«Θα έρθουμε όταν ικανοποιήσετε τα προαπαιτούμενα»

Το χρηματοδοτικό κενό του 2014 αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο για να επέλθει συμφωνία με την τρόικα, και να αποφευχθεί κάποιο «ατύχημα» που θα οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.

Και μπορεί από τις Βρυξέλλες την Τρίτη να διέρρευσε πως «δεν ζητήσαμε νέες μειώσεις μισθών και συντάξεων», όμως το να εξακολουθούν να εμμένουν για νέα δημοσιονομικά μέτρα ύψους 2 δισ. ευρώ για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό δεν φαίνεται να οδηγεί σε λύση του «Γόρδιου Δεσμού». Ειδικά από τη στιγμή που στο Μαξίμου έχουν καταλήξει ότι δεν θα δεχθούν καμία νέα υπόδειξη για λήψη νέων μέτρων, τότε όλα είναι ρευστά.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Το θέμα της χρηματοδότησης των ασφαλιστικών ταμείων δημιουργεί σε μεγάλο βαθμό το δημοσιονομικό κενό, και οι εκπρόσωποι της τρόικας φαίνεται ότι έχουν λάβει απόφαση να μην υποχωρήσουν στη θέση τους ότι πρέπει να ληφθούν νέα μέτρα. Ακόμη και αν θέλουν να φανούν γενναιόδωροι προς τη χώρα μας, δεν είναι εύκολο να παραβλέψουν ότι λείπει ένα ποσό της τάξης των 2 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ποσό που μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερο, αν οι εκπρόσωποι της τριμερούς δεν κάνουν δεκτές κάποιες παραδοχές της ελληνικής πλευράς. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι η τρόικα δεν έχει ξεχάσει ποτέ το θέμα της ειδικής εισφοράς στον τζίρο των επιχειρήσεων και της μείωσης στις συντάξεις των ένστολων, μέτρα που δεν εφαρμόστηκαν με προσωπική παρέμβαση του Αντώνη Σαμαρά την περασμένη άνοιξη. Οι παρεμβάσεις αυτές είχαν υπολογιστεί από τα τεχνικά κλιμάκια πως είναι της τάξης των 600 εκατ. ευρώ, που βεβαίως δεν θα έλυνε, αλλά θα μετρίαζε το πρόβλημα.

Η κυβέρνηση από την πλευρά της θεωρεί ότι ο ελληνικός λαός έχει ήδη πιεστεί ασφυκτικά για πέντε συνεχόμενα χρόνια και η φοροδοτική του ικανότητα έχει ουσιαστικά εξαντληθεί.

Να καλυφθεί το κενό

Όλο το προηγούμενο διάστημα, το οικονομικό επιτελείο αναζητούσε τρόπους για να καλύψει το κενό, καταλήγοντας όμως σχεδόν πάντα σε οριζόντια μέτρα που δεν θέλει να επιβάλει. Άλλωστε εδώ και μήνες έχει αφήσει να εννοηθεί ότι υπάρχει διάσταση απόψεων στο συγκεκριμένο θέμα. Ο πρωθυπουργός, σύμφωνα με διαρροές που είδαν το φως της δημοσιότητας, έθεσε το στίγμα της πολιτικής που προτίθεται να ακολουθήσει εφεξής, λέγοντας ότι η κυβέρνηση έχει ανταποκριθεί πλήρως σε όλες τις δεσμεύσεις της απέναντι στους δανειστές και πως «δεν εκβιάζεται, ούτε φυσικά εκβιάζει κανέναν».

Ωστόσο, καλά πληροφορημένες πηγές αναφέρουν ότι αυτή τη φορά η επίτευξη συμφωνίας δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Αν –όπως όλα δείχνουν– οι δανειστές εμείνουν στη θέση τους, η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη/υποχρεωμένη ακόμη και να θέσει το θέμα στην κρίση του ελληνικού λαού. Τις επόμενες ημέρες, θα ξεκαθαρίσει το τοπίο και θα φανεί αν τελικά η κυβέρνηση υποχρεωθεί σε μια τέτοια απόφαση. Σε αυτή την περίπτωση, είναι προφανές ότι θα προτιμήσει να κάνει τις εκλογές εντός του χρονικού ορίου των 18 μηνών από τις προηγούμενες κάλπες (Ιούνιος 2012), ώστε να πραγματοποιήσει την εκλογική διαδικασία με τη χρήση λίστας και όχι σταυρού προτίμησης, για ευνόητους λόγους.

