Το παρελθόν δείχνει το μέλλον στον Κυριάκο

Σχεδόν καθημερινές είναι οι συσκέψεις στο Μαξίμου με κύριο μενού την πιθανότητα των πρόωρων εκλογών. Οι στενοί συνεργάτες του πρωθυπουργού εξετάζουν όλα τα ενδεχόμενα και παρακολουθούν τις κυλιόμενες μετρήσεις που δείχνουν ένα ξεκάθαρο προβάδισμα της Νέας Δημοκρατίας έναντι του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και παγίωση του ποσοστού του ΠΑΣΟΚ πέριξ του 15%.

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Βέβαια στις συσκέψεις οι απόψεις είναι διαφορετικές και όλοι αναμένουν τις τελικές αποφάσεις του πρωθυπουργού, τις παραμέτρους και τους κινδύνους που ελλοχεύουν με την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Πάντως για να πούμε και του στραβού το δίκιο η μεγάλη πλειοψηφία των συνεργατών του πρωθυπουργού στο Μαξίμου είναι της άποψης για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες το φθινόπωρο.

Εξάλλου όπως έχει τονιστεί από πολλές πηγές «η απόφαση για εκλογές το φθινόπωρο δεν εξαρτάται από την εγχώρια κατάσταση, αλλά από τη συνέχιση του πολέμου και της ανεξέλεγκτης ανόδου των τιμών στην ενέργεια τον ερχόμενο χειμώνα». Κάτι που σημαίνει ότι αποτελεί και για το βασικό επιχείρημα για εκλογές όσο το δυνατόν νωρίτερα. Διότι όσα μέτρα κι εάν λάβει η κυβέρνηση, λόγω της ενεργειακής κρίσης θα αυξάνονται οι τιμές των προϊόντων και θα διογκώνεται η δυσαρέσκεια των πολιτών. «Η χώρα τον χειμώνα χρειάζεται σταθερή κυβέρνηση» ακούστηκε πρόσφατα από συνεργάτη του κ. Μητσοτάκη και δείχνει τον Γολγοθά που έχει να ανέβει και η κυβέρνηση και η κοινωνία.

Από την άλλη πλευρά οι λιγοστοί (να τονιστεί αυτό) που εξακολουθούν εντός του Μαξίμου να θεωρούν ότι δεν θα αλλάξει τίποτα για το κυβερνών κόμμα εάν ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιλέξει να κρατήσει την υπόσχεση του για εκλογές την άνοιξη του 2023 επιχειρηματολογούν υποστηρίζοντας πως «η Ευρώπη εντός των ερχόμενων εβδομάδων θα αναγκαστεί να λάβει μέτρα όπως το Ταμείο Ανάκαμψης για την ενεργειακή κρίση, οπότε θα υπάρχει ανάσχεση της ακρίβειας».

Πάντως όποια και να είναι η απόφαση του πρωθυπουργού, η ημερομηνία κλειδί θεωρείται η 20^η Αυγούστου. Σύμφωνα με την Κομισιόν, η Ελλάδα την συγκεκριμένη ημερομηνία θα βγει από το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας, όπως αναφέρει η 14η έκθεση μεταμνημονιακής παρακολούθησης. Πολλοί ήδη λένε πως πρόκειται για την καλύτερη δυνατή αφορμή να προκηρυχθούν εκλογές εκείνες τις μέρες –αν όχι συγκεκριμένα εκείνη την μέρα–, καθώς πρόκειται για μία θετική είδηση, που σηματοδοτεί την επόμενη μέρα και μπορεί να συνδυαστεί με το αίτημα για νέα «καθαρή εντολή».

Καθόλου αμελητέα στον σχεδιασμό του Μαξίμου δεν είναι η πιθανότητα ανάκτησης από πλευράς της χώρας της επενδυτικής βαθμίδας. Πριν από λίγες ημέρες ο διευθυντής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού, Αλέξης Πατέλης, έδειξε προς εκλογές άμεσα, με μία αποστροφή που πέρασε απαρατήρητη, αλλά ήταν ιδιαίτερα σημαντική. «Αν η κυβέρνηση», είπε, «συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις, αν οι τράπεζες συνεχίσουν να κάνουν τη δουλειά τους, και με την προϋπόθεση της πολιτικής σταθερότητας, τότε δεν βρίσκω τον λόγο να μην ανακτήσουμε την επενδυτική βαθμίδα μέσα στο 2023». Η προϋπόθεση της «πολιτικής σταθερότητας» είναι κομβική, καθώς στο Μαξίμου πολλοί θεωρούν πως ένα προεκλογικό κλίμα για 10 μήνες μπορεί να εκτροχιάσει την οικονομία.

