Το Κατοχικό Δάνειο

Γράφει ο Δημήτρης Καραγκούνης (*)

Ένα μεγάλο εθνικό θέμα, που είναι επί δεκαετίες σε εκκρεμότητα, είναι το θέμα της επιστροφής του κατοχικού δανείου από τη Γερμανία. Μπορεί να κυριαρχούν σήμερα άλλα επείγοντα θέματα, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι διαγράφηκε από τη μνήμη των Ελλήνων. Και σύντομα θα έρθει και πάλι στο προσκήνιο.

Θα αναφέρω κάποια στοιχεία για το ιστορικό αυτού του θέματος.

Μάρτιος 1942. Οι πρέσβεις Γερμανίας και Ιταλίας ανακοινώνουν στην κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου ότι οι δυο χώρες υπέγραψαν συμφωνία στη Ρώμη, βάσει της οποίας η Ελλάδα υποχρεούται, εκτός από τα έξοδα κατοχής, χρήματα που δίδονταν για να προμηθεύεται ο κατοχικός στρατός, να καταβάλει επί πλέον χρήματα υπό μορφήν δανείου. Η Ελλάδα, δηλαδή, έπρεπε να πληρώνει στις δυο χώρες 1.500 εκατ. δραχμές μηνιαίως. Επειδή, όμως, το ποσό ήταν πολύ μικρό για να συντηρηθούν οι κατοχικές στρατιές στην Ελλάδα αλλά και στην Αφρική, η Ελλάδα συντηρούσε για κάποιο διάστημα και τον στρατό του Ρόμελ, αποφασίστηκε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα διέθετε τα εκάστοτε αναγκαία ποσά σε δραχμές, με την προϋπόθεση όμως ότι αυτά θα επιστρέφονταν.

1947. Με τη συνθήκη ειρήνης που υπέγραψε η Ιταλία στο Παρίσι, κατέβαλε στην Ελλάδα κάποιες πολεμικές επανορθώσεις. Η Γερμανία αρνήθηκε να πληρώσει πολεμικές επανορθώσεις και το δάνειο.

Δεκέμβριος 1958. Ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής επισκέφθηκε τη Γερμανία και υπέγραψε συμφωνία παροχής από τη Γερμανία δανείου 200 εκατ. μάρκων. Όπως υποστήριξε κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στην Ελλάδα στο παρελθόν ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Κολ, ο Έλληνας πρωθυπουργός είπε στον τότε καγκελάριο Αντενάουερ ότι το θέμα του κατοχικού δανείου θα ρυθμισθεί μαζί με τις αξιώσεις της χώρας μας για τις πολεμικές επανορθώσεις. Δηλαδή, μαζί με την καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων θα διαγράφεται το κατοχικό δάνειο. Όμως κάτι τέτοιο ουδέποτε αναφέρθηκε σε επίσημο έγγραφο. Αυτό όμως είναι το μόνιμο επιχείρημα της Γερμανίας. η οποία επιχειρεί να θολώσει τα νερά συγχέοντας εσκεμμένα τις πολεμικές αποζημιώσεις με τα δάνεια που πήραν τα κατοχικά στρατεύματα από την τράπεζα της Ελλάδας.

Για την καταστροφή της χώρας μας η Γερμανία τα μόνα χρήματα που έχει δώσει ήταν 115 εκατ. μάρκα για καταβολή αποζημιώσεων στους συγγενείς εκτελεσμένων και ομήρων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

1965. Ο τότε πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου είχε κάνει γνωστό στη γερμανική κυβέρνηση ότι κατά τη διάρκεια επίσκεψης του καγκελάριου Έρχαρντ στην Αθήνα το κύριο θέμα των συζητήσεων μαζί του θα ήταν αυτό του κατοχικού δανείου. Η συνάντηση ματαιώθηκε, γιατί στις 15 Ιουλίου παραιτήθηκε. Από τότε ουδεμία ενέργεια έγινε, ενώ η γερμανική κυβέρνηση εξακολουθεί να αγνοεί προκλητικά το πρόβλημα.