Πότε θα επιστρέψει

Στο μεταξύ, στις καλένδες παραπέμπει ανώτατος αξιωματούχος της Ευρωζώνης την επιστροφή της τρόικας στην Αθήνα. «Η τρόικα θα επιστρέψει στην Ελλάδα, όταν η ελληνική κυβέρνηση θα είναι έτοιμη», δηλώνει, ενώ εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι πολλοί πολιτικοί παράγοντες στη χώρα μας δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να ληφθούν νέα μέτρα. «Δεν συζητούνται οριζόντια μέτρα, αλλά στοχευμένα», εξηγεί.

Πιο συγκεκριμένα, οι Ευρωπαίοι εταίροι εκτιμούν ότι αυτά τα νέα μέτρα δεν χρειάζεται, ούτε είναι σωστό να προέλθουν από οριζόντιες μειώσεις μισθών και συντάξεων, αλλά οπωσδήποτε θα πρέπει να είναι δημοσιονομικού χαρακτήρα και να αφορούν συγκεκριμένες στοχευμένες περικοπές δαπανών, με σκοπό την εξοικονόμηση σχεδόν 2 δισ. ευρώ.

Η ομάδα Τόμσεν, όπως αναφέρουν πηγές από τις Βρυξέλλες, θα επιμείνει στην υιοθέτηση δημοσιονομικών μέτρων, με βέβαιη απόδοση, στον προϋπολογισμό του 2014, προκειμένου να επιτευχθεί ο σαφώς προσδιορισμένος στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Στις Βρυξέλλες υπολογίζουν το δημοσιονομικό κενό το 2014 στα 2 δισ. ευρώ, ενώ η Αθήνα το υπολογίζει στα 500 εκατομμύρια. Εξάλλου, όσον αφορά την εκταμίευση της τελευταίας υπο-δόσης του Ιουλίου, ύψους 1 δισ. ευρώ προς την Ελλάδα, οι κοινοτικές πηγές τόνισαν ότι θα πρέπει πρώτα η ελληνική πλευρά να ικανοποιήσει τα τέσσερα προαπαιτούμενα που προβλέπει το Μνημόνιο και τα οποία είναι:

1] Η κινητικότητα στον δημόσιο τομέα 12.500 υπαλλήλων.

2] Η αναδιάρθρωση των τριών ελληνικών αμυντικών βιομηχανιών ΕΑΣ, ΕΛΒΟ και ΛΑΡΚΟ. Όπως εκτιμούσαν οι πηγές των Βρυξελλών, οι δύο από αυτές τις τρεις βιομηχανίες θα πρέπει να κλείσουν.

3] Η αποπληρωμή εκκρεμών οφειλών του κράτους προς την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ.

4] Ο νέος κώδικας των δικηγόρων.

Τα σενάρια για το τι θα δεχθούν οι δανειστές

Δεν είναι λίγα τα έμπειρα κυβερνητικά στελέχη με μακρά γνώση των διαπραγματεύσεων με την τρόικα, που παρακολουθούν από… απόσταση ασφαλείας τις κυβερνητικές φωνές αντίδρασης κατά των νέων οριζόντιων μέτρων.

