Καβάλα στο άλογο έως το 2022 οι κατασκευές

Δύο… χειμώνες μακριά βρίσκεται η ολοκληρωτική αναπτυξιακή αναστροφή του κλάδου των κατασκευών στην Ελλάδα, καθώς όλα τα διαθέσιμα στοιχεία καταδεικνύουν ότι μέχρι το 2022 ο κλάδος θα έχει εδραιώσει το θετικό πρόσημο που «γράφει» το τελευταίο διάστημα.

Του Νίκου Τσαγκατάκη

Το ίδιο συμπέρασμα προκύπτει και από την πρόσφατη έρευνα Global M&A Construction Monitor που διενήργησε η Deloitte, όπου μεταξύ άλλων προβλέπεται μεγέθυνση της ζήτησης για οικιστικά και εμπορικά ακίνητα, με τις κατασκευαστικές εταιρείες να εστιάζουν στις ευκαιρίες που παρουσιάζουν οι τοπικές αγορές, καθώς και στην προσπάθεια αύξησης του περιθωρίου κέρδους τους, όχι μόνο εντός αλλά και εκτός συνόρων όπως δείχνουν οι σχετικές τάσεις.

Ξεκινώντας από τα καθ’ ημάς, η Deloitte προβλέπει στην έρευνά της ότι ο ελληνικός κατασκευαστικός κλάδος θα συνεχίσει μέχρι το 2022 την αναγεννετική πορεία του που ξεκίνησε το 2018, με εκτιμώμενο σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 4,7%, όταν την προηγούμενη περίοδο 2013-2017 ο αντίστοιχος δείκτης είχε κατρακυλήσει στο -2,4%.

Σύμφωνα με τους μελετητές της γνωστής συμβουλευτικής εταιρείας, η δραστηριότητα στον εγχώριο κατασκευαστικό κλάδο ενισχύεται περαιτέρω από την πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης που στοχεύει στη διευκόλυνση των επενδύσεων στον ιδιωτικό τομέα, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την αξιοποίηση των ανεκμετάλλευτων υποδομών της χώρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κατασκευαστικά έργα στη χώρα που σήμερα αποτιμώνται αθροιστικά σε ποσό που ξεπερνά τα 25 εκατ. δολάρια, προβλέπεται να σκαρφαλώσουν στα 67 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το 47,5% των projects βρίσκεται ήδη σε στάδιο προετοιμασίας και εκτέλεσης από το Νοέμβριο του 2018.

Πήραν την ανηφόρα οι τιμές

H περιορισμένη ρευστότητα των καταναλωτών τα χρόνια της ύφεσης που περιόρισε κατά πολύ τη ζήτηση για αγορά κατοικιών και προκάλεσε αντιστρόφως ανάλογη μεγέθυνση της προσφοράς σπιτιών, βύθισε αυτονόητα σε τέλμα το ελληνικό real estate. Ωστόσο τα τελευταία δύο χρόνια, η ζήτηση για οικιστικά ακίνητα έχει πάρει την ανηφόρα, απόρροια κυρίως της επίδρασης των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων (π.χ. Airbnb), του προγράμματος Golden Visa και της εισαγωγής στην αγορά νέων παραγόντων (Ρωσία και Κίνα), σε συνδυασμό με την έλλειψη νέων κατασκευών κατά τη διάρκεια της δεκαετούς ύφεσης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, οι τιμές των κατοικιών να αυξηθούν κατά 1,6% το 2018, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, ενώ σημείωσαν επιτάχυνση κατά 4% το α’ τρίμηνο του 2019. Η τάση αυτή αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω, μεταξύ άλλων, λόγω της άνθισης της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας.

Ανάκαμψη και στα εμπορικά ακίνητα 

Τη διετία 2017 και 2017 σημάδια ανάκαμψης παρουσίασε και η ελληνική αγορά εμπορικών ακινήτων, κυρίως λόγω της ανανεωμένης δραστηριότητας σε επίπεδο μισθώσεων και επενδύσεων σε περιουσιακά στοιχεία υψηλότερων προδιαγραφών. Σύμφωνα με την έρευνα της Deloitte η ανάκαμψη της αγοράς αναμένεται να συνεχιστεί και να μετατεθεί στην εκμετάλλευση του δευτερογενούς αποθέματος ακινήτων. Το momentum δεν θέλουν να χάσουν οι εν Ελλάδι μεγάλοι παίκτες τoυ real estate, εξού και οι σημαντικές αλλαγές σημειώθηκαν πρόσφατα στον κλάδο (βλ. συγχώνευση της Eurobank Ergasias με την  Grivalia Properties, πώληση της NBG Pangea). Οι ελληνικές εταιρείες επενδύσεων ακινήτων, τα διεθνή και εθνικά επενδυτικά ταμεία συμμετέχουν ενεργά στην απόκτηση πρωταρχικών περιουσιακών στοιχείων σε κορυφαίες τοποθεσίες σε ολόκληρη τη χώρα.

