Ο γόρδιος δεσμός με τις συντάξεις

Κορυφώνεται η μάχη μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών για το ζήτημα της περικοπής ή μη στην προσωπική διαφορά των συντάξεων. Αυτό καθώς ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, έχει δεσμευτεί προσωπικά πως θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να μην εφαρμοστεί κι αυτό το –ψηφισμένο από ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝ.ΕΛ.– μέτρο λιτότητας.

Ρεπορτάζ: Κώστας Παπαδόπουλος

Πηγές του Μεγάρου Μαξίμου αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να προχωρήσει η κυβέρνηση σε μονομερή ενέργεια «παγώνοντας» το μέτρο της περικοπής των συντάξεων από την 1η Ιανουαρίου του 2019. Αυτό σε περίπτωση που δεν τελεσφορήσουν οι διαπραγματεύσεις με τους εταίρους και τους θεσμούς, για άρση του υφιστάμενου «γόρδιου δεσμού». Κάτι που, με δεδομένο το γεγονός ότι το ΔΝΤ έχει στυλώσει τα πόδια, φαντάζει αρκετά δύσκολο. Μία πρώτη αίσθηση για το πού τελικά πηγαίνει το πράγμα θα πάρουμε εντός των επόμενων 10-15 ημερών, όταν θα κατατεθεί στη Βουλή το προσχέδιο του Προϋπολογισμού 2019. Όσον αφορά τη θέση των Ευρωπαίων, αυτή αναμένεται να ξεκαθαρίσει τον Δεκέμβριο στην τελευταία προγραμματισμένη για φέτος συνεδρίαση του Eurogroup. Μέχρι τότε θα συνεχίζονται οι επαφές των τεχνικών κλιμακίων, αλλά και σε ανώτατο επίπεδο, μέσω τηλεδιασκέψεων.

Η κυβέρνηση, πλέον, εκπέμπει –άλλοτε πιο διπλωματικά κι άλλοτε απροκάλυπτα– το μήνυμα στους «έξω», ότι δεν μπορεί να μπει στην τελική ευθεία των εκλογών με κομμένες τις συντάξεις, γιατί πολύ απλά δεν το αντέχει πολιτικά. Πληροφορίες αναφέρουν πως ακόμη κι αν δεν υπάρξει «λευκός καπνός» τις επόμενες εβδομάδες, η κυβέρνηση θα καταθέσει μεν, τον Οκτώβριο, το προσχέδιο του προϋπολογισμού με ενσωματωμένες τις περικοπές, αλλά στο προγραμματισμένο για τις αρχές Νοεμβρίου Eurogroup, θα επιμείνει να μην ισχύσουν. «Μετά τη λήξη του τρίτου προγράμματος το Συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης δεν μπορεί να επιβάλει τις επιλογές του στην ελληνική κυβέρνηση, καθώς η χώρα δεν τελεί υπό την πίεση εκταμίευσης δόσεων για την κάλυψη των χρηματοδοτικών της αναγκών», ακούγεται από πηγές του Μεγάρου Μαξίμου.

Αντίμετρα Vs συντάξεις

Ένα από τα ενδεχόμενα που έχουν πέσει στο τραπέζι είναι να υπάρξει «πάγωμα» τόσο της περικοπής στην προσωπική διαφορά των συντάξεων όσο και των –επίσης ψηφισμένων– αντιμέτρων, μέχρι τον Απρίλιο του 2019. Τότε θα έχει διαμορφωθεί πλήρως η εικόνα των δημοσιονομικών επιδόσεων του 2018. Πρόκειται, ωστόσο, για ένα σενάριο που σύμφωνα με πηγές της «Α» δεν συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες. Την ίδια ώρα, οι δανειστές δίνουν μεγάλη βαρύτητα στα ψηφισμένα κοινωνικά αντίμετρα, γιατί θεωρούν ότι παρεμβάσεις όπως το επίδομα στέγασης (για ενοίκια και δάνεια πρώτης κατοικίας), τα νέα οικογενειακά επιδόματα, η επιχορήγηση της φαρμακευτικής δαπάνης για «ευαίσθητες» κοινωνικές ομάδες, η δημιουργία περισσότερων βρεφονηπιακών σταθμών, είναι αναγκαία για τον περιορισμό των πολύ υψηλών ποσοστών φτώχειας.