«Μόνο θεωρητικά ερωτήματα μπορούμε να θέσουμε», αναφέρει καλά πληροφορημένη πηγή και συνεχίζει με ερωτήσεις: «Τι θα γίνει αν επικρατήσει το μέτριο σενάριο; Δηλαδή, αν τα μέτρα του 2014 δεν είναι τελικά 2 δισ. ευρώ (που θέλει η τρόικα), αλλά υπάρξει η σύγκλιση σε 1 δισ. ευρώ μέτρων εκ των οποίων τα μισά διαρθρωτικά και τα υπόλοιπα 500 εκατ. ευρώ είναι πραγματικά μέτρα; Θα τα ψηφίσουν οι βουλευτές, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος τους θα είναι στοχευμένες μεν, αλλά παρεμβάσεις στα ταμεία;»

Αρμόδιες πηγές αναφέρουν ότι μπορεί να είναι το αποτέλεσμα και στο σενάριο που η κυβέρνηση δεν δεχθεί κανένα «νέο» μέτρο. Αν… απλώς εφαρμόσει τις δύο παρεμβάσεις που εκκρεμούν για το 2014: μείωση συντάξεων ένστολων και επιβολή εισφοράς 2 τοις χιλίοις επί του τζίρου του ΟΑΕΕ (τα δύο μέτρα που προκαλούν το κενό των 500-600 εκατ. ευρώ για το 2014 δεδομένης της άρνησης της κυβέρνησης να τα εφαρμόσει, ενώ έχει δεχθεί στο παρελθόν την ένταξή τους στο μνημόνιο).

Στο μόνο σενάριο που στο εσωτερικό οι αντιδράσεις δεν θα φανούν είναι στην περίπτωση «μη μέτρων». Δηλαδή, αναφέρουν, αν η τρόικα δεχτεί (σε ένα ακραία καλό σενάριο) η κυβέρνηση να ψηφίσει έναν προϋπολογισμό για το 2014 βασισμένο σε πολύ μεγάλες επιτυχίες πάταξης φοροδιαφυγής, εισφοροδιαφυγής και καλών νέων στα έσοδα από την ανάκαμψη. Βέβαια, το σενάριο αυτό θα προϋποθέτει ότι αν υπάρχουν αποκλίσεις, το 2014, μαζί με τις αποφάσεις για το χρέος και τα έτη 2015-2016, θα επανεξεταστεί το ζήτημα Ελλάδα… Αυτό όμως προϋποθέτει, με τη σειρά του, μία πολύ καλή στάση από πλευράς των δανειστών.

Παίζει το κεφάλι του ο Στουρνάρας στη διαπραγμάτευση

Το μπαράζ δηλώσεων του Γιάννη Στουρνάρα, σε όλα σχεδόν τα ΜΜΕ το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, μόνο συμπτωματικό δεν είναι. Η επανεμφάνιση του υπουργού Οικονομικών στην πρώτη γραμμή είχε συμφωνηθεί, απολύτως, με τον Αντώνη Σαμαρά στη συνεργασία που είχαν το απόγευμα της 18ης Οκτωβρίου, μετά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Διοικητικής Μεταρρύθμισης.

Και όπως λένε συνεργάτες του πρωθυπουργού, αποτέλεσε συνέχεια της δήλωσης στήριξης που έκανε ο Σίμος Κεδίκογλου, προ ημερών, υπογραμμίζοντας ότι ο Γ. Στουρνάρας έχει την πλήρη εμπιστοσύνη του πρωθυπουργού. Ακολούθησαν σειρά δημοσιευμάτων και, κυρίως, δηλώσεων πολιτικών στελεχών (Σπηλιωτόπουλος, Βαρβιτσιώτης, Κακλαμάνης), που ζητούσαν να μπουν στη… γωνία οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών και την ευθύνη της διαπραγμάτευσης να αναλάβει ο ίδιος ο πρωθυπουργός.

Η δήλωση Στουρνάρα, ότι η διαπραγμάτευση συνεχίζεται, και η προειδοποίηση προς τους εταίρους να αποφεύγουν θέσεις που υποτιμούν τις προσπάθειες του ελληνικού λαού και τη βελτίωση των οικονομικών δεικτών και των επενδύσεων αποτελούσε, επίσης, συμφωνία με τον πρωθυπουργό, αλλά και μήνυμα ότι ο Στουρνάρας παραμένει στο πεδίο της μάχης.

