Το ΠΑΣΟΚικό παζλ και η χρεοκοπία του «πράσινου» brand name

Κάθε οικογένεια αντιμετωπίζει τα δικά της εσωτερικά προβλήματα, ωστόσο οι όποιες έριδες –σοβαρές ή μη– υποχωρούν όταν παρουσιαστεί κίνδυνος, και τότε ως διά μαγείας η ελληνική οικογένεια ενώνεται. Στο ΠΑΣΟΚ, αυτή την εποχή δεν θυμίζουν σε τίποτα οικογένεια…

Της Ευαγγελίας Τζαβάρα

Παρά το γεγονός ότι υπάρχει μία μικρή δημοσκοπική άνοδος, την οποία η Χαριλάου Τρικούπη τη βλέπει ως άνοιξη, το ιστορικό κόμμα που διακυβέρνησε τη χώρα για 21 χρόνια από το 1974, σε τίποτα δεν μοιάζει με το παρελθόν. Κι όπως λέει κάποιο από τα προβεβλημένα στελέχη του, «είμαστε ένα brand name που θα σβήνουμε με έναν τρόπο που δεν αρμόζει στο παρελθόν μας». Αν ψάξει κάποιος τα υπόλοιπα κοινοβουλευτικά κόμματα, θα ανακαλύψει στελέχη όλων των βαθμίδων, που επί χρόνια βρέθηκαν στη Χαριλάου Τρικούπη και τώρα συνεχίζουν την… καριέρα τους σε άλλες κομματικές… αυλές: στον ΣΥΡΙΖΑ, στη Νέα Δημοκρατία, στο Ποτάμι, στην Ένωση Κεντρώων, ακόμη και στους Ανεξάρτητους Έλληνες. Αυτοί έφυγαν, αναζήτησαν αλλού την τύχη τους. Τι γίνεται με αυτούς που έμειναν;

Αυτή τη στιγμή το ΠΑΣΟΚ είναι πολλά κομμάτια. Ίσως όσες και οι ακτίνες του πράσινου ήλιου, που ακόμη εξακολουθεί να είναι το σήμα τους. Το κάθε κομμάτι τού νυν ΠΑΣΟΚ έχει τα δικά του πιστεύω και τα δικά του σχέδια. Κάποιοι (οι λιγότεροι) ακόμη πιστεύουν ότι το πάλε ποτέ κόμμα εξουσίας θα καταφέρει να ανακάμψει και να κάνει… πρωταθλητισμό. Οι περισσότεροι όμως εκτιμούν πως ο βασικός τους στόχος είναι η άνοδος σε ποσοστά, ώστε να παραμείνουν εκ των βασικών παικτών στο εγχώριο πολιτικό τοπίο. Και βέβαια εάν πιστεύεις ότι δεν μπορεί να ξαναγίνεις εκ νέου το κραταιό κόμμα εξουσίας, αρχίζεις να σκέφτεσαι τις συμμαχίες. Με ποιους θα πας και σε ποιον θα κάνεις την ουρά σε μία κυβέρνηση συνεργασίας.

Οι τάσεις και οι συνιστώσες
Ανέκαθεν στο ΠΑΣΟΚ συνυπήρχαν οι τάσεις, οι οποίες όμως λόγω του πανίσχυρου Ανδρέα Παπανδρέου δεν έφθαναν σε βαθμό να προκαλέσουν ζημιά. Ποιος μπορεί να λησμονήσει τις διαγραφές στις αρχές του καλοκαιριού του 1975, όπου τέθηκαν εκτός κόμματος με απόφαση του ιδρυτή οι προερχόμενοι από τη Δημοκρατική Άμυνα, Β. Φίλιας, Α. Στάγγος, Ν. Κωνσταντόπουλος (αργότερα δημόσιος κατήγορος του Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο και πρόεδρος του Συνασπισμού), Στ. Νέστωρ, Χρ. Παπαθανασίου, Λ. Βάσης, Γ. Ζυγογιάννης, Σπ. Καβουνίδης, Ι. Τούντας και Π. Ευθυμίου.

Μέχρι το τέλος του 1975 η εκκαθάριση συνεχίστηκε με την εκδίωξη των Μελίνα Μερκούρη, Αμαλία Φλέμινγκ, Χρήστου Ροκόφυλλου και του Σάκη Καράγιωργα. Μάλιστα, για τον τελευταίο (που ήταν γνωστός αντιστασιακός και είχε χάσει το χέρι του από έκρηξη βομβιστικού μηχανισμού) όταν μιλούσε στο προσυνέδριο του νεοσύστατου ΠΑΣΟΚ, ασκώντας κριτική στον Ανδρέα Παπανδρέου είχε ακουστεί στο βάθος του ακροατηρίου το ιστορικό «κάτσε κάτω κουλοχέρη», που έδειχνε το τι μέλλει γενέσθαι, και ακόμη και σήμερα ο πασοκικός μύθος υποστηρίζει ότι το φώναξε ο Κίμων Κουλούρης, ο οποίος ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως συγκεντρωσιάρχης του Ανδρέα.

