Εν αναμονή τουρκικού «τσαμπουκά» στην Κύπρο

Θεωρητικά μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, ή καλύτερα μέχρι το τέλος της τουριστικής περιόδου, αναμένεται μία ήσυχη περίοδος στο Αιγαίο. Αυτή εξάλλου είναι και η συμφωνία Κυριάκου Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ.

 Του Μιχάλη Κωτσάκου

Φυσικά, το άτυπο μορατόριουμ δεν σημαίνει ότι λύθηκαν όλα τα προβλήματα μεταξύ των δύο χωρών και ότι δεν θα υπάρξουν εντάσεις στη συνέχεια. Ειδικά όταν από την απέναντι πλευρά που πετούν τη σκούφια τους για καβγά. Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής τής Ε.Ε., ναι μεν δίνει το δικαίωμα στην Άγκυρα να λάβει 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ για το μεταναστευτικό (μέχρι το 2024), αλλά έχασε άλλα τόσα χρήματα, που με παρέμβαση της Ελλάδας θα δοθούν σε Ιορδανία και Λίβανο, καθώς κι εκεί υπάρχουν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες από τη Συρία.

Επίσης, ένα άλλο σημείο τριβής είναι και το ότι Αθήνα και Λευκωσία ναι μεν έδωσαν το οκ να δοθούν αυτά τα χρήματα στην Τουρκία, όμως αφενός μεν πέρασαν στα επίσημα συμπεράσματα της Συνόδου ότι τα προβλήματα με τους γείτονες είναι ευρωτουρκικά, αφετέρου δε Ελλάδα και Κύπρος μπλόκαραν τις συζητήσεις για την τελωνειακή σύνδεση της Ε.Ε. με την Τουρκία. Όλα αυτά τα γεγονότα δημιουργούν προβληματισμό στις δύο πρωτεύουσες για το ποια θα είναι η αντίδραση του Ερντογάν.

Όλοι οι διπλωματικοί παρατηρητές συγκλίνουν στην ίδια άποψη: Ότι η Τουρκία θα προσπαθήσει να κάνει τους τσαμπουκάδες της –κατά την αργκό– στην Κύπρο. Οι προκλήσεις μάλιστα θα μπορούσαν να έχουν μια κλιμάκωση. Να ξεκινήσουν από το άνοιγμα μιας παραλίας στα Βαρώσια, ή να επιδιώξουν ξανά μια ερευνητική δραστηριότητα, ή μια γεώτρηση στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το γεγονός ότι κανείς στη διεθνή κοινότητα δεν δείχνει να ακούει τα όσα λέει η Άγκυρα για ένα σχέδιο λύσης δύο κρατών, δεν σημαίνει πως θα εγκαταλείψει έτσι εύκολα τα σχέδιά της.

Τι λένε οι μεγάλοι

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για μία ακόμη φορά την Τετάρτη ξεκαθάρισε ότι στηρίζει μόνο το σχέδιο του ΟΗΕ για δικοινοτική και διζωνική λύση. Το ίδιο μετέφερε στον Τατάρ και η Γαλλίδα πρέσβης στην Κύπρο, Σαλίνα Γκρενέτ-Καταλάνο, δηλώνοντας πως «οι Τουρκοκυπριακές προσδοκίες είναι σημαντικές για εμάς, αλλά η λύση του Κυπριακού μπορεί να εξευρεθεί μόνο μέσω ομοσπονδίας εντός των παραμέτρων των Ηνωμένων Εθνών. Υπογράμμισα ότι χρειάζεται να αποφευχθούν οι μονομερείς πράξεις ιδιαίτερα στα Βαρώσια».

Στελέχη της τουρκικής κυβέρνησης εξακολουθούν πάντως να ρίχνουν τον μουτζούρη της έντασης στην Ελλάδα, αφού όπως υποστηρίζουν η Αθήνα δεν δέχεται τον διάλογο με την Άγκυρα. «Αυτό που πρέπει να δει όλος ο κόσμος είναι πως οι εντάσεις προκαλούνται  από την Ελλάδα. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες στις συνομιλίες τους με τον πρόεδρό μας Ερντογάν αναφέρουν πως πρέπει να μειωθεί η ένταση στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, αρκετά συχνά ο πρόεδρός μας τους υπενθυμίζει και λέει πως πρέπει να μιλήσουν με την Ελλάδα. Δυστυχώς έχουμε μια εικόνα όπου μια χώρα παρασέρνει από πίσω της την πολιτική ολόκληρης της Ε.Ε.», είπε προ ολίγων 24ωρων ο εκπρόσωπος του ΑΚP, Ομέρ Τσελίκ. 

