Έτοιμος για παν ενδεχόμενο ο Κυριάκος

Στην τελική ευθεία βρίσκονται οι προετοιμασίες για την επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου, ημέρα που είναι προγραμματισμένη η συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας των δύο χωρών.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Ο Τούρκος πρόεδρος θα παραμείνει για κάποιες ώρες στην πρωτεύουσα (προς ώρας γνωρίζουμε για επτάωρη παραμονή), ενώ στο πρόγραμμα του δεν περιλαμβάνεται επίσκεψη στην Θράκη. Τουλάχιστον δεν υπάρχει ενημέρωση από την Άγκυρα. Η συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα πραγματοποιηθεί στο Μέγαρο Μαξίμου και για λόγους ασφάλειας, αλλά η Αθήνα δεν καλλιεργεί υπέρμετρες προσδοκίες. Τουναντίον ελπίζει να διατηρηθεί το καλό κλίμα και να οικοδομήσει εμπιστοσύνη στον χώρο που έχει δημιουργηθεί στη βάση και της θετικής ατζέντας.

Τα δύο σενάρια

Με βάση τα τελευταία τερτίπια του Τούρκου Προέδρου, που τα είδαμε και με τις απρεπείς δηλώσεις στη συνάντηση του με τον Όλαφ Σολτς στην Καγκελαρία, στο Μαξίμου επεξεργάζονται δύο σενάρια σε ό,τι αφορά το πώς θα εμφανιστεί ο Ερντογάν στη συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργού. Το καλό σενάριο είναι η Τουρκία, στο πλαίσιο της υποχρεωτικής πλην όμως τακτικής της αναδίπλωσης (εν πολλοίς εξαιτίας της κατάστασης της οικονομίας αλλά και των αναγκών της από το δυτικό σύστημα ασφαλείας), να συνεχίσει να παραμένει δεσμευμένη στο μονοπάτι της αποκλιμάκωσης χωρίς εντάσεις στο πεδίο για μια σταδιακή εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. «Η εξομάλυνση είναι κάτι διαφορετικό από την ουσιαστική βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Το τελευταίο προϋποθέτει μια αλλαγή παραδείγματος της τουρκικής στρατηγικής. Δεν υπάρχουν ενδείξεις προς αυτή την κατεύθυνση. Απλώς για ένα διάστημα ο Τούρκος Πρόεδρος επέλεξε να «σηκώσει χειρόφρενο» έναντι της Ελλάδας. Προκειμένου να εκκινήσει μια πορεία αλά καρτ συναλλακτικής επαναπροσέγγισης με τη Δύση. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια οι περιττοί κίνδυνοι που ανέλαβε έναντι της Αθήνας δεν του απέφεραν απτά οφέλη παρά μόνο του κόστισαν, με αποτέλεσμα, σε αυτήν τη συγκυρία τουλάχιστον, η Τουρκία να μην αισθάνεται το ίδιο ισχυρή», υποστηρίζει ο Σωτήρης Σέρμπος, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, γνωστός για τις αναλύσεις του στα ελληνοτουρκικά.

Το κακό σενάριο θα είναι να επιλέξει ο Ερντογάν να τερματίσει νωρίτερα την περίοδο των «ήρεμων νερών». Δεν είναι το κυρίαρχο σενάριο διότι όταν απαιτείται παραμένει δεινός τακτικιστής και πραγματιστής. Επιπλέον, τουλάχιστον προς ώρας, διαχωρίζει τα ελληνοτουρκικά από άλλα ζητήματα, όπως ο πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς. Προφανώς, όμως, τα ελληνοτουρκικά δεν εξελίσσονται στο κενό και θα εξακολουθήσουν να επηρεάζονται από τη μεγάλη εικόνα των σχέσεων Δύσης – Τουρκίας και της προσπάθειας της πρώτης να διατηρήσει υπό σχετικό έλεγχο έναν αναξιόπιστο εταίρο.

