«Ανάσταση» σεναρίων για να… αναστηθεί η Κεντροαριστερά

Η από κοινού πρόταση των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού για ονομαστική ψηφοφορία στα προαπαιτούμενα του Μνημονίου την προηγούμενη Παρασκευή, οι ομιλίες του Σταύρου Θεοδωράκη και της Φώφης Γεννηματά στην ημερίδα που διοργάνωσε η Άννα Διαμαντοπούλου, αλλά και οι ραδιοφωνικές δηλώσεις του Σπύρου Λυκούδη και του Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλου αναζωπύρωσαν τα σενάρια για να συμπορευτούν ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ-Ποτάμι.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Τα ερωτηματικά για το εάν τελικά ευοδωθούν αυτά τα σενάρια είναι πολλά. Και το κυριότερο είναι εάν πρόκειται για ευσεβείς πόθους όσων ονειρεύονται ένα νέο μεταρρυθμιστικό σοσιαλδημοκρατικό τρίτο πόλο ή αν όντως υπάρχει μια πραγματική πολιτική και κοινωνική βάση για να συμβεί κάτι τέτοιο. Δεν είναι η πρώτη φορά που το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι «συμπράττουν» κοινοβουλευτικά. Είχε προηγηθεί τον Φεβρουάριο η υποψηφιότητα Αλιβιζάτου για την Προεδρία της Δημοκρατίας (κόντρα στον Προκόπη Παυλόπουλο), μια πρόταση που στήριξε ασμένως το ΠΑΣΟΚ.

Η αλλαγή ηγεσίας στη Χαριλάου Τρικούπη τον Ιούνιο φαίνεται να διευκόλυνε τους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ των δύο επιτελείων. Μετά τις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου επήλθε και μία σημαντική μεταβολή των συσχετισμών: Το Ποτάμι από το 6% «προσγειώθηκε» στο 4,1% βιώνοντας μια οδυνηρή ήττα, ενώ το ΠΑΣΟΚ ανέβηκε από το 4,7% στο 6,3%, παίρνοντας και πάλι ένα μικρό προβάδισμα σε ένα χώρο που διαρκώς συρρικνώνεται.

Τα πλεονεκτήματα
Όσοι τάσσονται ανοιχτά υπέρ μιας συνεργασίας επισημαίνουν την εντυπωσιακή αλληλοσυμπλήρωση ΠΑΣΟΚ – Ποταμιού σε εκλογικές περιφέρειες, ηλικίες και επαγγελματικές ψηφοφόρων. Το ΠΑΣΟΚ, για παράδειγμα, έχει διείσδυση στις μεγαλύτερες ηλικίες, σε συνταξιούχους και αγρότες, ενώ διατηρεί ακόμη ερείσματα στην περιφέρεια (σ.σ. σε ορισμένους νομούς «έγραψε» ακόμη και διψήφιο ποσοστό).

Στον αντίποδα, το Ποτάμι έχει μεγαλύτερη απήχηση σε νέους, στον ιδιωτικό τομέα (υπαλλήλους, επαγγελματίες, επιχειρηματίες) και στα αστικά κέντρα. Σημειωτέον ότι μια συμμαχία των δύο κομμάτων στη Βουλή θα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της τρίτης σε δύναμη κοινοβουλευτικής ομάδας με 28 βουλευτές και με αυξημένο ρόλο απέναντι σε μια κυβερνητική συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Η στρατηγική του ΠΑΣΟΚ
Η εκλογική ανάσα που πήρε πρόσφατα το ΠΑΣΟΚ, καθώς μέχρι το καλοκαίρι η δημόσια συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από την παρουσία του ή όχι στην επόμενη Βουλή, του έδωσε την πρωτοβουλία των κινήσεων στον ευρύτερο χώρο. Η εκλογική σύμπραξη με τη ΔΗΜΑΡ και διάφορες μικρότερες κινήσεις πολιτών υπό τη μορφή της «Δημοκρατικής Συμπαράταξης» προκρίνεται ως επιτυχημένο πείραμα για τη συσπείρωση της πολυκερματισμένης Σοσιαλδημοκρατίας.

