VAR: Ένα σύστημα, δύο εταιρείες, πολλά λεφτά

Το ποδόσφαιρο ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια προσελκύει αμύθητα κεφάλαια, η δε δυναμική του στον επηρεασμό των μαζών συνεχίζει ακάθεκτη. Η εξέλιξη του ποδοσφαίρου απαίτησε τον περιορισμό των λαθών στις αναμετρήσεις. Στον διαιτητή και τους βοηθούς του προστέθηκε και τέταρτος. Σε αυτούς για τον περιορισμό των λαθών, ήλθαν να συνδράμουν ακόμη δύο διαιτητές που τοποθετούνται πίσω από τις εστίες. Το μέτρο των έξι διαιτητών υιοθετήθηκε από την UEFA στους αγώνες του Champions League και του Europa League, αλλά και στις διοργανώσεις των εθνικών ομάδων.

Στην Ελλάδα το μέτρο των έξι διαιτητών εφαρμόστηκε στους ημιτελικούς και στον τελικό Κυπέλλου. Όμως ακόμη και αυτοί δεν κάλυπταν τις ανάγκες όσων ήθελαν… απόλυτη αξιοπιστία. Κάπου εκεί υπήρξε η απαίτηση ενίσχυσης του ανθρώπινου στοιχείου με την τεχνολογία. Δεν υπάρχει αγώνας μεγάλης κατηγορίας να μην καλύπτεται τηλεοπτικά. Κι όμως. Οι κεφαλές του Παγκόσμιου και του Ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου δεν περιορίστηκαν σε κάποιες απλές υποβοηθητικές διαδικασίες. Δεν ακολούθησαν το παράδειγμα του μπάσκετ που με το instant replay ο διαιτητής αν έχει κάνει κάποιο σημαντικό λάθος το διορθώνει άμεσα.

Ποια η διαφορά; Στον βωμό της αξιοπιστίας στήθηκε μια παράπλευρη βιομηχανία εσόδων προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Έτσι προέκυψε το VAR. Ο παλαίμαχος Βρετανός διαιτητής Ντέιβιντ Ρ. Ελερέι, ο οποίος παρουσίασε τη λειτουργία του στην Ελλάδα, ήταν ο εμπνευστής του Video Assistant Referee και ο άνθρωπος που υλοποιεί παγκοσμίως το πρόγραμμα υπό την πλήρη υποστήριξη της FIFA.

Οι ενστάσεις, που διατυπώθηκαν έντονα στην αρχή από φορείς και οργανισμούς για τη χρησιμότητα της λειτουργίας του, υποχώρησαν με γοργούς ρυθμούς. Το ποδόσφαιρο μπορούσε να στηρίξει ένα νέο κομμάτι τεχνολογίας στους κόλπους του, προσφέροντας τεράστια ποσά, και αντίστοιχα να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας γύρω από αυτό, που θα το γιγαντώσουν ακόμη περισσότερο. Η βιομηχανία του ποδοσφαίρου θ’ αποκτούσε έναν νέο πυλώνα. Αυτόν της τεχνολογίας, που θα ενίσχυε την παρουσία του στην οικονομική ζωή του πλανήτη.

Ο Ελερέι υπήρξε διεθνής διαιτητής το διάστημα 1992-99. Ως παράγοντας έχει υπηρετήσει την Αγγλική Ομοσπονδία ως Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Διαιτησίας.

Σήμερα, είναι μέλος της Επιτροπής Διαιτησίας της UEFA και τεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Ποδοσφαιρικού Συμβουλίου (IFAB), όπου προΐσταται του τμήματος Αναθεώρησης Κανόνων Πεδιάς, ενώ είναι και υπεύθυνος για την εφαρμογή του V.A.R. Είναι καθηγητής διαιτησίας της UEFA και υπήρξε επικεφαλής του τομέα Εκπαίδευσης Διαιτητών από το 2011 έως το 2018. Αυτός είναι το πρόσωπο κλειδί που τρέχει το VAR σε δεκάδες χώρες ανά τον κόσμο.