Αυτά έγιναν στο παρελθόν και καταγράφονται στην ιστορία του κόμματος. Η τωρινή κατάσταση δεν έχει διαγραφές, αλλά εάν κάποιος αναλύσει τις τάσεις και τις παρέες εντός του ΠΑΣΟΚ, τότε πραγματικά δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να βάλει το χέρι του στο ευαγγέλιο για το μέλλον του κόμματος.

Η Φώφη Γεννηματά, κόρη ενός ιστορικού στελέχους του ΠΑΣΟΚ, εξελέγη πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ σε μία δύσκολη περίοδο, καθώς το κόμμα είχε καταγράψει στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2014 τα μικρότερα ποσοστά από την ίδρυσή του. Αναμφίβολα το όνομα Γεννηματά ακόμη και σήμερα ενθουσιάζει τους μεγαλύτερους σε ηλικία πιστούς ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ. Όμως αυτό δεν ισχύει για τους νεότερους. Αυτή τη στιγμή η κα Γεννηματά δέχεται συμβουλές από τους παλαιούς ανθρώπους του πατέρα της, τους Μιλτιάδη Παπαϊωάννου και Κώστα Γείτονα. Αυτοί φέρεται ότι τη συμβουλεύουν να ακολουθήσει τον δύσκολο δρόμο των ισορροπιών και της τακτικής του διμέτωπου κατά ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ.

Η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ μπορεί να έχει κερδίσει πόντους λόγω της δημοσκοπικής ανόδου του κόμματος, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να νιώθει άνετα. Κι αυτό διότι εάν κι έχει εγκατασταθεί στον προεδρικό θώκο 16 μήνες, εν τούτοις δεν ελέγχει τον κομματικό μηχανισμό, κάτι που γνωρίζει και η ίδια πολύ καλά ότι ανά πάσα στιγμή εάν τεθεί ένα ζήτημα που πρέπει να αποφασίσει η Πολιτική Επιτροπή κινδυνεύει να μην το περάσει σε μία ενδεχόμενη ψηφοφορία. Έτσι, με το να ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί, αφενός μεν επιχειρεί να μη δυσαρεστεί κανέναν, αφετέρου δε να μην της δημιουργούν τεράστια προβλήματα τα «βαριά χαρτιά» του κόμματος, αλλά και όσοι μπορούν να ενεργοποιήσουν πολύ εύκολα τον κομματικό μηχανισμό.

Ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κα Γεννηματά είναι το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει επιλέξει στροφή προς τη σοσιαλδημοκρατία και επιχειρεί να «αρπάξει» και το ίδιο το ΠΑΣΟΚ, καθώς η πλειοψηφία των «πράσινων» ψηφοφόρων έχει ήδη μετακομίσει στην Κουμουνδούρου σταδιακά από τον Μάιο του 2012. Εξάλλου ας μη λησμονούμε τα κατά καιρούς κελεύσματα ακόμη και από τον Πάνο Καμμένο: «Διώξε τα βαρίδια Βενιζέλο και Λοβέρδο κι έλα μαζί μας στην κυβέρνηση».

Υπέρ της συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ έχουν ταχθεί δύο εκ των στενότερων συνεργατών της, ο Κώστας Λαλιώτης και ο Μανώλης Όθωνας. Και οι δύο εκτιμούν πως εάν το ΠΑΣΟΚ αποφασίσει να συνεργαστεί με τον ΣΥΡΙΖΑ, τότε για πολλά χρόνια ακόμη θα συνεχίσει να κυβερνά και να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις. Μάλιστα λέγεται στους διαδρόμους της Χαριλάου Τρικούπη ότι ο Κώστας Λαλιώτης, όχι μόνο πιέζει προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά θεωρεί πως η συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ είναι ο μόνος δρόμος της νέας κεντροαριστεράς. Οι κακές γλώσσες μάλιστα υποστηρίζουν πως το «θείο βρέφος» είναι σε ανοιχτή γραμμή με το Μαξίμου, υπονοώντας τον Νίκο Παππά.

Οι αντίθετοι
Οποιαδήποτε τέτοια κίνηση, δηλαδή της συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ, θα σήμαινε αυτομάτως και τη νέα διάσπαση του ΠΑΣΟΚ. Κι αυτό διότι ο πρώην πρόεδρος Ευάγγελος Βενιζέλος, ο Ανδρέας Λοβέρδος και ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος θα έθεταν ακόμη και ζήτημα ηγεσίας. Και οι τρεις έχουν ταχθεί εναντίον μίας τέτοιας συνεργασίας, και μάλιστα εντός του Κοινοβουλίου διακρίνονται για τους σκληρούς χαρακτηρισμούς αναφερόμενοι τόσο στον πρωθυπουργό, όσο και σε υπουργούς.