Μετά τις εκλογές, οι προσκλήσεις για συνεργασία προς το Ποτάμι είναι σχεδόν καθημερινές, με τη Φ. Γεννηματά να απευθύνει προσκλητήριο ενότητας προς πάσα κατεύθυνση «χωρίς δεσμεύσεις» και χωρίς να ζητείται από τον Στ. Θεοδωράκη να διαλύσει το κόμμα του (όπως είχε κάνει με την περίπτωση του ΚΙΔΗΣΟ του Γ. Παπανδρέου), αλλά να συνεργαστεί διατηρώντας την αυτοτέλεια του Ποταμιού, όπως το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ. Για τον σκοπό αυτό, έχει συσταθεί και μια επιτροπή διαλόγου με τα υπόλοιπα κόμματα με επικεφαλής τον βουλευτή Γιάννη Μανιάτη και συμμετοχή εκπροσώπων της ΔΗΜΑΡ.

Βέβαια, ο Στ. Θεοδωράκης επιθυμεί να διατηρήσει ανοιχτή τη συζήτηση για την κεντροαριστερά, αλλά χωρίς να χάσει το κόμμα τη φιλελεύθερη όχθη του. Ο διορισμός της προερχόμενης από το ΠΑΣΟΚ και τους «58» Αθηνάς Δρέττα στη θέση της εκπροσώπου του εκλογικού συνδυασμού και η σύσταση μιας πενταμελούς επιτροπής για τον σχετικό διάλογο με τη συμμετοχή τεσσάρων κεντροαριστερών (Σπ. Λυκούδης, Σπ. Βούγιας, Γ. Μεϊμάρογλου, Αθ. Δρέττα) και μόνο ενός «φιλελεύθερου» (Αντ. Λυμπεράκη) είναι ενδεικτικά των προθέσεων.

«Ψηφίζουν» συνεργασία…
Ενδεχόμενο συνεργασίας δείχνουν να αφήνουν ανοιχτό Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος από τη Δημοκρατική Συμπαράταξη και Σπύρος Λυκούδης από το Ποτάμι. Πιστός στις απόψεις του, όπως τις εξέφρασε και στο προ μηνών συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, ο κ. Κωνσταντινόπουλος υποστήριξε ότι πρέπει όλοι μαζί να αποφασίσουν το πολιτικό διακύβευμα και ζήτησε «να υπάρξει ο μετασχηματισμός αυτών των κομμάτων σε μία μεγάλη παράταξη», υποστηρίζοντας ότι η χώρα έχει σήμερα ανάγκη τον χώρο της Σοσιαλδημοκρατίας, όσο ποτέ άλλοτε στο παρελθόν.

Σε μία προσπάθεια να ξεπεράσει τα προβλήματα του παρελθόντος, ζήτησε να αφήσουν τις συζητήσεις που αφορούν στα πρόσωπα και να ενώσουν τις δυνάμεις τους με βάση της πολιτικές. «Πρέπει να δούμε το πρόσφατο παρελθόν, τι συνέβη, για να δούμε τι λάθη δεν πρέπει να ξανακάνουμε», είπε, υπονοώντας προσπάθειες που απέτυχαν όπως αυτή της Κίνησης των 58 και της Ελιάς, που δεν προχώρησαν πάντως για διαφορετικούς λόγους.