Η εισβολή του νέου συστήματος που βοηθά τους διαιτητές στις αποφάσεις τους, συνέπεσε χρονικά με την επιτροπεία του ελληνικού ποδοσφαίρου από την FIFA και την UEFA. Η τοποθέτηση του VAR έτσι… ξαφνικά στο ποδόσφαιρό μας, υπαγορεύτηκε από τις ανώτερες δυνάμεις, όμως δόθηκε η ευκαιρία στις εγχώριες να… παίξουν μπάλα. Η… αξιοπιστία βλέπετε.

Στην πρόσφατη συνάντηση των εκπροσώπων των τεσσάρων «κορυφαίων» ελληνικών ομάδων με αντιπροσωπεία της UEFA και της Επιτροπής Παρακολούθησης της FIFA, παρουσία και του προέδρου της ΕΠΟ, Βαγγέλη Γραμμένου, παρόντων των Ζόραν Λάκοβιτς, Πετρ Φούσεκ και Μάριου Γεωργίου, επισημάνθηκε η αναγκαιότητα εφαρμογής του VAR στη Super League.

Στη συνάντησή τους στις 12 Οκτωβρίου με τον υφυπουργό Αθλητισμού, Γιώργο Βασιλειάδη, οι εκπρόσωποι FIFA και UEFA εξέφρασαν την επιθυμία τους για όσο το δυνατόν πιο γρήγορη εφαρμογή του VAR στην Super League.

Μπίζνα… εκατομμυρίων

 

Η ΕΠΟ είχε οριστικοποιήσει την απόφαση για χρήση του Video Assistant Referee (VAR), θέτοντας ως επικεφαλής τον Μιχάλη Κουκουλάκη, από την περασμένη σεζόν όταν η Εκτελεστική Επιτροπή επικύρωσε την προσθήκη στην ΚΕΔ του Ισπανού Χουάν Αντόνιο Φερνάντεζ Μαρίν.

Στη διάρκεια της ετήσιας Γενικής Συνέλευσης της ΕΠΟ την Παρασκευή 29 Ιουνίου ο πρόεδρος της ομοσπονδίας, Βαγγέλης Γραμμένος, αποκάλυψε πως ο διεθνής διαγωνισμός για την επιλογή της αναδόχου εταιρείας που θα αναλάβει το έργο του Video Assistant Referee στο ελληνικό πρωτάθλημα, δημοσιοποιήθηκε το απόγευμα της προηγούμενης. Η προαναγγελία είχε γίνει με τυμπανοκρουσίες.

Επί του θέματος ο πρόεδρος της ΕΠΟ είχε τονίσει: «Το VAR είναι η μεγαλύτερη παρέμβαση και κληρονομιά αξιοπιστίας στο ελληνικό ποδόσφαιρο».

Από τότε η μία αναβολή διαδεχόταν την άλλη.

Λίγο μετά τη λήξη της αναμέτρησης του Ολυμπιακού με τον Πανιώνιο στη Νέα Σμύρνη, όπου υπήρξαν φάσεις που συζητήθηκαν έντονα, η ΠΑΕ ΠΑΟΚ ζήτησε από τους αρμόδιους φορείς (Κυβέρνηση, Υφυπουργός Αθλητισμού, ΕΠΟ, επιτροπή της FIFA) απαντήσεις για την καθυστέρηση εγκατάστασης του VAR.

Από την Κυβέρνηση έγινε γνωστό ότι η νέα τεχνολογία θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία στην τελική ευθεία της τρέχουσας σεζόν της Super League.