Όπως όλα δείχνουν, ο πρωθυπουργός έχει αποφασίσει ότι ο «τσάρος της οικονομίας» θα παραμείνει στην πρώτη γραμμή της διαπραγμάτευσης, καθώς αποτελεί αξιόπιστο συνομιλητή των Ευρωπαίων και της τρόικας και, συνεπώς, μπορεί να συνδράμει προς την κατεύθυνση της απεμπλοκής.

Αλλά κυρίως για να χρεωθεί την ενδεχόμενη άρνηση των τροϊκανών στις προτάσεις της κυβέρνησης, καθώς ο υπουργός Οικονομικών ήταν από τους θιασώτες του δόγματος «εμείς τηρούμε τις δεσμεύσεις μας, έτσι και οι εταίροι θα τηρήσουν τις δικές τους».

Στις επαφές με τους τεχνοκράτες της τρόικας, ο υπουργός Οικονομικών θα επιδιώξει να δώσει, ανεκτή για την ελληνική πλευρά, λύση αφενός στο ζήτημα της εκκρεμούς δόσης (το αγκάθι είναι η τύχη των ΕΑΣ, για τα οποία η τρόικα ζητά λουκέτο), αφετέρου δε στο «κλείσιμο» του προϋπολογισμού του 2014 χωρίς να περιλαμβάνονται νέα μέτρα.

Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι ο Στουρνάρας σε αυτή τη δύσκολη καμπή της διαπραγμάτευσης πιθανών να παίξει τον ρόλο της… Ιφιγένειας. Εάν τα καταφέρει, τότε αφενός μεν κερδίζει την κούρσα διαδοχής του Προβόπουλου στην Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ το Μαξίμου θα εκμεταλλευτεί τα «λάφυρα» της νίκης, ενώ εάν αποτύχει, τότε θα φορτωθεί τα πάντα και φυσικά θα γευτεί το πικρό ποτήρι της αποπομπής από την κυβέρνηση.

Η… συμφωνία του Ιουλίου και η μετάθεση των δύσκολων αποφάσεων για το φθινόπωρο

Από την ευφορία για τη συμφωνία του Ιουλίου και τις γερμανικές προεκλογικές δηλώσεις στήριξης στην Ελλάδα και στις προοπτικές της, φτάσαμε μέσα σε τρεις μήνες σε μία «παγωμένη» διαπραγμάτευση, η οποία σύμφωνα με πληροφορίες το πιθανότερο είναι τα εξελιχτεί σε δύο τουλάχιστον νέες καθόδους της τρόικας (μία από το τέλος του μήνα και μία μετά τον σχηματισμό γερμανικής κυβέρνησης), σε ασφυκτικές πιέσεις για δύο νέα πακέτα μέτρων, ύψους τουλάχιστον 6 δισ. ευρώ και σε αδυναμία «ετοιμότητας» ακόμη και για τα προαπαιτούμενα του Σεπτεμβρίου που θα οδηγούσαν στη δόση του 1 δισ. ευρώ.

Στο ερώτημα πώς προέκυψε τόσο γρήγορα μία τόσο μεγάλη «τρύπα», κοινοτικές πηγές θυμίζουν ότι επί της ουσίας το θέμα ποτέ δεν έκλεισε. Απλά «αναβλήθηκε» στις δύο προηγούμενες διαπραγματεύσεις με στόχο τα μεγάλα μέτωπα να ανοίξουν το φθινόπωρο, σε μία διαπραγμάτευση που την περίμεναν δύσκολη, αλλά όχι… τόσο.

Ένα μερίδιο της ευθύνης αποδίδεται στην ελληνική πλευρά. Τα ανοικτά πεδία στις τέσσερις σελίδες των εκκρεμοτήτων που άφησε φεύγοντας η τρόικα, παραμένουν και «δεν συνδέονται όλα με την άκαμπτη στάση των δανειστών, συνδέονται και με τις συνήθεις καθυστερήσεις», αναφέρουν αρμόδιες πηγές. Κάνουν επίσης λόγο για θολά σημεία στο πρωτογενές πλεόνασμα του 2013, το οποίο εκτιμούν ότι θα επαληθευτεί, αλλά με ενδεχόμενο «κόστος» για το μέλλον.