Και αν από τον Οδ. Κωνσταντινόπουλο θα το περίμενε κανείς, θετική έκπληξη για τη Χ. Τρικούπη αποτέλεσε η παρέμβαση του βουλευτή Α΄ Αθήνας του Ποταμιού, Σπύρου Λυκούδη, ο οποίος άφησε να εννοηθεί ότι η Δημοκρατική Συμπαράταξη και το Ποτάμι δεν είναι πολύ μακριά και θα μπορούσε ίσως να βρεθεί ένας κοινός τόπος. Ο κ. Λυκούδης χαρακτήρισε επίκαιρη τη συζήτηση για το ενδεχόμενο συνεργασίας, σημειώνοντας όμως ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα συγκροτηθεί ο χώρος της Δημοκρατικής Παράταξης. «Οι προσπάθειες που θα γίνουν δεν θα πρέπει να βασιστούν στη λογική “εμείς είμαστε τέσσερις, εσείς είστε έξι, πάμε να γίνουμε δέκα”».

Πρόσκληση με αιχμές
Υπέρ της κοινής συμπόρευσης τάσσεται και ο Θανάσης Θεοχαρόπουλος, πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ, ο οποίος κάνει λόγο για μία ευρεία προοδευτική συμπαράταξη που πρέπει να φέρει ισχυρό ρεύμα αλλαγών και μεταρρυθμίσεων. «Είχαμε προαναγγείλει ότι ένα καλό προεκλογικό αποτέλεσμα θα ήταν η αφετηρία για να δημιουργηθεί ένα ισχυρό προοδευτικό ρεύμα στον χώρο της κεντροαριστεράς της λογικής και της ευθύνης. Όσα περισσότερα κόμματα και κινήσεις έρθουν για να γίνει ευρεία η συμπαράταξη θα είναι θετικό», σημείωσε.

Ο κ. Θεοχαρόπουλος υπογράμμισε ότι στο Ποτάμι «θα πρέπει να αφήσουν τις κομματικές περιχαρακώσεις για να προχωρήσουμε μπροστά, έτσι ώστε να υπάρχει στη χώρα ένα ισχυρό προοδευτικό ρεύμα αλλαγών και μεταρρυθμίσεων διότι σήμερα δεν προχωρά η χώρα σε ένα τέτοιο δρόμο. Το Ποτάμι είναι ένας χώρος που πρέπει να ξεκαθαρίσει το ιδεολογικοπολιτικό του στίγμα, αν ανήκει στον χώρο της κεντροαριστεράς ή της κεντροδεξιάς για παράδειγμα…».

Η μετεξέλιξη διχάζει…
Σε κάθε περίπτωση η Προγραμματική Συνδιάσκεψη της Δημοκρατικής Συμπαράταξης προγραμματίζεται για τον Μάιο ή τις αρχές Ιουνίου του 2016. Εκεί αναμένεται να ανοίξει ο δρόμος για την περαιτέρω ενοποίηση του χώρου, με παράλληλο στόχο πάντως τη διεύρυνσή του. Στο εσωτερικό της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, ωστόσο, ο τρόπος μετεξέλιξής της διχάζει. Δεν είναι λίγοι όσοι μιλούν ακόμα και σήμερα για την αυτοδιάλυση των κομμάτων υπέρ ενός νέου πολιτικού σχηματισμού της Κεντροαριστεράς, άποψη πάντως που δεν δείχνει να κερδίζει έδαφος. Αντίθετα, μεγαλύτερη αποδοχή έχει η άποψη που θέλει την ισχυροποίηση των επιμέρους κομμάτων που συνθέτουν –και θα συνθέσουν ίσως– τη Δημοκρατική Συμπαράταξη, με στόχο έναν ισχυρό τελικά τρίτο πόλο στο εσωτερικό του οποίου κάθε φορέας θα διατηρεί την αυτονομία και την αυτοτέλειά του. Θεωρείται, εξάλλου, ότι το τρίπτυχο «ενότητα-διεύρυνση-ανανέωση» αποδείχθηκε αποτελεσματικό, και άρα μπορεί να αποτελέσει το σύνθημα του επόμενου διαστήματος, μέχρι την Προγραμματική Συνδιάσκεψη της Δημοκρατικής Συμπαράταξης.