Φυσικά υπάρχει κι ένα εναλλακτικό σενάριο: Ο Ερντογάν να κρατήσει την ίδια στάση, όπως στο Βερολίνο, να επιτεθεί εκ νέου στο Ισραήλ και στις δυτικές χώρες κάνοντας λόγο για σφαγή των Παλαιστινίων. Όμως οι περισσότεροι αναλυτές-διεθνολόγοι εκτιμούν ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα αποφύγει να κάνει δημόσια λόγο για αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, παρά το γεγονός ότι το επανέφερε στον δημόσιο διάλογο ο αρχηγός του πολεμικού ναυτικού της Τουρκίας, αλλά και μέρος του φιλοκυβερνητικού Τύπου της γείτονας χώρας. Σύμφωνα με πηγές του Μαξίμου, «ο Κυριάκος Μητσοτάκης εάν προκληθεί θα απαντήσει μη υπολογίζοντας του κανόνες ευγένειας». Σε ό,τι αφορά την κρίση στην Μέση Ανατολή η θέση της Ελλάδας είναι ξεκάθαρη και αδιαπραγμάτευτη: «Η Χαμάς είναι τρομοκρατική οργάνωση, το Ισραήλ έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα, αλλά υπάρχουν και κανόνες σε ένα πόλεμο». Εξάλλου η χώρα μας μαζί με την Γαλλία πρωτοστάτησε για να αποσταλεί ανθρωπιστική βοήθεια και να υπάρξει ανθρωπιστικός διάδρομος από την Γάζα προς την Αίγυπτο.

Οι υπουργοί Εξωτερικών

Στη συνάντηση των δύο ηγετών θα είναι παρόντες και οι δύο υπουργοί Εξωτερικών, αλλά και οι διπλωματικοί σύμβουλοι Άννα Μαρία Μπούρα και Τσαγατάι Κιλίτς. Ο Γιώργος Γεραπετρίτης και ο Χακάν Φιντάν τις προηγούμενες ημέρες ήταν στις Βρυξέλλες στην Σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ. Μάλιστα είχαν και μία συνάντηση, με αντικείμενο τις τελευταίες λεπτομέρειες του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας.

Μεταξύ των συμφωνιών που θα υπογραφούν στις 7 Δεκεμβρίου, στην οποία δίνεται ιδιαίτερη έμφαση, είναι και αυτή που εστιάζει στους νέους και την πραγματοποίηση κοινών πρότζεκτ που θα αφορούν τον τομέα της τεχνολογίας. Μία συμφωνία που προβλέπει επαφές και ανταλλαγές επισκέψεων, όπως υποστηρίζουν πηγές του υπουργείου Εξωτερικών. Στο τραπέζι και η κατασκευή της γέφυρας των Κήπων – Υψάλων, καθώς οι συζητήσεις έχουν προχωρήσει. Στην ατζέντα είναι επίσης η ενεργειακή ασφάλεια και η συνεργασία Ελλάδας – Τουρκίας σε αυτή την κατεύθυνση.

Στους υπουργούς που αναμένεται να έχουν συναντήσεις στο πλαίσιο του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας σε επίπεδο ΥΠΕΞ, πέραν των Γεραπετρίτη – Φιντάν που έχουν και την ευθύνη του συντονισμού, είναι οι υφυπουργοί Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και Κώστας Φραγκογιάννης και ο τούρκος ομόλογός τους Μπουράκ Ακτσαπάρ. Ακόμα συναντήσεις θα έχουν οι υπουργοί Άμυνας, Νίκος Δένδιας και Γιασάρ Γκιουλέρ, καθώς και οι υπουργοί που τα χαρτοφυλάκιά τους έχουν αρμοδιότητες στους τομείς της Μετανάστευσης, του Πολιτισμού, του Τουρισμού, της Οικονομίας και της Παιδείας.

Όσον αφορά το τελετουργικό, δεν έχει αποφασιστεί ακόμα εάν οι υπογραφές μνημονίων κατανόησης και συμφωνιών θα γίνουν σε μία κοινή τελετή κατά την ολομέλεια του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας στο Μέγαρο Μαξίμου ή στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις των υπουργών.

Πολυπληθής αποστολή

Στην Αθήνα, συνοδεύοντας τον Τούρκο πρόεδρο, θα βρεθούν ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, ο υπουργός Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια, ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ, ο υπουργός Ενέργειας και Τεχνολογίας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, ο υπουργός Υγείας Φαχρετίν Κοτσιά, ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιλμάζ Τουντζ, ο υπουργός Τουρισμού και Πολιτισμού Μεχμέτ Νουρί Ερσόι, ο υπουργός Παιδείας Γιουσούφ Τεκίν, και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής Μεχμέτ Οζχασεκί.

Έμφαση στο καλό κλίμα και στον διπλωματικό χώρο που δίνει ώστε οι δύο χώρες να οικοδομήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης στις οποίες θα βασιστεί ο διάλογος δίνει εκτός από την Αθήνα και η Άγκυρα. Με διπλωματικές πηγές και από τις δύο πλευρές να σημειώνουν ότι τα προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά απαιτούν υπομονή.