Η χρηματοπιστωτική κρίση μπορεί να καθυστέρησε την ανάπτυξη των υποδομών της χώρας εδώ και αρκετά χρόνια, ωστόσο αυτό φαίνεται να αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς. Απόδειξη αυτού αποτελεί το γεγονός ότι έχουν ανακοινωθεί ή βρίσκονται σε πρόωρο στάδιο υποβολής προσφορών αρκετές ιδιωτικοποιήσεις, έργα παραχώρησης και οι Συμπράξεις Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) σε διάφορους τομείς, όπως αυτοκινητόδρομοι, αεροδρόμια, σχολικά κτίρια, λιμάνια και μαρίνες κλπ.

Σταθεροποίηση τάσεων στην Ευρώπη

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν, εξάλλου, τα συμπεράσματα της έρευνας της Deloitte που αφορούν τα βασικά χαρακτηριστικά και τις τάσεις της ευρωπαϊκής κατασκευαστικής αγοράς. Το 2018, έπειτα από ανάπτυξη διαδοχικών ετών, η δραστηριότητα του κλάδου σε επίπεδο συγχωνεύσεων και εξαγορών σταθεροποιήθηκε στις 197 συμφωνίες. Επιπρόσθετα, παρατηρείται μείωση του μεριδίου των διασυνοριακών διαπραγματεύσεων για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, γεγονός που αναδεικνύει την τάση για εστίαση στις τοπικές αγορές. Από την άλλη, το 2018 σημειώθηκε σημαντική αύξηση της διείσδυσης ιδιωτικών κεφαλαίων στον τομέα των κατασκευών, με αποτέλεσμα την πραγματοποίηση 58 συμφωνιών, αριθμός που αντιπροσωπεύει το 29% του συνόλου των συμφωνιών.

Τα περιθώρια κέρδους εξακολουθούν να περιορίζονται σε ολόκληρη την Ευρώπη, κυρίως λόγω του υψηλού κόστους των υλικών και του εργατικού δυναμικού, της έλλειψης ειδικευμένου προσωπικού και του υψηλού επιπέδου ανταγωνισμού. Προκειμένου να ενισχυθούν τα περιθώρια κέρδους, οι ευρωπαϊκές κατασκευαστικές εταιρείες επικεντρώνονται όλο και περισσότερο σε στρατηγικές διαφοροποίησης, με αποτέλεσμα τη συνεχή άνοδο των συνολικών συμφωνιών διαφοροποίησης.

Ευκαιρίες και περιθώριο κέρδους

Παρά τις διαφορές που παρατηρήθηκαν στα χαρακτηριστικά των αγορών των 5 γεωγραφικών περιοχών που εξετάζει η μελέτη, εντοπίστηκαν δύο μεγάλες παγκόσμιες τάσεις, οι οποίες αναγνωρίστηκαν και στην ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης. Με το μερίδιο των διασυνοριακών συμφωνιών να παρουσιάζεται πτωτικό για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η μεγαλύτερη εστίαση των κατασκευαστικών εταιρειών στις ευκαιρίες που παρουσιάζουν οι τοπικές αγορές είναι πλέον γεγονός. Παράλληλα, παρατηρείται η προσπάθειά τους να αυξήσουν το περιθώριο κέρδους τους χρησιμοποιώντας στρατηγικές διαφοροποίησης. Η τάση αυτή αντικατοπτρίζεται στον αυξημένο αριθμό συμφωνιών διαφοροποίησης, οι οποίες έφτασαν τις 172 το 2018, από 75 το 2013.

Παρά το γεγονός ότι οι γεωπολιτικές προκλήσεις και η οικονομική αβεβαιότητα είναι πιθανό να επιμείνουν στο εγγύς μέλλον, αναμένεται ένας ελαφρώς μειωμένος ρυθμός ανάπτυξης ή σταθεροποίηση των συγχωνεύσεων και των εξαγορών στις παγκόσμιες κατασκευαστικές αγορές προσεχώς.