Ενδιαμέσως, το βάρος πέφτει και στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, με τον γραμματέα του κόμματος, Στέφανο Ξεκαλάκη, να κηρύσσει την έναρξη της ανασυγκρότησης της οργανωτικής δομής του ΠΑΣΟΚ. Οι εσωκομματικές εκλογές στις επιμέρους Νομαρχιακές Επιτροπές του κόμματος, πάντως, δεν αναμένονται παρά για το διάστημα από τον Μάρτιο έως τον Απρίλιο του 2016.

Νέο κεντροαριστερό κόμμα προτείνει η Διαμαντοπούλου
Μία φίλη ήρθε απ’ τα παλιά, φορτωμένη με χιλιάδες κεντροαριστερές αναμνήσεις. Ο λόγος για την Άννα Διαμαντοπούλου, η οποία με το Δίκτυό της έστησε κεντροαριστερή ημερίδα στην Αθήνα, για να «πείσει» για την αναγκαιότητα της κοινής πορείας.

Δεν ξέρουμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας τής πρώην υπουργού, αλλά αυτό που είδαμε ήταν ότι κατάφερε να συγκεντρώσει πλήθος κεντροαριστερών. Από τον Κώστα Σημίτη με το μπλοκάκι του μέχρι τον Π. Πικραμμένο με τις πρωθυπουργικές περγαμηνές του, κι απ’ τον παλαιό «γαλάζιο» φιλελεύθερο υπουργό Πέτρο Δούκα μέχρι τον ακόμα παλαιότερο «πράσινο» υπουργό Γ. Φλωρίδη. Φυσικά, ουδείς εξ αυτών συγκέντρωσε τόσα φωτογραφικά φλας, όσα ο Σταύρος Θεοδωράκης του Ποταμιού και η Φώφη Γεννηματά του ΠΑΣΟΚ. Οι οποίοι, πάντως, προς μεγάλη απογοήτευση των υπολοίπων, ουδέποτε συναντήθηκαν μεταξύ τους. Ούτε στο ξενοδοχείο, ούτε και στη ρητορική.

Ο Στ. Θεοδωράκης το μεσημέρι κάλεσε «σε διάλογο όλες τις προοδευτικές δυνάμεις της κοινωνίας», με προφανή στόχο να δελεάσει τους ΠΑΣΟΚους για να βουτήξουν στο Ποτάμι. Και αφού εκείνος έφυγε, βγήκε το απόγευμα η Φ. Γεννηματά να ζητήσει «τη συμμετοχή όσων αισθάνονται ότι ανήκουν στον προοδευτικό, σοσιαλιστικό, δημοκρατικό πολιτικό χώρο», με στόχο να ξελογιάσει τους ποταμίσιους μήπως και βγουν να στεγνώσουν στη Χαριλάου Τρικούπη.

Η ίδια πάντως η Άννα Διαμαντοπούλου προτείνει κάτι πιο προχωρημένο. Δεν αρκεί τα κόμματα που νιώθουν ότι βρίσκονται σε αυτόν τον χώρο να συμπορευτούν. Πρότεινε τη δημιουργία ενός νέου κόμματος από τις σάρκες ΠΑΣΟΚ-Ποταμιού και ΔΗΜΑΡ, ώστε έτσι να ξεκινήσει ο λεγόμενος 3ος πόλος την πορεία του.