Το κενό του 2015-2016

Η Ελλάδα ζητά τα μέτρα –που η ίδια υπολογίζει σε 2,5 δισ. ευρώ περίπου και η τρόικα σε 4 δισ. ευρώ– να μην ονοματιστούν καν τώρα. Η τρόικα ζητά να θεσπιστούν στο νέο Μεσοπρόθεσμο. Ένα ενδιάμεσο «σενάριο» λέει να αναφερθούν αλλά να μην ψηφιστούν και να υπάρξει ρήτρα επανεξέτασης των μέτρων τον επόμενο χρόνο με την ελληνική πεποίθηση περί απόδοσης των «διαρθρωτικών» μέτρων.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι ακόμη Ελλάδα και τρόικα δεν έχουν «πιάσει» το θέμα «μέτρα 2015-2016». Ωστόσο, οι «πηγές» των «κενών» που διαπιστώνουν οι δανειστές είναι γνωστές στο οικονομικό επιτελείο. Προκύπτουν, σύμφωνα με πληροφορίες, κυρίως από τα ταμεία αλλά και από την υγεία, σε ΔΕΚΟ, ΟΤΑ και την αμφισβήτηση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού.

Υπάρχουν αντοχές στο ταμείο μέχρι τον Ιανουάριο

Έχει προκαλέσει εντύπωση σε πολλούς η αναβλητικότητα που δείχνουν οι εταίροι μας στο να δώσουν οριστική λύση στο ελληνικό πρόβλημα. Παράλληλα, όλοι μιλούν πως περιμένουν πρώτα να σχηματιστεί κυβέρνηση στη Γερμανία με τη συμμετοχή χριστιανοδημοκρατών και σοσιαλδημοκρατών. Και βέβαια κάποιοι άλλοι, όπως ο Όλι Ρεν, ισχυρίζονται πως «μέχρι τον επόμενο Ιούνιο έχουμε σημαντικό χρόνο μπροστά μας». Τι ακριβώς συμβαίνει και όλοι δεν βιάζονται;

Το ελληνικό Δημόσιο μέχρι και το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου του 2014 δεν έχει ιδιαίτερη πίεση όσον αφορά υποχρεώσεις για αποπληρωμές δανείων. Όμως στις 11 Ιανουαρίου πρέπει να πληρώσει κάτι περισσότερο από 1,8 δισ. ευρώ για τις λήξεις ομολόγων που κρατάει στο χαρτοφυλάκιό της η ΕΚΤ. Και τότε θα χρειασθεί να έχει ήδη δρομολογήσει από αρκετά νωρίτερα την εκταμίευση των δόσεων του Δεκεμβρίου από το EFSF και το ΔΝΤ. Χωρίς αυτές τις δόσεις, τα ομόλογα του Ιανουαρίου δύσκολα θα πληρωθούν από το ΓΛΚ χωρίς «ζημιές» σε μισθούς, συντάξεις και ληξιπρόθεσμες οφειλές προς νοσοκομεία και προμηθευτές.

Το έδαφος, πάνω στο οποίο τεντώνεται αυτό το σκοινί, προσωρινά έχει στρωθεί από τη συγκυριακή συσσώρευση των φορολογικών εσόδων στο τελευταίο τρίμηνο του έτους.

Ορισμένα στελέχη του ΥΠΟΙΚ δεν διστάζουν αυτές τις ημέρες να μιλούν για «ως εδώ και μη παρέκει» στις οριζόντιες απαιτήσεις της τρόικας. Κάποιοι μάλιστα αφήνουν ανοικτό το ερώτημα για το μέχρι πού μπορεί κανείς να τραβήξει το σκοινί σε αυτή την αντιπαράθεση, λέγοντας ότι «μπορούμε να αντέξουμε και μέχρι τέλος του χρόνου χωρίς λεφτά από την τρόικα…».