Στον αντίποδα η κυβέρνηση δείχνει να προτιμά –για πολιτικούς, ουσιαστικούς και επικοινωνιακούς λόγους– να ρίξει το βάρος στη διάσωση των συντάξεων, καθώς αυτές εξακολουθούν να λειτουργούν ακόμη και σήμερα ως «ομπρέλα» για την επιβίωση ολόκληρων νοικοκυριών! Στις αμέσως επόμενες επαφές με τους εταίρους και τους θεσμούς θα παρουσιαστούν τα δημοσιονομικά δεδομένα του συστήματος. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, το πλεόνασμα του ΕΦΚΑ και τα επόμενα χρόνια θα είναι σημαντικό, παρά τη μείωση των εσόδων κατά περίπου 188 εκατ. ευρώ εξαιτίας της μείωσης των εισφορών στους μη μισθωτούς. Είναι ενδεικτικό ότι το πλεόνασμα του υπερ-φορέα εκτιμάται ότι θα αγγίξει το 1,4 δισ. ευρώ στο τέλος του 2018, έναντι πλεονάσματος της τάξης των 777 εκατ. ευρώ τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του.

Ήδη, όπως δήλωσε η Έφη Αχτσιόγλου, στο οκτάμηνο Ιανουάριος – Αύγουστος το πλεόνασμα άγγιξε τα 900 εκατ. ευρώ. Ακόμη και το ΕΤΕΑΕΠ, με την ισχυρή βοήθεια του κλάδου πρόνοιας, θα κλείσει το 2018 με πλεόνασμα 100 εκατ. ευρώ στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης και 1,2 δισ. ευρώ στον κλάδο των εφάπαξ παροχών. Τα στοιχεία που συλλέγουν και καταθέτουν στους δανειστές οι αρμόδιες υπηρεσίες των υπουργείων Εργασίας και Οικονομικών δείχνουν όμως ότι και η συνταξιοδοτική δαπάνη ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνεται μεν, όχι όμως τόσο ώστε να σπάσει το όριο του 16,2% που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Τέσσερα ενδεχόμενα

Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, τέσσερα είναι τα σενάρια που διαμορφώνονται για το ζήτημα της περικοπής της προσωπικής διαφοράς των συντάξεων.

1] Ακύρωση του μέτρου. Οι πιθανότητες είναι εξαιρετικά περιορισμένες, αν η κυβέρνηση επιμείνει στη μερική εφαρμογή αντίμετρων και φοροελαφρύνσεων.

2] Μικρότερη μείωση από το «ταβάνι» του 18%, που προβλέπει η επίμαχη διάταξη για την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς.

3] Περικοπές για συντάξεις πάνω από ένα όριο συντάξεων, π.χ. 800-900 ευρώ.

4] Πλήρης εφαρμογή του ψηφισμένου από ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ. μέτρου, κάτι που θα οδηγήσει σε πρόωρες κάλπες.

Σε κάθε περίπτωση, οι επόμενες ημέρες θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμες και με αλλεπάλληλες τηλεδιασκέψεις, ακόμα και σε επίπεδο υπουργών. Ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ, Τζέρι Ράις, ωστόσο, διαμήνυσε και πάλι ότι «η εφαρμογή των μέτρων αυτών θα στείλει ένα καθαρό σήμα ότι η Ελλάδα παραμένει στο μονοπάτι των μεταρρυθμίσεων», προσθέτοντας πως η περικοπή των συντάξεων είναι διαρθρωτικό μέτρο για το Ταμείο.