Η «ύποπτη» πρεμούρα του ΝΑΤΟ

«Ο Ερντογάν αναζητεί ένα αφήγημα για να αποσύρει τα πλοία, αλλά μέσω αυτού να μπορεί να εμφανιστεί στον Τουρκικό λαό ως θριαμβευτής».

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Αυτό είναι το ρεζουμέ των εκτιμήσεων των περισσοτέρων διπλωματών, που θεωρούν πως ο Τούρκος πρόεδρος, λόγω της άφρονης εξωτερικής πολιτικής του, αλλά και του μεγαλοϊδεατισμού που τον διακρίνει, δεν «διάβασε καλά» τα σημάδια. Και τα σημάδια δεν ήταν οι προκλήσεις προς την Ελλάδα.

Τι άλλαξε και πλέον κάποιες ισχυρές δυνάμεις ανέλαβαν δράση. Απλά ο Ερντογάν υπερέβη τα εσκαμμένα και γρατζούνισε το θηρίο. Στην προκειμένη περίπτωση, τη Γαλλία. Το περιστατικό με την παρεμπόδιση από τουρκικό πλοίο σε γαλλική φρεγάτα ήταν η αρχή του κακού για τον Τούρκο πρόεδρο. Ακολούθησε η προέλαση των δυνάμεων Σάρατζ προς τη Σύρτη, ένα μέρος που υπάρχουν τεράστια συμφέροντα των Γάλλων, καθώς πέρυσι η γαλλική Total επένδυσε δεκάδες εκατομμυρίων στα πετρέλαια της Σύρτης και ο Μακρόν δεν υπήρχε περίπτωση να επιτρέψει να ζημιωθούν τα γαλλικά συμφέροντα. Σύγχρονα γαλλικά αεροσκάφη τύπου Ραφάλ έκαναν σκόνη μία τουρκική βάση στη Λιβύη, ενώ το μήνυμα προς τον Σάρατζ ήταν ότι έπονται κι άλλα καίρια χτυπήματα στις δυνάμεις του εάν δεν κάνει πίσω και αφήσει ήσυχη τη Σύρτη.

Ο Ερντογάν κατάλαβε ότι στην περιοχή εμπλέκονται πολλοί παράγοντες, και αυτό ήταν ό,τι χειρότερο μπορούσε να του συμβεί. Και ναι μεν οι Γερμανοί και οι Ιταλοί που έχουν οικονομικά συμφέρονται στην Τουρκία προσπαθούν να τα συμβιβάσουν, αλλά και οι φίλοι του οι Ρώσοι έχουν τα ίδια συμφέρονται με τον Μακρόν στη Λιβύη. Επίσης ο Μακρόν δεν ενοχλεί τον Πούτιν στη Συρία (εκεί όπου η Μόσχα έχει ναυτική βάση) και οι Ρώσοι αφήνουν ελεύθερο το πεδίο στους Γάλλους στον Λίβανο, ενώ οι ΗΠΑ ικανοποιήθηκαν που το Ισραήλ τα βρήκε με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, κάτι που έκανε χαρούμενο και τον Αλ Σίσι στην Αίγυπτο. Όμως και εντός Ε.Ε., πέραν της Γαλλίας που τα έχει πάρει στο κρανίο, προστέθηκε και η Αυστρία, όπου ο καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς δήλωσε πως «εάν υποχωρήσουμε απέναντι στις πιέσεις του Τούρκου προέδρου Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν και της Τουρκίας, τότε καληνύχτα, Ευρώπη».

Ακατανόητη η ενέργεια Στόλτενμπεργκ 

Στην ελληνοτουρκική κρίση αναμφίβολα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ύποπτη η στάση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος λίγες ημέρες πριν από τη συνέλευση του ΝΑΤΟ, η οποία αναμένεται θυελλώδης, καθώς η Γαλλία ετοιμάζεται μέχρι και για ρήξη, προέβη σε μία ακατανόητη ενέργεια, να δημοσιοποιήσει ότι χάρη σε δικές του ενέργειες Ελλάδα και Τουρκία θα προχωρήσουν σε διάλογο. Η αλήθεια είναι ότι ο Στόλτενμπεργκ απέστειλε ένα έγγραφο προς τα τεχνικά κλιμάκια των δύο χωρών για να σημειώσουν για ποια σημεία θέλουν να κάνουν διάλογο, και τίποτε άλλο. Η ελληνική κυβέρνηση τα έχει πάρει στο κρανίο και γι’ αυτό προέβη ο Στέλιος Πέτσας στην ακόλουθη δήλωση: «Ο καθένας που κατέχει δημόσιο αξίωμα πρέπει να κινείται με τη σοβαρότητα που επιβάλλει η θέση που κατέχει. Και ο ΓΓ του ΝΑΤΟ κατέχει μια μεγάλη θέση».

