Εθνικό σχέδιο αντιμετώπισης ενός… κατά συρροή «δολοφόνου»

Δεν είναι λίγα τα εθνικά σχέδια που κατά καιρούς έχουν εκπονήσει οι ελληνικές κυβερνήσεις, προκειμένου να αντιμετωπίσουν με ολιστική προσέγγιση χρόνιες δυσλειτουργίες δομών της πολιτείας ή στρεβλώσεις της οικονομίας που με τη σειρά τους απειλούν την καθημερινότητα (ενίοτε και την ασφάλεια) της κοινωνίας και των πολιτών.

Επιμέλεια: Νίκος Τσαγκατάκης

Παρ’ όλα αυτά, χρειάστηκε να φτάσουμε στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα ώστε να υπάρξει ένας υγειονομικός σχεδιασμός που να εμποδίζει έναν κατά συρροή «δολοφόνο» όπως είναι τα εγκεφαλικά επεισόδια να στερούν ανθρώπινες ζωές.

Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ) κατατάσσονται πολύ ψηλά στην επιστημονική λίστα με τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου σε ολόκληρο τον κόσμο και η κυριότερη αιτία αναπηρίας διεθνώς. Θλιβερή απόδειξη του γενικού «κανόνα» η Ελλάδα, όπου η ετήσια επίπτωση των εγκεφαλικών είναι μια από τις μεγαλύτερες της Ευρώπης, με 587 περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα, περίπου 50.000 άνθρωποι εκδηλώνουν αγγειακό εγκεφαλικό κάθε χρόνο στη χώρα μας, καθιστώντας τα ΑΕΕ την τρίτη αιτία από την οποία χάνουν τη ζωή τους οι Έλληνες.

Με αυτό το βεβαρυμμένο… ιστορικό, μόνο ως κατάκτηση μπορεί να ιδωθεί το γεγονός ότι για πρώτη φορά στην Ελλάδα η νυν ηγεσία του υπουργείου Υγείας, εν προκειμένω ο υπουργός Θάνος Πλεύρης και η αναπληρώτρια υπουργός Μίνα Γκάγκα, έβαλε στις ράγες ένα πανεθνικό σχέδιο για την αντιμετώπιση των Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων, σε εξειδικευμένα κέντρα σε όλη τη χώρα, με διαδικασίες που εξασφαλίζουν την αντιμετώπιση των ασθενών μέσα σε λίγες ώρες από την εκδήλωση του επεισοδίου.

Όπως εξηγεί η κα Μ. Γκάγκα, με την υλοποίηση του συγκεκριμένου σχεδιασμού δίνεται η δυνατότητα να μειωθούν σημαντικά οι ανθρώπινες απώλειες και να προληφθούν αναπηρίες, μιας και πλέον μπορούμε να μιλάμε για ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, που εμφανίζονται και σε νέους ανθρώπους, με πολλαπλές επιπτώσεις για τη ζωή των ίδιων και των οικογενειών τους.

Σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση

Στο πλαίσιο του εν λόγω υγειονομικού Εθνικού Σχεδίου, οργανώθηκε ένα πανελλαδικό δίκτυο κέντρων που, όπως προαναφέρθηκε, θα υποδέχονται περιστατικά με πιθανό ισχαιμικό ΑΕΕ τις πρώτες ώρες από την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Τα στελέχη των κέντρων διαθέτουν σημαντική εμπειρία στην ενδοφλέβια θρομβόλυση και τη μηχανική θρομβεκτομή, τεχνικές που αποτελούν την πιο σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση των ΑΕΕ. Η θρομβολυτική θεραπεία χορηγείται ενδοφλέβια, βελτιώνει το νευρολογικό έλλειμμα των ασθενών, μειώνοντας την πιθανότητα χρόνιας αναπηρίας, και χορηγείται εντός 4,5 ωρών από την εγκατάσταση των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού.

Σε πιο βαριές περιπτώσεις, μπορεί να γίνει μηχανική θρομβεκτομή, δηλαδή αφαίρεση του θρόμβου απευθείας από τις αρτηρίες του εγκεφάλου από εξειδικευμένο επεμβατικό ακτινολόγο ή επεμβατικό νευρο-ακτινολόγο. Η μηχανική θρομβεκτομή διενεργείται εντός 6 ωρών από την εγκατάσταση των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού.

Για την καλύτερη και έγκαιρη αντιμετώπιση των ασθενών με εγκεφαλικό, οργανώθηκε σε συνεργασία με το Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας του ΕΚΑΒ (ΚΕΠΥ-ΕΚΑΒ) ένα κυλιόμενο πρόγραμμα εφημεριών για 9 Νευρολογικές και μία Παθολογική Κλινική σε 10 δημόσια νοσοκομεία του λεκανοπεδίου Αττικής, καθώς και για 6 Νευρολογικές και μία Παθολογική Κλινική σε 5 δημόσια νοσοκομεία του νομού Θεσσαλονίκης, για την επείγουσα θρομβόλυση.

Σε όλη την επικράτεια υπάρχουν ακόμη 27 κέντρα σε δημόσια νοσοκομεία τα οποία χορηγούν ενδοφλέβια θρομβόλυση και έχουν ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Αρχείο Καταγραφής Ενδοφλέβιων Θρομβολύσεων για ασθενείς με Ισχαιμικό ΑΕΕ. Επιπλέον, έχουν αναπτυχθεί ή βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης 10 κέντρα μηχανικής θρομβεκτομής σε όλη την Ελλάδα για την κάλυψη των σχετικών αναγκών.

Ειδική κάρτα για τους διασώστες του ΕΚΑΒ, ώστε να γίνεται πρώιμη αναγνώριση των συμπτωμάτων ΑΕΕ και ταχεία διαλογή των ασθενών που πρέπει να μεταφερθούν στα ειδικά ανά την Ελλάδα κέντρα

Έγκαιρη άφιξη στο νοσοκομείο

Μιας και ο λόγος για τη συμβολή του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας στο σχέδιο αντιμετώπισης των εγκεφαλικών, ειδικά για τους διασώστες τού ΕΚΑΒ αποτυπώθηκαν τα κριτήρια αναγνώρισης των ασθενών που χρειάζονται επείγουσα ενδοφλέβια θρομβόλυση. Παράλληλα, οργανώθηκε ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα για το προσωπικό τού ΕΚΑΒ, με έμφαση στη σημασία της έγκαιρης διακομιδής ασθενών με ΑΕΕ στα νοσοκομεία. Δημιουργήθηκε, μάλιστα, μια ειδική κάρτα για την πρώιμη αναγνώριση των συμπτωμάτων ΑΕΕ και την ταχεία διαλογή των ασθενών που πρέπει να μεταφερθούν στα ειδικά κέντρα.

Έτσι ξεκίνησαν όλα…

Η λειτουργία Κέντρων Εγκεφαλικών ξεκίνησε ως μια πρωτοβουλία του καθηγητή Νευρολογίας του ΕΚΠΑ, Γεώργιο Τσιβγούλη, και συμμετείχαν τα μέλη των τριών συμβουλευτικών επιτροπών για τα ΑΕΕ του υπουργείου Υγείας. Στηρίχθηκε από τον τότε αναπληρωτή υπουργό Υγείας Βασίλη Κοντοζαμάνη και από την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας και τότε πρόεδρο του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚεΣΥ) Μίνα Γκάγκα, με την ολομέλεια του ΚεΣΥ να εγκρίνει το σχέδιο που σήμερα παίρνει σάρκα και οστά.