Μετά από τους Ταλιμπάν, η πείνα

Το ημερολόγιο έγραφε 31 Αυγούστου, όταν αποχώρησε από το Αφγανιστάν και ο τελευταίος Αμερικανός στρατιώτης και οι Ταλιμπάν ανακήρυξαν την «απελευθέρωση και ανεξαρτησία» της χώρας.

Πριν καν συμπληρωθούν 20 ημέρες από τότε, όσοι έβλεπαν πιο μακριά και επέμεναν ότι η επόμενη ημέρα θα είναι εξαιρετικά δύσκολη όχι μόνο σε πολιτικο-κοινωνικό επίπεδο δημοκρατίας και δικαιωμάτων, αλλά σε επίπεδο οικονομικής επιβίωσης, δυστυχώς επιβεβαιώθηκαν. Η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε δεινή κατάσταση, παρά τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε δαπάνες για αναπτυξιακά έργα κατά την τελευταία 20ετία.

Το Αφγανιστάν των κατ’ εκτίμηση 33 εκατ. κατοίκων μαστίζεται από ξηρασία και πείνα με αποτέλεσμα χιλιάδες να αναζητούν τον απλό βιοπορισμό τους στις πόλεις. Είναι δε τέτοια η ένταση του φαινομένου που οι άνθρωποι του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος φοβούνται ανοιχτά πλέον ότι τα αποθέματα τροφίμων δεν αποκλείεται να εξαντληθούν μέχρι το τέλος του Σεπτέμβρη, οδηγώντας έως και 14 εκατομμύρια ανθρώπους στα πρόθυρα της λιμοκτονίας.

Σύμφωνα με μαρτυρίες Αφγανών στα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, η πλειοψηφία των πολιτών δεν έχει ούτε τα στοιχειώδη για να τραφεί, όπως λ.χ. λάδι ή αλεύρι ενώ σε ολόκληρη την πρωτεύουσα Καμπούλ έχουν δημιουργηθεί αυτοσχέδιες αγορές, όπου οι κάτοικοι πουλάνε ό,τι έχουν στα σπίτια τους.

Για πρόθυμους αγοραστές, βέβαια, ούτε λόγος να γίνεται, αφού ακόμη και οι Αφγανοί που έχουν κάποια διαθέσιμα χρήματα στην άκρη σχηματίζουν πλέον μακριές ουρές έξω από τις τράπεζες για να εκταμιεύσουν ρευστό, οι οποίες όμως έχουν τεθεί σε καθεστώς capital controls –το εβδομαδιαίο όριο ανάληψης έχει οριστεί στα 200 δολάρια– προκειμένου να μπει ένας φραγμός στην «αιμορραγία» των αποθεματικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι έχουν να πληρωθούν τουλάχιστον από τον Ιούλιο, ενώ εκτεταμένη είναι η… ξηρασία και στην αγορά εργασίας όπου οι «ανοιχτές» θέσεις είναι ελάχιστες.

Το μόνο καταφύγιο ελπίδας να αναστραφεί η κατάσταση είναι ο από μηχανής Θεός που λέγεται ξένη ανθρωπιστική βοήθεια και η οποία έχει αρχίσει να φτάνει αεροπορικώς στην Καμπούλ, έπειτα από την επαναλειτουργία του αεροδρομίου. Οι διεθνείς δωρητές έχουν δεσμευτεί ότι θα βοηθήσουν με κεφάλαια άνω του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων, ώστε να αποφευχθεί αυτό που ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, προειδοποίησε ότι θα είναι «η κατάρρευση ολόκληρης της χώρας».

Σε κάθε περίπτωση, το στοίχημα της αποτροπής της κατάρρευσης του Αφγανιστάν φαντάζει πολύ δύσκολο να κερδηθεί άμεσα, καθώς την τελευταία εικοσαετία της αμερικανικής κυριαρχίας «έπεσαν» στη χώρα εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια που κατευθύνθηκαν σε αναπτυξιακά έργα, δίχως όμως να βγει από το τέλμα η αφγανική οικονομία.

Άλλαξε ο… Μανωλιός;

Ο ήδη δύσκολος δρόμος της επαναφοράς του Αφγανιστάν σε μία έστω στοιχειώδη κανονικότητα γίνεται περισσότερο δύσβατος εξαιτίας του σκληροπυρηνικού DNA της κυβέρνησης που σχημάτισαν οι Ταλιμπάν (σ.σ. προκρίνοντας ως μέλη ακραίους ισλαμιστές και βετεράνους πολέμαρχους), γεγονός που γιγαντώνει τον σκεπτικισμό αν πρέπει να αναγνωριστεί το κράτος από τη διεθνή κοινότητα, πολλώ δε μάλλον αν είναι ορθό να αποδεσμευτούν τα περισσότερα από τα 9 δισ. δολάρια που βρίσκονται εκτός Αφγανιστάν ως αποθεματικά σε ξένο νόμισμα.

Παρ’ ότι αξιωματούχοι των Ταλιμπάν έχουν δημοσιοποιήσει την πρόθεσή τους να μην ασκήσουν κυβερνητική εξουσία με τον σκληρό φονταμεταλιστικό τρόπο που το έκαναν όταν είχαν ξανά στα χέρια τους τις τύχες του Αφγανιστάν πριν από τα τραγικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 και τα όσα ακολούθησαν, η επιχείρηση πειθούς ότι έχουν πράγματι αλλάξει… μυαλά δεν φαίνεται –για την ώρα τουλάχιστον– να έχει τα ποθούμενα αποτελέσματα. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις ΗΠΑ, η δυσπιστία μοιάζει μη αναστρέψιμη για Αφγανούς αξιωματούχους, όπως ο νέος υπουργός Εσωτερικών, Σιρατζουντίν Χακάνι, τον οποίο η Ουάσινγκτον χαρακτηρίζει διεθνή τρομοκράτη και εξ αυτού τον έχει επικηρύξει με το ποσό των 10.000.000 δολαρίων.

Το μόνο που, τελικά, πηγαίνει καλά στο Αφγανιστάν από την ώρα που οι Ταλιμπάν επανήλθαν στην εξουσία είναι το κομμάτι της ασφάλειας, απόρροια σε μεγάλο βαθμό του τερματισμού των ένοπλων συγκρούσεων. Αλλά κι αυτό δεν αποσβένει τη σκληρή καθημερινότητα που έχει επιφέρει το σχεδόν ολοκληρωτικό lockdown της εθνικής οικονομίας. Όσο λοιπόν εξαφανίζεται ακόμη και το ψωμί από το τραπέζι των Αφγανών πολιτών, δύσκολα μπορούν οι τελευταίοι να… χορτάσουν (και η Δύση να πειστεί για τη δήθεν συντελούμενη πολιτικο-κοινωνική αλλαγή στη χώρα) από το γεγονός ότι οι δρόμοι είναι σήμερα περισσότερο ασφαλείς από ό,τι πριν.