«Ποιος μπορεί να διαγράψει τις ύβρεις των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, όταν μας αποκαλούσαν “γερμανοτσολιάδες”, “προδότες” και μας απειλούσαν ακόμη και με κρεμάλες», λέει συχνά-πυκνά σε συνομιλητές του ο εκ των κοινοβουλευτικών εκπροσώπων του ΠΑΣΟΚ, Ανδρέας Λοβέρδος.

Η αλήθεια είναι ότι εντός του κόμματος, τόσο ο Ευάγγελος Βενιζέλος, όσο και ο Ανδρέας Λοβέρδος εξακολουθούν να διατηρούν ισχυρές δυνάμεις και ανά πάσα στιγμή μπορούν να τις ενεργοποιήσουν. Και οι δύο πρώην συμφοιτητές εκτιμούν πως εάν το ΠΑΣΟΚ παραμείνει μόνο του, τότε πρέπει να συμμετάσχει σε κυβέρνηση ευρωπαϊκού προσανατολισμού, αναζητώντας επί της ουσίας δικαίωση για τον μνημονιακό δρόμο που αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν από τον Μάιο του 2010. Και οι δύο πάντως βλέπουν με καλό μάτι το να συμπορευθούν μαζί με άλλες όμορες πολιτικές δυνάμεις. Απλά ο κ. Λοβέρδος τις ονομάζει κεντροαριστερές, ενώ ο κ. Βενιζέλος κάνει λόγο για δυνάμεις του κέντρου.

Ο Ανδρουλάκης
Μπορεί ο ίδιος να απουσιάζει τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας στο Στρασβούργο ή στις Βρυξέλλες, όμως είναι ο καταλύτης του ΠΑΣΟΚ. Ο λόγος για τον ευρωβουλευτή του Κινήματος και πρώην γραμματέα της Πολιτικής Επιτροπής, Νίκο Ανδρουλάκη. Ο ευρωβουλευτής ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος του κομματικού μηχανισμού, είναι σε ανοιχτή γραμμή με τον νυν γραμματέα Στέφανο Ξεκαλάκη και «εάν αποφασίσει να κινηθεί ο Νίκος, τότε ανεβάζει και κατεβάζει αρχηγούς στο κόμμα», λένε όσοι γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα του ΠΑΣΟΚ. Ο ίδιος διατηρεί αποστάσεις από την ηγετική ομάδα, δεν επιτρέπει όμως καμία απευθείας αμφισβήτηση από πολιτικούς του φίλους.

Συνομιλεί τακτικά με τον Σταύρο Θεοδωράκη, ενώ είναι υπέρμαχος της ενοποίησης όλων των κομμάτων και κινήσεων στον χώρο της Κεντροαριστεράς για τη δημιουργία ενός νέου φορέα, ικανού να διεκδικήσει τη διακυβέρνηση. Όλη την προσπάθεια των διαπραγματεύσεων μεταξύ των αντιπροσωπειών του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού τη στήριξε, ενώ τώρα που οι δύο πλευρές χώρισαν τα τσανάκια τους αυτός επιμένει: «Θεωρώ ότι η επιλογή της ηγεσίας πρέπει να είναι το τελευταίο στάδιο της αναγέννησης της παράταξής μας και όχι το πρώτο. Είναι προφανές ότι μέρος τής μέχρι σήμερα αποτυχίας του εγχειρήματος συγκρότησης νέου φορέα στην Κεντροαριστερά οφείλεται στην υδροκέφαλη προσπάθεια συγκρότησής του. Πρέπει να αρχίσουμε από τα κάτω προς τα πάνω, ενώ μέχρι τώρα η προσπάθεια ήταν αντίστροφη. Αυτό που έχει σημασία είναι η πολιτική πρόταση της παράταξης να είναι σύγχρονη, η θεσμική συγκρότηση ολοκληρωμένη και με αξιόπιστα πρόσωπα. Αυτό είναι και το σημαντικό για τη χώρα αλλά και τους ψηφοφόρους μας. Η χώρα έχει ανάγκη από μια σύγχρονη και ισχυρή παράταξη στον χώρο της Σοσιαλδημοκρατίας. Η προσπάθεια για έναν νέο φορέα στην Κεντροαριστερά δεν περιορίζεται στα όρια των σημερινών κομμάτων του χώρου. Υπάρχουν χιλιάδες ψηφοφόροι που επέλεξαν άλλα κόμματα και κυρίως τον ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίοι, έχοντας συνειδητοποιήσει τα τερατώδη ψέματα, αναζητούν έναν νέο λόγο που θα ακουμπήσει τους προβληματισμούς τους και θα εκφραστεί με τη γλώσσα της αλήθειας».

