Μέτωπο οι ισχυροί της Μεσογείου, εκνευρισμένος και… απρόβλεπτος ο Ερντογάν

«Η Ελλάδα επιζητά τις καλές σχέσεις με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και στους κανόνες καλής γειτονίας. Η αυτοάμυνα είναι ένα παντελώς αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα της πατρίδας μας». Αυτή η ατάκα του Κυριάκου Μητσοτάκη στη συνέντευξη Τύπου της ΔΕΘ την προηγούμενη Κυριακή, σε συνδυασμό με την ανακοίνωση ότι η Ελλάδα θα αγοράσει άλλα έξι πολεμικά αεροσκάφη RAFALE από τη Γαλλία, προκάλεσε τεράστιο εκνευρισμό στην Άγκυρα.

Της Ευαγγελίας Τζαβάρα

Έτσι, πολύ δικαιολογημένα έμπειροι διπλωματικοί παρατηρητές τονίζουν πως αναμένουν ένα δύσκολο φθινόπωρο. Ειδικά όσο οι Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Χουλουσί Ακάρ εγείρουν με μεγαλύτερη ένταση απαιτήσεις για αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Και πλέον ας μη λησμονούμε ότι το καλοκαίρι τελείωσε, και μαζί του η συμφωνία των δύο πλευρών για ηρεμία. Πάντως, πέραν του τηλεφωνήματος του κ. Μητσοτάκη με τον κ. Ερντογάν για το μεταναστευτικό, λίγες μόνος ώρες μετά την άτακτη φυγή Αμερικανών και Δυτικών από το Αφγανιστάν, η Αθήνα δεν σκοπεύει να κάνει άλλο βήμα. Ήδη ο κ. Μητσοτάκης απέκλεισε συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο στο περιθώριο της 76ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη στις 21 Σεπτεμβρίου.

Η δικαιολογία που προέβαλε ο κ. Μητσοτάκης δεν ήταν πειστική. Ότι δεν συμπίπτουν τα προγράμματά τους. Και αυτό διότι την ίδια ώρα η Αθήνα δεν δείχνει ενδιαφέρον να κάνει αυτή το πρώτο βήμα για τον νέο γύρο των διερευνητικών επαφών των αντιπροσωπειών των δύο χωρών, όπου είναι προγραμματισμένος να λάβει χώρα στην Τουρκία. Σε ό,τι αφορά το θέμα του προσφυγικού, ο πρωθυπουργός εξήγησε πως τα συμφέροντα Αθήνας κι Άγκυρας είναι ευθυγραμμισμένα, υπενθυμίζοντας πάντως πως «η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να φυλάξει τα σύνορά της που αποτελούν και σύνορα της Ευρώπης».

 Στην Αθήνα οι Ευρωπαίοι ηγέτες

Από την πλευρά της η Άγκυρα δεν βλέπει με καλό μάτι ούτε την ενίσχυση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, ενώ ο Τούρκος Πρόεδρος είναι σφόδρα ενοχλημένος με τη χθεσινή σύσκεψη των ευρωπαϊκών χωρών της Μεσογείου και το ότι βρέθηκαν στην Αθήνα, Εμανουέλ Μακρόν και Μάριο Ντράγκι, που αναμένεται να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη μετά Μέρκελ εποχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Όντως χθες ο κ. Μητσοτάκης υποδέχθηκε τους ηγέτες τού EuroMed7, αλλά και τους πρωθυπουργούς Σλοβενίας και Κροατίας που θα συμμετέχουν για πρώτη φορά στη συγκεκριμένη Σύνοδο Κορυφής. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος». Η σύσκεψη ήταν προγραμματισμένη να διεξαχθεί στα Χανιά, αλλά προτιμήθηκε για λόγους ασφαλείας να μεταφερθεί στην Αθήνα. Άλλος ένας λόγος ήταν για να διευκολυνθούν οι ηγέτες να ταξιδεύσουν στη Νέα Υόρκη για την 76η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Στα Χανιά η σύσκεψη θα πραγματοποιείτο στο πατρικό σπίτι του πρωθυπουργού.

Χθες, πάντως στο Κέντρο Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος» ο πρωθυπουργός υποδέχθηκε τον Εμανουέλ Μακρόν, τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, τον Ισπανό πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ, τον Ιταλό Μάριο Ντράγκι, τον πρωθυπουργό της Μάλτας Ρόμπερτ Αμπέλα, καθώς και τους πρωθυπουργούς της Σλοβενίας (Γιάνετς Γιάνζα) και της Κροατίας (Αντρέι Πλένκοβιτς). Απουσίαζε ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα, καθώς στη χώρα της Ιβηρικής την Κυριακή διεξάγονται οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές. Οι ηγέτες των ευρωπαϊκών χωρών της Μεσογείου συζήτησαν ζητήματα που αφορούν την Ανατολική Μεσόγειο, την κλιματική κρίση, την πολιτική προστασία και τη συνεργασία στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού μηχανισμού που φτιάχτηκε επί ημερών του Χρήστου Στυλιανίδη στην Κομισιόν, αλλά και τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν. Ας μην ξεχνάμε ότι όλες οι ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου δέχονται τεράστια πίεση από τις μεταναστευτικές ροές από Ασία και Αφρική.