ΠΟΤΑΜΙ: «Θα συνεχίσουμε την αυτόνομη πορεία μας»
«Το Ποτάμι δεν παζαρεύει την πολιτική αυτονομία του και δεν προτίθεται να διαμορφώσει κοινό μέτωπο με το ΠΑΣΟΚ, πόσω μάλλον να συμπράξει μαζί του σε περίπτωση που έχουμε νέες εκλογές». Με τη φράση αυτή ο Στ. Θεοδωράκης θέλησε να κλείσει οριστικά τη συζήτηση που επανέρχεται κάθε τόσο στο προσκήνιο και θέλει το Ποτάμι να φλερτάρει με το ΠΑΣΟΚ και με την ιδέα μιας πιθανής συμπόρευσης των δύο κομμάτων. «Δεν υπάρχει καμία τέτοια περίπτωση, κι όσοι πιστεύουν το αντίθετο ας διαβάσουν προσεκτικά τις μετεκλογικές δηλώσεις όλων των στελεχών του Ποταμιού», έλεγαν στη Σεβαστουπόλεως, φωτογραφίζοντας ασφαλώς και τις πρόσφατες τοποθετήσεις του Σπ. Λυκούδη.

Όλα αυτά συμβαίνουν σε μία χρονική στιγμή όπου έχει προηγηθεί η εκλογική ήττα της 20ής Σεπτεμβρίου, η οποία στοίχησε στο επιτελείο της Σεβαστουπόλως, μιας και ουσιαστικά ακυρώθηκαν τα όποια σχέδια για την καθιέρωση του Ποταμιού ως τρίτη πολιτική δύναμη. Με το φάντασμα της ΔΗΜΑΡ να καταδιώκει το αρχικά ελπιδοφόρο εγχείρημα του Σταύρου Θεοδωράκη και τον εσωκομματικό διάλογο να έχει φουντώσει ενόψει του συνεδρίου του Δεκεμβρίου, το επιτελείο του Ποταμιού προς τον παρόν αποκρούει κάθε συζήτηση για σύμπραξη με το ΠΑΣΟΚ. Έτσι, το μόνο «παράθυρο» που αφήνουν ανοιχτό είναι η συνεργασία για επί μέρους ζητήματα, όπως κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες, εκλογικός νόμος, αναθεώρηση Συντάγματος, θεσμικές μεταρρυθμίσεις.

«Γίναμε κόμμα, επειδή δεν θέλουμε να είμαστε ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. ή ΣΥΡΙΖΑ. Το να συνεργαστούμε με το ΠΑΣΟΚ σε επιμέρους θέματα μπορεί να γίνει. Το να πάμε να σταθούμε δίπλα τους και να συζητήσουμε για το πώς θα γίνουμε ένα με το παλιό, δεν υπάρχει καν στο μυαλό μας», είναι η πιο χαρακτηριστική αποστροφή του κ. Θεοδωράκη την εβδομάδα που πέρασε. Ο βασικός στόχος του Στ. Θεοδωράκη στο συνέδριο είναι να επιχειρήσει την πολιτική διεύρυνση του κόμματός του, αποσαφηνίζοντας όμως ότι από αυτήν εξαιρεί το ΠΑΣΟΚ, τουλάχιστον με τη σημερινή δομή του και τα βαρίδια που φέρει. Υπογραμμίζεται επιπλέον ότι σε συνέντευξη που έδωσε έκανε γνωστό ότι ήδη συνομιλεί και με κάποια βαριά πολιτικά ονόματα (εννοώντας προφανώς, μεταξύ άλλων, και την Άννα Διαμαντοπούλου), καθώς, όπως τόνισε, «έχουμε ανάγκη τις εξαιρέσεις του παλιού, αυτούς που τόλμησαν και συγκρούστηκαν», και περιέγραψε ως στόχευση του συνεδρίου «να στήσει στα πόδια του ένα νέο Κίνημα, μια “πολεμική” μηχανή για τους αντιπάλους μας και μια κυψέλη δημοκρατίας και λύσεων».

Στο μεταξύ, στο συνέδριο ήδη οριστικοποιήθηκε ότι θα μετέχουν με διακριτό ρόλο τόσο οι Μεταρρυθμιστές του Σπ. Λυκούδη, όσο και η κίνηση «Μπροστά» που είχε συνεργαστεί προεκλογικά με το Ποτάμι, ενώ το «παρών» θα δώσει και η Δράση, χωρίς όμως δικαίωμα ψήφου.