Τι σημαίνει αυτή η παρέμβαση; Ο καθένας μπορεί να την εκλάβει όπως θέλει. Όμως στην ηγετική ομάδα της Χαριλάου Τρικούπη διαβάζουν με πολλή προσοχή αυτές τις δηλώσεις και προσπαθούν να προβλέψουν τις επόμενες κινήσεις του ευρωβουλευτή.

Οι εκσυγχρονιστές
Μέσα σε αυτό το θολό τοπίο υπάρχουν και τα «ορφανά» του εκσυγχρονισμού. Στελέχη που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή, όπως h Διαμαντοπούλου, ο Χρυσοχοΐδης, ο Φλωρίδης, τα οποία έχουν αποστασιοποιηθεί και μάλιστα έχουν δηλώσει ότι το ΠΑΣΟΚ έχει τελειώσει και ότι η μόνη διέξοδος είναι η δημιουργία ενός νέου φορέα, που θα έχει ως μέλημα τις μεταρρυθμίσεις. Ακόμη και η άνοδος στην ηγεσία του κόμματος της κας Γεννηματά δεν τους ενθουσίασε, κάτι που το έκαναν σαφές όταν δημοσιοποίησαν το δείπνο στο σπίτι του Βασίλη Κοντογιαννόπουλου με τη συμμετοχή του Κώστα Σημίτη με στόχο να πείσουν τον Γιάννη Στουρνάρα να ηγηθεί του νέου φορέα.

Η διάλυση του ΠΑΣΟΚ, όπως λένε οι εκσυγχρονιστές, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση για την κα Γεννηματά. Πώς μπορεί η κόρη του αείμνηστου Γιώργου Γεννηματά να διαλύσει το κόμμα, που εάν δεν είχε αρρωστήσει ο πατέρας της ίσως να ήταν αυτός αρχηγός; Αναμφίβολα μια πολύ δύσκολη απόφαση για την πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, η οποία αναγκάζεται να ανεχθεί τους πάντες και τα πάντα.

Η «διέξοδος» της Δημοκρατικής Συμπαράταξης και οι ευθύνες για το «ναυάγιο» με το Ποτάμι
Η μοναδική διέξοδος, λοιπόν, για την κα Γεννηματά είναι να πορευτεί κατηγορώντας αριστερούς και δεξιούς και μέσω της συνεργασίας με τη ΔΗΜ.ΑΡ. και τις Κινήσεις Σοσιαλιστών. «Η Δημοκρατική Συμπαράταξη είναι η μόνη ελπίδα της Φώφης για να παραμείνει ζωντανή στο παιχνίδι», λένε κάποιοι εκ των άσπονδων φίλων της.

Η Δημοκρατική Συμπαράταξη, λοιπόν, είναι το σωσίβιο της Φώφης Γεννηματά προκειμένου να σταθεί όρθια. Και βέβαια εντός της Συμπαράταξης δεν μπορεί καν να σκέφτεται  συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς τόσο η ΔΗΜ.ΑΡ., όσο και οι Κινήσεις ούτε που θέλουν να ακούν τέτοιο ενδεχόμενο.

Σε ό,τι αφορά, τώρα, το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων με το Ποτάμι, ακόμη και σήμερα πολλά είναι τα αναπάντητα ερωτήματα. Ανεξάρτητα του τι λέγεται ένθεν κακείθεν, το βέβαιο είναι ότι στην τελευταία επαφή των Ξεκαλάκη-Πρωτόπαπα με τους Τσιόδρα-Αβραμίδη οι δύο πλευρές είχαν συμφωνήσει στα περισσότερα σημεία για την κοινή πορεία.

Χαρακτηριστικά είχαν συμφωνηθεί και οι διαρροές που θα έκαναν οι τέσσερις, ώστε να μην υπάρξει παρανόηση και το σημαντικότερο να υπάρχει κοινή γραμμή. Όμως λίγη ώρα αργότερα οι διαρροές εκ μέρους του Μανώλη Όθωνα προκάλεσαν το ναυάγιο, όπως ισχυρίζονται στη Σεβαστουπόλεως.

Άραγε τι είχε συμβεί; Απλά η ηγετική ομάδα της Χαριλάου Τρικούπη έμαθε ότι πέραν της κας Γεννηματά, του κ. Θεοδωράκη και του κ. Θεοχαρόπουλου, θα κατέθετε υποψηφιότητα και ο κ. Ανδρουλάκης…