πρέπει να αποδώσουν πρωτογενές πλεόνασμα άνω του 3,5%, ώστε το επιπλέον του 3,5% ποσοστό (μέχρι και 1% επιπλέον) να μπορεί διατεθεί για την εφαρμογή αντίμετρων για κοινωνικές παροχές, ως αντιστάθμισμα στην προβλεπόμενη περικοπή των συντάξεων κατά 1%.

Ρητορικές ερωτήσεις χωρίς απάντηση

Ένα άλλο εντυπωσιακό εύρημα που καταγράφεται στην πρόσφατη έρευνα της «διαΝΕΟσις» είναι ο αριθμός των συμφωνηθέντων με τους δανειστές μέτρων που εδώ και χρόνια εφαρμόζονται σχεδόν στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θεωρούμενα ως εκ των ων ουκ άνευ παρεμβάσεις για ένα σύγχρονο ανεπτυγμένο κράτος.

Για παράδειγμα, η απαίτηση των εκπροσώπων των Θεσμών από την Ελλάδα στη 2η αξιολόγηση να συνεχιστεί η χαρτογράφηση των ελληνικών δασών, η οποία παραμένει εκκρεμής εδώ και δεκαετίες, δεν θα έπρεπε να αποτελεί κομμάτι των προγραμμάτων διάσωσης της χώρας από την χρεοκοπία.

Ούτε, λόγου χάριν, μπορεί να διαφωνήσει στα σοβαρά κάποιος με την πρόβλεψη να δημιουργηθεί ηλεκτρονική πλατφόρμα για τις νοσοκομειακές προμήθειες, που θα συνέβαλε στην αποτελεσματικότητα και την διαφάνεια της συγκεκριμένης διαδικασίας. Ή μήπως θα υπήρχε σοβαρή αντίρρηση σε μέτρα που αλλάζουν την οργάνωση του δημόσιου τομέα (βλ. δημιουργία οργανογραμμάτων, αποπολιτικοποίηση της δημόσιας διοίκησης με ορισμό νέων θέσεων για τους ειδικούς και τομεακούς γραμματείς των υπουργείων), που επιβάλλουν την δημιουργία ενός πλήρως λειτουργικού ηλεκτρονικού μητρώου για τις δημόσιες συμβάσεις ή ακόμη καταργούν την δυνατότητα των πολιτικών κομμάτων να χρησιμοποιούν τις μελλοντικές κρατικές επιχορηγήσεις τους ως ενέχυρο για να πάρουν δάνεια; Για να μην αναφέρουμε ότι η Ελλάδα ήταν η τελευταία χώρα στην Ε.Ε. που δεν είχε κανένα πρόγραμμα «Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος» και ότι η υλοποίηση ενός τέτοιου μεγάλου προνοιακού προγράμματος ήταν μνημονιακή υποχρέωση.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι ερωτήσεις που σε άλλες χώρες θα ήταν ρητορικές, στην δική μας οι απαντήσεις δεν είναι τόσο προφανείς…