Η ΕΠΟ είναι η μόνη αρμόδια για να αποφασίσει, να θεσμοθετήσει και να εγκαταστήσει το VAR. Και άναψε από την πρώτη στιγμή το πράσινο φως. Μόνο που με εύσχημο τρόπο στη λογική τού… το ένα χέρι νίβει το άλλο και τα δυο το πρόσωπο, τον Ιανουάριο του 2018, αναγνωρίζοντας ότι το κόστος για την Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία είναι μεγάλο, αλλά και το γεγονός ότι το κέρδος από τη χρήση της υπηρεσίας θα είναι μεγαλύτερο, κατόπιν διαβούλευσης με την ΕΠΟ η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει στον σχεδιασμό και στη δημοπράτηση του έργου –αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας του υπουργού Ψηφιακής Πολιτικής Νίκου Παππά και συνεργασίας του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής και του Εθνικού Δικτύου Έρευνας και Τεχνολογίας– το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το εθνικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, απόφαση που ανακοινώθηκε επίσημα στις 18 Ιανουαρίου 2018.

Στις 29 Μαρτίου 2018 η εκτελεστική επιτροπή της ΕΠΟ αποφάσισε να γίνει δεκτή η χρήση του VAR και λίγες ημέρες αργότερα, μετά από συνεννόηση με τη FIFA και σχετικό σεμινάριο που διεξήχθη στη Αθήνα, η Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία και οι διεθνείς συνομοσπονδίες επιβεβαίωσαν την έγκρισή τους για να χρησιμοποιηθεί το VAR στην ελληνική Super League, απαραίτητη προϋπόθεση για την εκκίνηση οποιασδήποτε διαγωνιστικής διαδικασίας.

Αμέσως μετά άρχισαν όλες οι διαδικασίες που ορίζονται από τον νόμο, ο οποίος είναι ρητός, αυστηρός και έχει συγκεκριμένο πλαίσιο, όταν αφορά στην υλοποίηση ενός δημοσίου έργου, όπως είναι στην προκειμένη περίπτωση η εγκατάσταση του VAR. Ο φορέας που ανέλαβε τη διεξαγωγή του διαγωνισμού και τη σύνταξη της σχετικής προκήρυξης είναι το ΕΔΕΤ.

Διαγωνισμός με δύο υποψήφιους

Στο διάστημα αυτό έγινε η προβλεπόμενη από τον νόμο δημόσια διαβούλευση, προκηρύχθηκε διεθνής ηλεκτρονικός διαγωνισμός, στον οποίο ωστόσο συμμετείχαν μόλις δύο υποψήφιοι. Εξετάστηκαν οι τεχνικές προσφορές και ακολουθούν το άνοιγμα των οικονομικών, ο προσυμβατικός έλεγχος από το ελεγκτικό συνέδριο και η υπογραφή της σύμβασης από την ανάδοχο εταιρεία.

Να σημειωθεί πως ο διαγωνισμός για το VAR είχε τίτλο «Ψηφιακός Μετασχηματισμός Ελληνικού Ποδοσφαίρου με σύγχρονα Ψηφιακά Μέσα ΤΠΕ» και, όπως αναφέρεται, ο προϋπολογισμός του έργου είναι 13.950.000 ευρώ συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ.

Το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, το οποίο εμπλέκεται στη διαδικασία, όρισε ως τελικό δικαιούχο για την υλοποίηση του έργου την ΕΔΕΤ ΑΕ, λόγω της τεχνογνωσίας σε παροχή δικτυακών, υπολογιστικών και αποθηκευτικών υπηρεσιών.

Ενδιαφέρον εκδήλωσαν δύο ελληνικές εταιρείες: η ONEX, που αρχικά δραστηριοποιήθηκε στον τομέα των συστημάτων ασφαλείας και έχει επεκταθεί στους κλάδους της αεροπορίας και της άμυνας, των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας, της νανοτεχνολογίας και των επιχειρηματικών υπηρεσιών, και η In Digital, η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο της Πληροφορικής και Ανάπτυξης Ηλεκτρονικών Εφαρμογών. Από τη στιγμή που θα επιλεγεί η ανάδοχος εταιρεία που θα εγκαταστήσει το Video Assistant Referee, χρειάζεται μετά ένα διάστημα 2-5 μηνών.