Ο Ξενοφών Ζολώτας είχε αποκαλύψει στο «ΒΗΜΑ» (2/6/1991) ότι και ο ίδιος ο Χίτλερ, όχι μόνο είχε αναγνωρίσει τα δάνεια του Γ΄ Ράιχ από την Τράπεζα της Ελλάδας, αλλά είχε δώσει εντολή και είχε αρχίσει η διαδικασία εξόφλησής τους.

Ο ΞΕΝΟΦΩΝ ΖΟΛΩΤΑΣ ΕΙΧΕ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙ ΣΤΟ «ΒΗΜΑ» (2/6/1991) ΟΤΙ ΚΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΧΙΤΛΕΡ, ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΕΙΧΕ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΙ ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ ΤΟΥ Γ΄ ΡΑΙΧ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΑΛΛΑ ΕΙΧΕ ΔΩΣΕΙ ΕΝΤΟΛΗ ΚΑΙ ΕΙΧΕ ΑΡΧΙΣΕΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΤΟΥΣ

Το 1964 έγινε επιτροπή νομικών που είπε ότι το κατοχικό δάνειο αποτελεί συμβατική υποχρέωση της Γερμανίας. Άσχετη με τις πολεμικές αποζημιώσεις.

Επί κατοχής, ο πληρεξούσιος του Ράιχ στην Αθήνα, ο Αρντέμπουργκ, με γραπτό του υπόμνημα στο υπ. Εξωτερικών της Γερμανίας είχε αναφέρει ότι η οφειλή προς την Ελλάδα από το δάνειο ανέρχεται στα 200 εκατ. χρυσά μάρκα, δηλαδή 400 εκατ. μεταπολεμικά μάρκα.

Η πρώτη ανακίνηση του θέματος δανείου έγινε το 1964, με εντολή Γ. Παπανδρέου από τον καθηγητή Άγγελο Αγγελόπουλο σε φορολογικό συνέδριο στο Αμβούργο.

Ο διευθυντής του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, Ράτνχαρτ, του είπε ότι το 1958 η κυβέρνηση Κ. Καραμανλή είχε παραιτηθεί από τις αξιώσεις, με αντάλλαγμα γερμανικό δάνειο 200 εκατ. μάρκων. Ο Αγγελόπουλος ερεύνησε το θέμα στους εμπιστευτικούς φακέλους συνομιλιών Αντενάουερ – Καραμανλή και είδε ότι δεν υπήρχε καμία αναφορά σε παραίτηση. Οι Γερμανοί τότε είπαν ότι η συμφωνία ήταν προφορική!!!

Πολλές φορές οι κυβερνήσεις ανακίνησαν το θέμα μετά την ενοποίηση της Γερμανίας. Το 2001 η κυβέρνηση Σημίτη έκανε επιτροπή που συνέταξε υπόμνημα που δόθηκε στον καγκελάριο Σρέντερ. Ο καθηγητής Γιώργος Παπαδημητρίου, που μετείχε στην επιτροπή, είπε για την αντίδραση των Γερμανών: «Σαν να υψώθηκε μπροστά μας ένας γυάλινος πύργος. Πάγωσαν τα χαμόγελα των συνομιλητών μας και απέφυγαν κάθε συζήτηση».

ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ 115 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ ΟΦΕΙΛΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΣΤΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΤΗΣ ΠΛΟΥΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ – ΤΑ €75 ΔΙΣ. ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΤΟΧΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟ ΚΑΙ €42 ΔΙΣ. ΓΙΑ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ

Ομάδα έρευνας υπό τον κ. Καρακούση λέει ότι η Τράπεζα της Ελλάδας δάνεισε 12,8 δισ. σημερινά δολάρια.

Για το θέμα είχε κάνει έναρξη ο Σταμούλης και το έκανε όνειρο ζωής ο Μ. Γλέζος.