Όμως και το μήνυμα που απέστειλε στον Ερντογάν ο Κυριάκος Μητσοτάκης –χθες το πρωί στο περιθώριο της συνάντησής του με τον Γιανγκ Γιε Χι, μέλος του Πολιτικού Γραφείου και Διευθυντή της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας– ήταν σαφέστατο:  «Από τις πολλές αποστροφές του προέδρου Ερντογάν συγκρατώ μία, με έξι καθαρές λέξεις: Σταματούν οι προκλήσεις, ξεκινούν οι συζητήσεις. Ας φύγουν λοιπόν οι απειλές, για να ξεκινήσουν οι επαφές».

Το διπλωματικό θρίλερ, πάντως, συνεχίζεται καθώς το μεσημερι της Παρασκευής ο Στόλτενμπεργκ ξεκαθαρίζοντας ότι υφίστανται συζητήσεις των δύο χωρών σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων.

 Επιμένουν οι Τούρκοι

Η δημοσιοποίηση της πρωτοβουλίας εκ μέρους του Στόλτενμπεργκ φαίνεται ότι ικανοποιεί την Τουρκία. Κάτι που γίνεται φανερό και από τις δηλώσεις του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι η Αθήνα συμφώνησε να ξεκινήσει τεχνικός διάλογος και στη συνέχεια έκανε πίσω. Κι όλα αυτά, δύο ημέρες μετά την ομιλία του Ερντογάν στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματός του, όπου κάλεσε τα στελέχη του να επικοινωνήσουν στους Τούρκους πολίτες, ότι «η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν συνεργαστεί πολλές φορές στο παρελθόν με επιτυχία και αυτό πρέπει να γίνει και τώρα». Φυσικά, την ίδια ώρα άλλα κυβερνητικά στελέχη της Τουρκίας συνέχισαν τη ρητορική των απειλών.

Πάντως έγκυροι διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούν πως, παρά τις όποιες προσπάθειες της Μέρκελ και του ΝΑΤΟ για αποκλιμάκωση, θα πρέπει οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές για να αποφευχθεί ένα μοιραίο λάθος (το οποίο αναζητούν εναγωνίως, θα λέγαμε, οι Τούρκοι), που θα οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο. Ειδικά τώρα όπου και ο επενδυτικός οίκος Fitch Ratings υποβάθμισε το Επενδυτικό Ταμείο της Τουρκίας και εγχώριο νόμισμα στο «BB-».

Δυναμώνει η Ελλάδα

Το βέβαιο είναι ότι μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. (24-25 Σεπτεμβρίου) δεν αναμένεται μία κίνηση καλής θέλησης του Ερντογάν. Ειδικά όταν διαβάζει και δημοσιεύματα, όπως αυτό του έγκυρου περιοδικού «Forbes», που κάνει λόγο για αναβάθμιση της ισχύος της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας με την αγορά των γαλλικών Rafale, αλλά και τη βελτίωση των F-16 και των Mirage 2005. Και όπως εκτιμά το περιοδικό, η Ελλάδα θα έχει πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Το ίδιο ισχυρίζεται και ο Τούρκος δημοσιογράφος Χαλούκ Οζνταλάγκα, τονίζοντας ότι «και με την  απόκτηση F-35 από την Ελλάδα, θα μετατρέψει το Αιγαίο σε “ελληνική λίμνη” και θα ανατρέψει τις ισορροπίες σε Ανατολική Μεσόγειο, Κύπρο και Μέση Ανατολή».
Τον παρομοιάζουν με σουλτάνο
Ένα άλλο έγκυρο περιοδικό, το «Τime», σε ανάλυση που υπογράφει ο καθηγητής Ιστορίας του Γέιλ, Άλαν Μίκαϊλ, υποστηρίζει ότι οι κινήσεις του Ερντογάν θυμίζουν αυτές του Σελίμ Α΄  υποστηρίζοντας ότι «οι δημοκρατικοί άνθρωποι στην Τουρκία, στη Μέση Ανατολή και σε ολόκληρο τον κόσμο θα πρέπει να ανησυχούν».

Όπως αναφέρει ο καθηγητής Ιστορίας, ο Τούρκος πρόεδρος έχει ως πρότυπο τον σουλτάνο Σελίμ Α΄ (γνωστός και ως Γιαβούζ, που σημαίνει σκληρός). «Επί ημερών Σελίμ η Οθωμανική Αυτοκρατορία εξελίχθηκε από μια περιφερειακή δύναμη σε μια τεράστια αυτοκρατορία». Και ο καθηγητής Ιστορίας του Γέιλ καταλήγει: «Ο Ερντογάν και οι συνάδελφοί του στο ισλαμικό κόμμα αυτοχαρακτηρίζονται εγγόνια των Οθωμανών».

Ο Σελίμ Α΄ εκθρόνισε τον πατέρα του το 1512 κι  έδειξε τον αιμοσταγή χαρακτήρα του όταν σκότωσε δύο αδελφούς και πέντε ανιψιούς για να μην του κλέψουν τον θρόνο. Ο Σελίμ ήταν ο πρώτος σουλτάνος που βάλθηκε να εξοντώσει τους χριστιανούς.