Το βιβλίο-«µαγνητική τοµογραφία» των ψηφιακών τεχνολογιών

Οι περισσότεροι ξέρουν τον Γιάννη Τόλιο από τη θητεία του στην πολιτική. Οι πιο κοντινοί του άνθρωποι, όμως, έχουν την τύχη να γνωρίζουν τον διδάκτορα Οικονομικών Επιστημών (Ph.D.) του Παντείου Πανεπιστημίου και από τους πολυετείς αγώνες τους για τα κοινά, καθώς και από τη διεισδυτική συγγραφική πένα του σε θέματα της επιστήμης του.

Τελευταίο χάρτινο «παιδί» του Γ. Τόλιου είναι το βιβλίο «Ψηφιακή Εποχή, οι αλλαγές σε οικονομία, κοινωνία, πολιτική» (εκδόσεις ΤΟΠΟΣ) στο οποίο ο διακεκριμένος οικονομολόγος κάνει µια «µαγνητική τοµογραφία» των ψηφιακών τεχνολογιών στη ζωή και στη λειτουργία του σύγχρονου καπιταλισµού.

Όπως χαρακτηριστικά λέει στη βιβλιοκριτική του ο γνωστός διδάκτορας Οικονομικών και δημοσιογράφος, Λεωνίδας Βατικιώτης, το καινούριο βιβλίο του Γ. Τόλιου «είναι κάτι πολύ παραπάνω από μια προσπάθεια συγκέντρωσης, ταξινόμησης και παράθεσης των συναρπαστικών εξελίξεων που διαδραματίζονται εδώ και χρόνια, στο χώρο της ψηφιακής τεχνολογίας. Κυρίως είναι μια προσπάθεια κριτικής αποτίμησης τους, υπό το φως της πολιτικής οικονομίας.».

Αυτό που ο Λ. Βατικιώτης θεωρεί ως σπουδαιότερο προσόν του βιβλίου είναι η αισιοδοξία που το διαπερνά! «Ο Γιάννης Τόλιος» υπογραμμίζει ο δημοσιογράφος «δεν στέκεται φοβικά ή απορριπτικά απέναντι στις τεχνολογικές εξελίξεις, όπως συνήθως συμβαίνει με πολλούς συγγραφείς που καταπιάνονται με την πληροφορική επανάσταση από κριτική σκοπιά. Ο συγγραφέας καταδεικνύει μεν τις αρνητικές επιπτώσεις, στο επίπεδο της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, κυρίως όμως αναδεικνύει τις δυνατότητές τους στην κατεύθυνση της απελευθέρωσης του ανθρώπου από την μισθωτή σκλαβιά. Γι’ αυτόν κυρίως το λόγο, το βιβλίο του Γιάννη Τόλιου, αποτελεί μια ξεχωριστή συμβολή στην σύγχρονη κριτική σκέψη.».

Διερευνώντας την επίπτωση που έχουν οι ψηφιακές τεχνολογίες «με τις θεαματικές εφαρμογές και τις μεγάλες υποσχέσεις» στα πεδία της απασχόλησης, των εργασιακών σχέσεων, των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, στις διεθνείς σχέσεις και στην καθημερινότητα των ανθρώπων, το βιβλίο το Γιάννη Τόλιου διαρθρώνεται ανά κεφάλαιο ως εξής:

 >>Το πρώτο κεφάλαιο, με τίτλο «Ψηφιακές τεχνολογίες και ψηφιακές εφαρμογές», ορίζει και περιγράφει πολλές από τις παραπάνω εξελίξεις: από την ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη, μέχρι τις τρισδιάστατες εκτυπώσεις και τη γονιδιωματική.

>>Το δεύτερο κεφάλαιο εισέρχεται στην πολιτική οικονομία του ψηφιακού καπιταλισμού. Οι μεθοδολογικές διευκρινίσεις για την παραγωγική και μη παραγωγική εργασία, στο πλαίσιο της ανάλυσης του ίδιου του Μαρξ και σύγχρονων μαρξιστών διανοητών, οδηγούν τον συγγραφέα να αναδείξει την βαθιά αντίφαση που συνοδεύει τη σύγχρονη τεχνολογική επανάσταση.