Ο Μανώλης Γλέζος το 2015 έφερε το θέμα στην Ευρωβουλή απαντώντας στον Σόιμπλε. Ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, απέρριψε την πρόταση του Γλέζου για ειδική συζήτηση για γερμανικές αποζημιώσεις. Ο Μ. Γλέζος έκανε σημαντικό έργο για το θέμα, όπως και πολλοί νομικοί.

Μερικά πρόσθετα στοιχεία:

Το ινστιτούτο Νίκος Πουλατζάς οργάνωσε σχετική εκδήλωση στις 8/3/2012 στη Νομική Σχολή Αθηνών. Το θέμα ανέλυσε ο ιστορικός Μιχαήλ Λυμπεράτος και ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, Αντώνης Μπρεδήμας, αντιπρόεδρος του ινστιτούτου.

Ο κ. Λυμπεράτος ανέλυσε το ιστορικό πλαίσιο και τις διαδικασίες που οδήγησαν στη σύναψη του δανείου. Οι Ναζί κατέσχαν 100 κιλά χρυσού και 25 κιλά ασήμι. Το 1941, το ποσό που έδινε η Ελλάδα ήταν 1 δισ. μάρκα, το επόμενο έτος διπλασιάστηκε. Μετά, για να ξεπεραστούν νομικά προβλήματα, η υποχρεωτική ενίσχυση από την Ελλάδα πήρε τη μορφή δανείου, το ύψος του οποίου ανήλθε σε 2,5 φορές τον προϋπολογισμό της χώρας.

Ο Μουσολίνι είχε πει ότι «οι Γερμανοί πήραν από τους Έλληνες και τα κορδόνια των παπουτσιών τους».

Ο Μπρεδήμας ανέλυσε τα νομικά επιχειρήματα των Γερμανών για να αποφύγουν την καταβολή του δανείου, σημειώνοντας ότι τόσο η Ιταλία όσο και η Βουλγαρία έχουν επιστρέψει το ποσό του δανείου που τους αντιστοιχεί.

Τι ποσό μάς χρωστάει η Γερμανία

Τουλάχιστον 115 δισ. ευρώ οφείλει στην Ελλάδα για την καταλήστευση του εθνικού της πλούτου κατά τη διάρκεια της κατοχής. Τα 75 δισ. για το κατοχικό δάνειο και 42 δισ. για πολεμικές αποζημιώσεις. Η μεγάλη γερμανική εφημερίδα «Die Welt» πριν από τον Οκτώβρη τού 2011 επανέφερε το θέμα στη δημοσιότητα και υπολόγισε ότι μόνο για το κατοχικό δάνειο η Γερμανία πρέπει να πληρώσει στην Ελλάδα 95 δισ. δολάρια, περί τα 73 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις Ελλήνων και ξένων, μεταξύ των οποίων και Γερμανών ειδικών, υπολογίζεται σε 42,8 δισ. ευρώ με τιμές του 1995. Η εφημερίδα γράφει ότι αν στο κατοχικό δάνειο προστεθούν και οι τόκοι, το ποσό ανέρχεται σε τουλάχιστον 73 δισ. ευρώ.

Η άρνηση να αναγνωρισθεί η οφειλή γίνεται με το πρόσχημα ότι η παραδοχή θα δημιουργήσει κακό προηγούμενο και θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου και για άλλες χώρες.

Ο Α. Σαμαράς, ως πρωθυπουργός, έκανε κίνηση για το θέμα επί Μέρκελ.

Στη Βουλή, τα κόμματα της αντιπολίτευσης ήρθαν σε αμηχανία και δεν μπορούσαν να εναντιωθούν. Στις 28/4/13 η ελληνική κυβέρνηση έφερε στη Βουλή έγγραφο, με συμφωνία όλων των κομμάτων, πλην Χρυσής Αυγής, όπου ζητά να θέσει στη γερμανική κυβέρνηση το θέμα, με ντοκουμέντο της Τραπέζης Ελλάδος του 1942 για το κατοχικό δάνειο. Επίσης ντοκουμέντο για τις κλοπές αρχαίων αντικειμένων .Δεν ήταν μόνο ο Έλγιν κλέφτης αρχαίων.