Οπότε, όλοι στο Μαξίμου αναμένουν κάποια τούρκικη πρόκληση στην Κύπρο. Μάλιστα, προ ημερών ο διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής κοινότητας για τον Κυπριακό, Ανδρέας Μαυρογιάννης, εξέφρασε την ανησυχία του για την πορεία του Κυπριακού, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «αν δεν γίνει κάτι χτες, πολύ σύντομα θα είναι πάρα πολύ αργά και για την Αμμόχωστο και για την κατεχόμενή μας περιοχή, και για τη λύση του Κυπριακού». Αναφερόμενος στο θέμα της Αμμοχώστου, ο κ. Μαυρογιάννης είπε πως «αυτό που συμβαίνει είναι δραματικό», και πως αυτή «είναι ίσως η τελική φάση της πλήρους καταστροφής των προοπτικών και της λύσης και της επανένωσης του τόπου».
Ο διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής κοινότητας είπε πως «αυτό που επιζητούν και η Τουρκία και οι εκπρόσωποι του ψευδοκράτους, ως πρώτη τους προτεραιότητα, δεν είναι τα δυο χωριστά κράτη στην Κύπρο αλλά δυο οντότητες, οι οποίες θέτουν από κοινού κάποιες συγκεκριμένες αρμοδιότητες και ιδιαίτερα θέματα εξωτερικής εκπροσώπησης και εκπροσώπησης στην Ε.Ε., ούτως ώστε αφενός να έχουν την ανεξαρτησία τους, και αφετέρου να μπορεί η Τουρκία να ελέγχει και το σύνολο της Κύπρου και να έχει και χέρι και λόγο στα της Ε.Ε. Αυτή είναι η πραγματική και η τελική επιδίωξη της τουρκικής πλευράς».

Ανησυχία

Αυτό πάντως που ανησυχεί την Αθήνα είναι μήπως ο Ερντογάν προχωρήσει σε κάποια κίνηση στην Κύπρο μέχρι τις 26 Σεπτεμβρίου, όπου η θερμή υποστηρίκτριά του, Άνγκελα Μέρκελ, θα βρίσκεται στην καγκελαρία. Μία κίνηση που θα θεωρηθεί ως νέο status quo στην περιοχή. Ως τετελεσμένο για την  τουρκική πλευρά. Εξάλλου, ας μην λησμονούμε ότι στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής η Γερμανίδα καγκελάριος έδωσε μάχη για ακόμη μεγαλύτερη θετική ατζέντα υπέρ της Τουρκίας, αλλά πέραν των περιφερειακών χωρών αντέδρασε και η Γαλλία. Μάλιστα, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν τόνισε πως «θα παραμείνουμε σε επαγρύπνηση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού».

Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα αντιδράσει η Ε.Ε., εάν τελικά η Τουρκία κάνει κάποια επιθετική κίνηση στην Κύπρο. Διότι καλές και άγιες οι δηλώσεις της Ούρσουλα φαν ντερ Λάιεν ότι «η Ε.Ε. δεν θα δεχθεί ποτέ λύση δύο κρατών για την Κύπρο», αλλά επί της ουσίας τίποτα. Ακόμη και στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Ερντογάν, η πρόεδρος της Κομισιόν, απλά του μετέφερε το μήνυμα ότι η Ε.Ε. δεν θα δεχθεί ποτέ τα δύο κράτη στην Κύπρο. Και ο Ερντογάν τέτοια τηλεφωνήματα όπως είναι γνωστό τα συνδέει με Κάιρο, που λέει και ο λαός μας. Ειδικά όσο δεν υπάρχουν κυρώσεις που θα γκρεμίσουν την αυτοκρατορία του, λόγω της οικονομίας.