>>Το τρίτο κεφάλαιο με τίτλο «Ψηφιακή οικονομία, μισθωτή εργασία κοινωνία και πολιτική», εξετάζονται οι επιπτώσεις της 4^ης βιομηχανικής επανάστασης στις εργασιακές σχέσεις και τα εργασιακά και δημοκρατικά δικαιώματα. Ο συγγραφέας αναφέρει υπόδειξη του 2019 της Παγκόσμιας Τράπεζας βάσει της οποίας «οι εργαζόμενοι θα πρέπει να ξεχάσουν τον κατώτατο μισθό αν θέλουν να αντιμετωπίσουν τον αυξανόμενο ανταγωνισμό από τα ρομπότ… Στην ουσία το εργατικό κόστος σε συνθήκες ρομποτοποίησης και αυτοματισμού, τίθεται όσο ποτέ άλλοτε υπό καθεστώς δίωξης, ενώ η εντατικοποίηση συμπληρώνει τις αφόρητες συνθήκες εργασίας». Ιδιαίτερο ρεαλισμό στην ανάλυση του Γ. Τόλιου προσθέτουν τα κεφάλαια που περιγράφουν τις αποκαλύψεις των Τζ. Ασάντζ και Έντ. Σνόουντεν καθώς και τις διώξεις που υπέστησαν.

>>Το τέταρτο κεφάλαιο με τίτλο «Ψηφιακή εποχή, ταξικές και γεωπολιτικές αντιθέσεις» εστιάζει στην αναπροσαρμογή των διεθνών σχέσεων. Ο συγγραφέας αναδεικνύει την έξαρση των αντιθέσεων με την αύξηση του αριθμού των υπερπλουσίων, λόγω φορολογικών παραδείσων.

>>Το πέμπτο κεφάλαιο με τίτλο «Η ενιαία ψηφιακή αγορά της ΕΕ και η θέση της Ελλάδας», ασχολούμενο με τα οικεία κακά, παρουσιάζει μια διπλή πρωτοτυπία. Αρχικά, επειδή καταγράφει την υστέρηση που χαρακτηρίζει την ευρωπαϊκή ήπειρο, μετά την κρίση του 2007. Η δεύτερη «καινοτομία» του βιβλίου είναι η καταγραφή των δραματικών επιδόσεων που εμφανίζει η Ελλάδα, βάσει των πιο αξιόπιστων και διεθνώς αναγνωρισμένων δεικτών όπως είναι ο DESI.

>>Το έκτο και τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του Γ. Τόλιου τιτλοφορείται «Η ψηφιοποίηση δυνητικός παράγοντας ελπιδοφόρου μέλλοντος», και σύμφωνα με την βιβλιοκριτική του Λ. Βατικίωτη είναι αυτό στο οποίο εισέρχεται η πολιτική με «Π» κεφάλαιο. «Αφού πρώτα ο συγγραφέας παραθέτει μια σειρά δυστοπικές και τεχνο-ουτοπικές θεωρίες (στο πλαίσιο των οποίων αδικεί κατά την άποψή μου τη συμβολή της Σοσάνα Ζούμποφ στο βιβλίο της Κατασκοπευτικός καπιταλισμός)» γράφει ο κ. Βατικιώτης, «καταθέτει προς προβληματισμό ορισμένες σκέψεις για ένα σύγχρονο μεταβατικό πρόγραμμα προς το σοσιαλισμό.».

Η βιβλιοκριτική του Λ. Βατικιώτη –αντί επιλόγου, όπως λέει ο ίδιος– για το τελευταίο έργο του Γιάννη Τόλιου κλείνει με την κατακλείδα ότι «πρόκειται για ένα βιβλίο πλούσιο όχι μόνο σε γεγονότα αλλά και σε στρατηγικούς προβληματισμούς για μια άλλη κοινωνία. Μια συζήτηση που είναι τραγικά απούσα, από τις σύγχρονες πολιτικές και ιδεολογικές αντιπαραθέσεις…!!».