Η Μέρκελ φυσικά δεν ανταποκρίθηκε.

Η Ζωή Κωσταντοπούλου έφερε και αυτή ως πρόεδρος Βουλής αργότερα το θέμα.

Στις 17/4/19 ο Κυρ. Μητσοτάκης έκανε ομιλία στη Βουλή για το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων.

Στις 26/3/2021, πρόσφατα δηλαδή, η πλειοψηφία της γερμανικής Βουλής απέρριψε ψηφίσματα που είχαν φέρει οι Πράσινοι, και η Αριστερά, που αφορούσαν την επιστροφή κατοχικών δανείων. Υπήρξαν 15 ομιλητές για 1,5 ώρα. Το ζήτημα έχει ρυθμισθεί οριστικά, νομικά και πολιτικά, είπαν οι απόγονοι τω ναζί. Τη συζήτηση παρακολούθησε από τα θεωρεία της Βουλής η νέα πρέσβης της Ελλάδας Μάρα Μαρινάκη.

Πρέπει να δεχτούμε μια καυτή αλήθεια, βλέποντας όλα τα χρόνια, μέχρι και σήμερα, τη στάση των Γερμανών απέναντι στην Ελλάδα. Οι Γερμανοί δεν έβγαλαν τυχαία τον Χίτλερ στην εξουσία. Ήταν ναζί σχεδόν όλοι. Στην Ελλάδα δεν ξεχνούν ότι έχυσαν αίμα. Στην Τουρκία ούτε σταγόνα. Έχει ερμηνεία η μόνιμη φιλική στάση της προς αυτή, ακόμα και σε εγκλήματα που κάνει, και μόνιμο μίσος προς εμάς που τους πολεμήσαμε σκληρά ,γιατί μέσα στο αίμα τους υπάρχουν ίχνη του ναζισμού ακόμα και σήμερα.

Για αυτό είναι προστάτες της Τουρκίας σε όλες τις παρανομίες της. Μόνο με σκληρό αγώνα εμείς θα νικήσουμε για το θέμα.  Η ήττα τους στο θέμα δεν θα είναι μόνο οικονομική, αλλά θα είναι μια ακόμα ήττα, τέκνο της ήττας στον Παγκόσμιο Πόλεμο, και δύσκολα θα την καταπιούν.

Λαοί της Ευρώπης, Αμερικής και άλλων ηπείρων. Σταθείτε δίπλα στην Ελλάδα που πολέμησε και για τη δική σας ελευθερία, κατά του ναζισμού. Αυτό είναι το τελευταίο κατάλοιπο της ήττας του φασισμού και αντιστέκονται, για αυτό λένε με θράσος ότι το θέμα έχει λυθεί πολιτικά και νομικά. Ο αγώνας δύσκολος, μεγάλο το έπαθλο και η δόξα.

Ο πρωθυπουργός να ηγηθεί μιας εθνικής επιτροπής όλων των κομμάτων, με ειδικούς για το θέμα και με τη συμπαράσταση σε παγκόσμιο επίπεδο κυβερνήσεων και οργανισμών, για να πάρουν τα όνειρα εκδίκηση.

Έχω την τιμή να παραθέσω από το αρχείο μου ,όλο αυτό το σχετικό υλικό με την ελπίδα να φανεί χρήσιμο στον αγώνα.

 

(*) Ο κ. Δ. Καραγκούνης είναι πολιτικός μηχανικός και συγγραφέας. Το 1974 οργάνωσε την προεκλογική ομιλία του Ανδρέα  Παπανδρέου στο Σύνταγμα ως αντιπρόεδρος της επιτροπής εκλογικού αγώνα του ΠΑΣΟΚ. Το 1982 ως σύμβουλος του υπουργείου Αθλητισμού ήταν ομιλητής στην ΟΥΝΕΣΚΟ ενώ το 1989 ήταν μέλος Κ.Ε. του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ και υποψήφιος βουλευτής Β΄ Αθήνας. Το 2012 μέλος της Κ.Ε. Εκλογών της Ν.Δ.