Η καθυστέρηση και η χαλαρή ψήφος

Κάποιοι εκ των αναλυτών των δημοσκοπήσεων στο Μαξίμου επισημαίνουν ότι πρέπει το κυβερνών κόμμα να προσφύγει άμεσα σε εκλογές με σαφέστατο δίλλημα και να υπενθυμίσει στην κοινωνία ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος επιστροφής του ΣΥΡΙΖΑ. Να εκμεταλλευτεί την πρόταση Τσακαλώτου για συνεργασία με τον Βαρουφάκη, κάτι που αποδέχθηκε και στη συνέντευξη του στο Euroactive ο Αλέξης Τσίπρας. Έτσι εκτιμούν στο Μαξίμου θα αποφύγουν το φαινόμενο της χαλαρής ψήφου, καθώς οι πολίτες θα γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι θα υπάρξουν και δεύτερες εκλογές και μπορεί στις πρώτες κάλπες να ψηφίσουν όχι για να εκλέξουν κυβέρνηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ούτε καν θέλουν να ακούσουν ότι κάποιοι κεντρώοι ψηφοφόροι μπορεί να στραφούν προς το ΠΑΣΟΚ, ή κάποιοι καθαρόαιμοι δεξιοί σκεφτούν λύσεις όπως ο Βελόπουλος και ο Μπογδάνος.

Γι’ αυτό και στο Μαξίμου έχουν θέσει ως όριο το ποσοστό που έλαβε η Νέα Δημοκρατία στις ευρωεκλογές του 2019, δηλαδή ένα 33%, που με την πόλωση εύκολα ανεβαίνει τουλάχιστον πέντε-έξι μονάδες στις δεύτερες εκλογές και δίνει την αυτοδυναμία που έχει ζητήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης προβάλλοντας το όραμα του για αυτοδύναμη Ελλάδα. Μάλιστα ως κατώτατο όριο κινδύνου είναι το 30% για την επίτευξη της αυτοδυναμίας στις δεύτερες.

 

Ο ιστορικός Σεπτέμβριος

Ήδη οι πιο γρήγοροι κάνουν λόγο για εκλογές στις 18 Σεπτεμβρίου με δεδομένο ότι το καλοκαίρι δεν θα αντιμετωπίσουμε τα περσινά προβλήματα με τις φωτιές και ότι το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας έχει πάρει τα μαθήματα του από τις περσινές φωτιές σε Αττική και Εύβοια, αλλά και την επέλαση της χιονοκαταιγίδας «Ελπίδα» το χειμώνα.

Με βάση το σενάριο ότι όλα θα πάνε καλά στο μέτωπο των πυρκαγιών θα μπορούν να προκηρυχθούν οι εκλογές λίγο μετά την εορτή της Παναγίας τον δεκαπενταύγουστο. Οι υποστηρικτές αυτής της άποψης θεωρούν πως είναι η καλύτερη εποχή και θυμούνται τι έγινε το 1996 όταν ο Κώστας Σημίτης τις προκήρυξε εν μέσω θαλάσσιων μπάνιων για τους πολίτες και τελικά στις 22 Σεπτεμβρίου που διεξήχθησαν τις κέρδισε (με 3% διαφορά)έχοντας ευρεία πλειοψηφία στην Βουλή με 162 έδρες. Τότε στις 23 Αυγούστου (του 1996), όταν ο Κώστας Σημίτης πήγε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο για να ζητήσει γραπτώς την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, είχε προβάλει ως λόγους την πορεία προς την ΟΝΕ, τα Βαλκάνια, την τουρκική επιβουλή, τις εκπαιδευτικές και άλλες μεταρρυθμίσεις και θέματα οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.

Ίδια περίπου εποχή και ο Κώστας Καραμανλής προέβη στην προκήρυξη πρόωρων εκλογών το 2007, τι οποίες και κέρδισε η Ν.Δ. με τρεις ποσοστιαίες μονάδες διαφορά. Επικαλέστηκε ως εθνικό θέμα τις μεταρρυθμίσεις στην παιδεία, οικονομία και την κατάρτιση του προϋπολογισμού του 2008, αλλά στην προεκλογική συζήτηση όλοι ασχολήθηκαν με τις εκτεταμένες πυρκαγιές, οι οποίες άρχισαν στις 24 Αυγούστου, είχαν σαν αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 67 άνθρωποι και να καούν πολύ μεγάλες εκτάσεις στην Πελοπόννησο και την Εύβοια. Οι εκλογές προκηρύχτηκαν από τον Κώστα Καραμανλή στις 17 Αυγούστου και διεξήχθησαν 16 Σεπτεμβρίου.