 

Όλα δείχνουν In Digital

Στην προκήρυξη του διαγωνισμού αποκλείστηκαν ευσχήμως όλες οι ελληνικές εταιρείες να συμμετάσχουν από μόνες τους. Η προκήρυξη αναφέρει ότι ο ανάδοχος πρέπει να διαθέτει πλήρη μονάδα VAR.  Η συμμετοχή  εκ των πραγμάτων είχε να κάνει μόνο με συνέργεια με ξένες εταιρείες και δη ισπανο-πορτογαλικές. Προβλέφθηκε στους όρους του διαγωνισμού  ότι οι συμμετέχοντες θα έπρεπε να έχουν εμπειρία στο VAR, όρο που πληρούν ελάχιστες εταιρείες στην Ευρώπη αφού το σύστημα είναι εντελώς νέο.

Έτσι εξηγείται για μια δουλειά πολλών εκατομμυρίων ευρώ πώς εμφανίστηκαν δύο εταιρείες να ενδιαφέρονται. H ΟΝΕΧ που ιδιόκτητης της φέρεται να έχει πάρει τα Νεώρια της Σύρου με 1 ευρώ. Η δεύτερη εταιρεία που συμμετείχε στην διαγωνιστική διαδικασία και είναι το μεγάλο, μα πολύ μεγάλο, μα πάρα πολύ μεγάλο φαβορί, είναι η in Digital συνεργαζόμενη όμως με την ισπανική εταιρεία  MEDIA PRΟ που είναι και η μοναδική εταιρεία που έχει προϋπηρεσία στο VAR. Και οι δυο εταιρείες που μάχονται για τη δουλειά είναι ελληνικές, αλλά μία έχει προηγούμενη εμπειρία στο VAR. Αυτή με τη συνεργασία με την ισπανο-πορτογαλική εταιρεία.

Θυγατρική της MEDIA PRO  που συνεργάζεται με τον ένα συμμετέχοντα στον διαγωνισμό είναι η πορτογαλική MEDIA LUSO, στην οποία παλιός συνεργάτης φέρεται να είναι ο αρχιδιαιτητής της ΕΠΟ, Μάρκο Μέλο Περέιρα.  Άλλη σύμπτωση είναι ότι η ίδια η  MEDIA LUSO φέρεται να μεταδίδει τηλεοπτικά τους αγώνες της Super League για λογαριασμό της NOVA και όχι μόνο.

Πολλές οι συμπτώσεις, μεγάλη η δουλειά, εγνωσμένης αξίας οι εταιρείες και κυρίως μια συγκεκριμένη όπου μπάλα παίζουν Πορτογάλοι και Ισπανοί.

Η MEDIA PRO  έριξε το βάρος της στην ανάπτυξη του VAR μέσω συμφωνίας με την πορτογαλική ποδοσφαιρική ομοσπονδία. Σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας, είναι ο επίσημος πάροχος τεχνολογίας VAR κατά τις επόμενες πέντε σεζόν, επενδύοντας σε εξοπλισμό και υποδομές άνω του 1 εκατομμυρίου ευρώ.

Η εταιρεία με έδρα τη Βαρκελώνη θα παράσχει επίσης στο τεχνικό και επαγγελματικό προσωπικό την ανάπτυξη του συστήματος σε όλα τα γήπεδα της Πορτογαλίας και την κατασκευή κεντρικού συστήματος VAR στην έδρα της πορτογαλικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας στη Λισαβόνα.

Η συγκεκριμένη εταιρεία συμμετέχει σήμερα στην παραγωγή βίντεο των ποδοσφαιρικών πρωταθλημάτων της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Κολομβίας, της Γαλλίας, της Βολιβίας, της Τουρκίας, του Κατάρ, του Αμπού Ντάμπι, της Ελλάδας, της Γκαμπόν, της Αγκόλας και της Μοζαμβίκης.