 Η συμφωνία με τις ΗΠΑ

Οι απρόσμενες εξελίξεις στο Αφγανιστάν με την επικράτηση των Ταλιμπάν και την αποχώρηση Αμερικανών και Δυτικών πήγαν πίσω την υπογραφή για την ανανέωση για πέντε έτη της αμοιβαίας αμυντικής συμφωνίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ταυτόχρονα, ματαιώθηκε το ταξίδι του Άντονι Μπλίνκεν στην Αθήνα. Τώρα πλέον η συμφωνία θα υπογραφεί από Μπλίνκεν και Δένδια κατά το ταξίδι του Έλληνα ΥΠΕΞ στις ΗΠΑ στις 14 Οκτωβρίου. Αυτή την εποχή οι δύο πλευρές ρυθμίζουν τις τελευταίες λεπτομέρειες. Η νέα συμφωνία θα προβλέπει τη μόνιμη αμερικανική παρουσία στη Σούδα, στο Στεφανοβίκειο και τη Λάρισα, αλλά και σε Αλεξανδρούπολη και Σκύρο. Η θωράκιση της χώρας συνεχίζεται και με την προμήθεια 44 νέων τορπιλών βαρέως τύπου για τα υπερσύγχρονα υποβρύχια 214. Η σύμβαση ύψους 110 εκατομμυρίων ευρώ για την προμήθεια των όπλων αναμένεται να έρθει στη Βουλή μέσα στις επόμενες μέρες, με αρμόδιες πηγές να επισημαίνουν ότι οι νέες τορπίλες θα είναι διαθέσιμες σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Τριμερής στην Καβάλα

Η Αθήνα έχει τεταμένο το βλέμμα της και στις εξελίξεις στη Βόρεια Αφρική, με έμφαση τις εξελίξεις στη Λιβύη, όπου όλο και περισσότερες φωνές βλέπουν δυσκολία στην πραγματοποίηση των εκλογών, ενώ τα τουρκικά και τα ρωσικά στρατεύματα δεν δείχνουν καμία διάθεση αποχώρησης από τη χώρα. Η Άγκυρα επιδιώκει να αποκαταστήσει τις σχέσεις της και με το Κάιρο, και έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δύο γύροι συμβουλευτικών επαφών μεταξύ των δύο πλευρών, αν και η στήριξη που παρέχει η Τουρκία στους Αδελφούς Μουσουλμάνους λειτουργεί αποτρεπτικά στο καθεστώς Αλ Σίσι να γεφυρώσει τις σοβαρές διαφορές με την Άγκυρα.

Η Αθήνα βλέπει την προσπάθεια που κάνει η Άγκυρα να προσεταιριστεί το Κάιρο και σε απάντηση των κινήσεων αυτών ενισχύει την τριμερή συνεργασία με Κύπρο και Αίγυπτο. Σύμφωνα με πληροφορίες, η επόμενη τριμερής συνάντηση σε επίπεδο ηγετών, που είναι προγραμματισμένη να λάβει χώρα στην Ελλάδα, θα πραγματοποιηθεί πιθανότατα στην Καβάλα στις 19 Οκτωβρίου. Η πόλη της Μακεδονίας φέρει κι έναν ιδιαίτερο συμβολισμό για τους Αιγυπτίους, καθ’ ότι αποτελεί πατρίδα του ιδρυτή του σύγχρονου Αιγυπτιακού κράτους, Μωχάμετ Άλι. Εάν τελικά επιλεγεί η Καβάλα, η συνάντηση θα διεξαχθεί στο Ιμαρέτ της πόλης, ιδρυτής του οποίου υπήρξε ο Μωχάμετ Άλι.

Παρά την προσπάθεια προώθησης του συνόλου των τουρκικών διεκδικήσεων στις θαλάσσιες περιοχές (Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο) μέσα από συνέδρια που έχουν ως στόχο να προωθήσουν τον νεοοθωμανισμό, από την Αθήνα δεν διαφεύγει εκείνο που περιγράφεται από τους μηχανισμούς προπαγάνδας της Αγκύρας ως «ομαλοποίηση» σχέσεων με την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) ή το Ισραήλ.  Στην Αθήνα είναι απολύτως αντιληπτό ότι η μάλλον προφανέστατη αποχή τού κ. Ερντογάν από δηλώσεις, χειρονομίες (η περίφημη «Ράμπια») και υπονοούμενα που μπορεί να θυμίζουν τη στήριξή του προς τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, είναι σημάδι μάλλον υποχώρησης σε όρους που έχουν μπει από το Κάιρο και το Άμπου Ντάμπι, παρά ειλικρινής επιλογή.