Αλλά και το 2015 ο Αλέξης Τσίπρας στις 20 Αυγούστου προκήρυξε εκλογές για τις 20 Σεπτεμβρίου και τις κέρδισε. Απλά ο κ. Τσίπρας λόγω της αποχώρησης των βουλευτών του υπό τον Παναγιώτη Λαφαζάνη επικαλέστηκε ότι απώλεσε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Το συμπέρασμα που εξάγεται είναι ότι όταν μία κυβέρνηση προκηρύσσει εκλογές εν μέσω θέρους και διακοπών για τα μέσα Σεπτέμβριου συνήθως τις κερδίζει. Κάτι η θερινή ραστώνη, κάτι το μυαλό των ψηφοφόρων στην θάλασσα και στα μπάνια βολεύει την εκάστοτε κυβέρνηση. Τουλάχιστον αυτό συνέβη τρεις φορές (1996, 2007, 2015). Και ως φαίνεται στο Μαξίμου εκτιμούν πως στις 18 Σεπτεμβρίου είναι μία καλή ημερομηνία για πρόωρες εκλογές. Και το λέμε αυτό διότι θα μπορεί ο πρωθυπουργός και να πιάσει στον ύπνο τους πολιτικούς αντιπάλους, ειδικά στην ετοιμασία προγράμματος.

Ήδη οι συνταγματολόγοι, όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές, που συμβουλεύεται το Μαξίμου έχουν πιάσει δουλειά και γράφουν τους λόγους που μπορεί να επικαλεστεί ο πρωθυπουργός στην Κατερίνα Σακελλαροπούλου για να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές. Και ως βάση χρησιμοποιούν την επιστολή του Κώστα Σημίτη στον Κωστή Στεφανόπουλο, καθώς οι λόγοι ομοιάζουν. Δηλαδή υπάρχει και τουρκική επιβουλή και οικονομικοί λόγω της ενεργειακής κρίσης, ενώ είναι και σε εξέλιξη πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων σε υγεία και παιδεία.

 

Όλα τα σενάρια για ένα φθινόπωρο με υπηρεσιακή κυβέρνηση

Με βάση το τι αναρτήσεις έκαναν τα τρολ του ΣΥΡΙΖΑ το Σαββατοκύριακο για τον Κυριάκο Μητσοτάκη που μετέβη στην Τζια για τον γάμο δύο στενών συνεργατών του που γνωρίστηκαν στο Μαξίμου, τότε ο καθένας κατανοεί το τοξικό κλίμα που θα ζήσει η χώρα εάν τελικά ο πρωθυπουργός επιμείνει για την διενέργεια των εθνικών εκλογών την ερχόμενη άνοιξη.

Στην απόφαση του πρωθυπουργού θα προσμετρήσουν ασφαλώς και άλλα δεδομένα, ανάμεσά τους το εάν έχουμε ένα σχετικά ήρεμο καλοκαίρι στα ελληνοτουρκικά, ή εάν καταφέρουμε να μην έχουμε επανάληψη του περσινού σκηνικού με τις πυρκαγιές. Θα προσμετρήσει επίσης και το τι επίκειται. Διότι ας μην λησμονούμε ότι ο προϋπολογισμός του κράτους καταρτίζεται περί τα μέσα Οκτωβρίου, κατατίθεται τον Νοέμβριο και ψηφίζεται τον Δεκέμβριο.

Οι επόμενες εκλογές δεν είναι κάτι απλό, καθώς πρέπει να υπερβεί η χώρα και τη νάρκη του ΣΥΡΙΖΑ με την απλή αναλογική. Κάτι που σημαίνει ότι η χώρα θα πορευθεί για τουλάχιστον ένα δίμηνο έχοντας μία κυβέρνηση που θα πασχίζει εν αρχήν για την επανεκλογή της κι εν συνεχεία με υπηρεσιακό πρωθυπουργό.

Εάν υποθέσουμε ότι την 20^η Αυγούστου (ημέρα Σάββατο), ή την 22^α Αυγούστου (Δευτέρα) ο Κυριάκος Μητσοτάκης προκηρύξει εκλογές για τις 18 Σεπτεμβρίου υπάρχουν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για τη διεξαγωγή των εκλογών, τις διερευνητικές εντολές και τη διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης, εφόσον αυτό είναι εφικτό. Οι πρώτες εκλογές γίνονται με το σύστημα της απλής αναλογικής. Με βάση τις δημοσκοπήσεις θεωρείται πολύ δύσκολο να σχηματιστεί κυβέρνηση. Κι αυτό διότι οι λύσεις είναι δύο. Η μία είναι να υπάρχει μέσα το πρώτο κόμμα (δηλαδή η Ν.Δ.) και η δεύτερη να σχηματίσουν κυβέρνηση όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης από όμορους χώρους, δηλαδή ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΜέΡΑ 25. Και τα δύο σενάρια θεωρούνται ανέφικτα και απλά συζητούνται μόνο για να λέμε κάτι.