 

 

Ήθελαν το VAR στην ΕΠΟ και όχι στα γήπεδα

 

Υπεύθυνος του VAR στην Ελλάδα είναι ο Ηρακλειώτης διαιτητής Μιχάλης Κουκουλάκης κάτω από τον αρχιδιαιτητή Πορτογάλο Περέιρα. Το VAR χρηματοδοτήθηκε από το εθνικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων με περίπου 10 εκατ. ευρώ. To ποσό είναι τεράστιο για την κάλυψη μέχρι οκτώ αγώνων ταυτόχρονα, ανά αγωνιστική.  Αφορά υπηρεσίες για 5 χρόνια εκτός των αμοιβών των διαιτητών του VAR. Το παράδοξο είναι ότι θα έχει κεντρικό σταθμό στα γραφεία της ΕΠΟ και όχι μέσα σε κάθε γήπεδο όπως γίνεται στην Τουρκία. Αυτό δημιουργεί πολλά ερωτηματικά. Όχι μόνο γιατί είναι πιο κοστοβόρο, αλλά κυρίως διότι οι αποφάσεις μεταφέρονται από το χώρο του γηπέδου σε έναν άλλο χώρο που δεν υπάρχει και η καλύτερη έξωθεν καλή μαρτυρία. Γιατί έγινε αυτή η επιλογή; Στην ΕΠΟ θα ξέρουν…

Το ποσό θα δοθεί για την κάλυψη 14 έως 16 γηπέδων, δηλαδή πάνω από 600.000 ευρώ ανά γήπεδο, κυρίως σε εξοπλισμό – μόνιτορ – αποθηκευτικοί χώροι video  και replay video για 15 τηλεοπτικές κάμερες.

 

Πότε χρησιμοποιείται το VAR

H χρήση του βίντεο γίνεται σε συγκεκριμένα περιστατικά, αλλά  ακόμα και τότε δεν θα εφαρμόζεται σε κάθε φάση που ενδεχομένως υπάρχει λάθος του διαιτητή, αλλά μόνο όταν υπάρχει το “ξεκάθαρο λάθος”. Η φράση “clearly wrong” είναι αυτή που ρητά αναφέρεται στην οδηγία. Σε φάσεις δηλαδή που είναι αμφισβητούμενες και θεωρητικά χρειάζονται δύο και τρία ριπλέι για να φανεί επί παραδείγματι αν είναι πέναλτι ή όχι, δεν γίνεται η χρήση του βίντεο κι εφαρμόζεται η απόφαση που έχει πάρει ο διαιτητής.

 

«Μinimum interference for maximum benefit», λέει χαρακτηριστικά ο κανονισμός. Δηλαδή, η “ελάχιστη παρέμβαση για το μέγιστο όφελος”, αυτό είναι το μότο πάνω στο οποίο στηρίζεται η τοποθέτηση του Video Assistance Referee.

Σε ποιες τέσσερις περιπτώσεις γίνεται η χρήση του βίντεο;

1) Στα γκολ που σημειώνονται.

2) Στο αν είναι ή όχι πέναλτι μία φάση.

3) Στις φάσεις που αφορούν απευθείας κόκκινη κάρτα.

4) Στη λάθος κάρτα σε ποδοσφαιριστές.

Σε ό,τι αφορά την πρώτη περίπτωση, θα ελέγχεται αν έχει προηγηθεί κάποια παράβαση πριν την επίτευξη του τέρματος, όπως κάποιο φάουλ, χέρι ή οφ σάιντ. Όσο για το θέμα της κάρτας, πρέπει να επισημανθεί ότι αφορά μόνο την απευθείας κόκκινη κάρτα κι όχι τη δεύτερη κίτρινη. Κι ο λόγος είναι ότι σε διαφορετική περίπτωση θα έπρεπε να ελεγχθεί και η πρώτη κίτρινη που δέχτηκε ο παίκτης. Σε ένα ματς δηλαδή με δέκα κάρτες, θα πρέπει κάθε… τρεις και λίγο να σταματάει ο διαιτητής για να κοιτάξει το βίντεο, κάτι που δεν είναι εφικτό.