 

Όμως η κ. Σακελλαροπούλου οφείλει να αναθέσει στα τρία πρώτα κόμματα τις διερευνητικές εντολές. Για πολιτικούς λόγους πιθανόν ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα καταθέσει αυθημερόν τη διερευνητική εντολή που θα λάβει για να επισπευσθούν οι διαδικασίες. Για τους ίδιους λόγους θεωρείται πιθανό, τόσο ο Αλέξης Τσίπρας, όσο και ο Νίκος Ανδρουλάκης να εξαντλήσουν την τριήμερη προθεσμία που προβλέπει το Σύνταγμα πριν την παραδώσουν.

Εάν διαπιστωθεί αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης και οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων. Δεν προβλέπει ρητά σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό τον ΠτΔ, άρα μπορεί να τους καλέσει κατά μόνας, όπως έκανε άλλωστε και ο Προκόπης Παυλόπουλος το 2015, λόγω της άρνησης των κομμάτων να συμμετάσχουν σε κοινό τραπέζι με τη Χρυσή Αυγή. Εάν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας επιδιώκει τον σχηματισμό κυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Bουλής. Όλη αυτή η διαδικασία θα απαιτήσει λογικά ένα με δύο ημέρες.

Εάν όλες οι προσπάθειες αποβούν άκαρπες, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναθέτει στον πρόεδρο του ΣτΕ, ή του Άρειου Πάγου, ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου τον σχηματισμό κυβέρνησης και διαλύει τη Bουλή. Η επιλογή σε ποιον από τους 3 δικαστικούς θα δώσει την εντολή είναι αρμοδιότητα της Προέδρου. Υπενθυμίζεται ότι το 2015 ο Προκόπης Παυλόπουλος είχε επιλέξει την Αικατερίνη Θάνου, η οποία ήταν και η μόνη επιλογή, καθώς η κυβέρνηση Τσίπρα την είχε διορίσει την παραμονή των πρόωρων εκλογών πρόεδρο του Αρείου Πάγου, ενώ είχαν λήξει οι θητείες των άλλων δυο ανώτατων δικαστικών.

Τώρα, η Κατερίνα Σακελλαροπούλου έχει τρεις επιλογές: Τον Ιωάννη Σαρμά (πρόεδρος Ελεγκτικού Συνεδρίου), τον Δημήτριο Σκαλτσούνη (πρόεδρος ΣτΕ) και την Μαρία Γεωργίου (πρόεδρο Αρείου Πάγου). Με βάση το εθιμικό δίκαιο, η εντολή ανατίθεται στον αρχαιότερο, ο οποίος στην προκειμένη περίπτωση είναι ο πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Ιωάννης Σαρμάς.

Όλη αυτή η διαδικασία (από την προκήρυξη εκλογών μέχρι την υπηρεσιακή κυβέρνηση) θα διαρκέσει τουλάχιστον 40-45 ημέρες. Στη συνέχεια, η υπηρεσιακή κυβέρνηση ορκίζεται και προκηρύσσει εκλογές μέσα στο εύλογο διάστημα που προβλέπει το Σύνταγμα. Κάτι που προσθέτει στο ημερολόγιο άλλες 21 ημέρες -τουλάχιστον- μέχρι τις δεύτερες εκλογές. Μετά τις δεύτερες εκλογές με ενισχυμένη αναλογική και με μπόνους μέχρι 40 εδρών για το πρώτο κόμμα θα ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία. Εφόσον το πρώτο κόμμα εκλεγεί αυτοδύναμο, η εκλογική… περιπέτεια τελειώνει. Εάν όχι, ακολουθούν και πάλι διερευνητικές εντολές στα τρία πρώτα κόμματα (διάρκειας 3 ημερών η καθεμία), σύσκεψη ΠτΔ με τους αρχηγούς και… τρίτες εκλογές μέσα σε 21-30 ημέρες. Οπότε φτάνουμε το Νοέμβριο.

Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έχει κατατεθεί προϋπολογισμός, καθώς μία υπηρεσιακή δεν μπορεί να το κάνει. Στο έσχατο σενάριο που θα έχουμε φτάσει στα τέλη Νοεμβρίου με αρχές Δεκεμβρίου και δεν έχουμε αυτοδύναμη κυβέρνηση, η οποία να έχει καταρτίσει προϋπολογισμό, τότε ο προϋπολογισμός θα κατατεθεί με τη μέθοδο των δωδεκατημορίων. Δηλαδή, θα διαιρεθεί ο συνολικός προϋπολογισμός ισόποσα διά του 12. Μια πρακτική που φυσικά είναι ότι χειρότερο μπορεί να συμβεί ειδικά εν μέσω του πολέμου και της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης