Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Επί τόσα χρόνια οι κυβερνήσεις Ελλάδας-Κύπρου και Τουρκίας διύλιζαν τον κώνωπα και κατάπιναν την κάμηλο. Τώρα φαίνεται ότι όλες οι πλευρές είναι αποφασισμένες να προχωρήσουν σε έναν ειλικρινή διάλογο, ώστε να καταλήξουν σε μία αποδεκτή λύση και για τις δύο κοινότητες στην Κύπρο. Ο Νίκος Αναστασιάδης το 2004 ήταν υπέρ του σχεδίου Ανάν και τώρα που έχει την ευθύνη της διακυβέρνησης της Κύπρου φέρεται αποφασισμένος να επιλύσει ένα ζήτημα 40 χρόνων, έχοντας την αρωγή τής υπό τον Αντώνη Σαμαρά ελληνικής κυβέρνησης.

Το σίγουρο, πάντως, είναι πως το Κυπριακό επανήλθε στο διεθνές προσκήνιο, όπως αποδεικνύεται και από τον καταιγισμό δηλώσεων υποστήριξης προς τον νέο γύρο διαπραγματεύσεων που ξεκινά μετά την οριστικοποίηση του Κοινού Ανακοινωθέντος από τους Ν. Αναστασιάδη και Ντερβίς Έρογλου. Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν, οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπάι και της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον εμφανίστηκαν όλοι υποστηρικτικοί της διαδικασίας.

Ωστόσο, παρά τα θετικά μηνύματα, όλες οι πλευρές κατανοούν και ειδικά η ελληνοκυπριακή πως τώρα αρχίζουν τα δύσκολα, όπως επεσήμανε και ο Ν. Αναστασιάδης. Και φυσικά οι δυσκολίες γίνονται εύκολα κατανοητές, αρκεί να αναγνώσει κανείς τις πρώτες δηλώσεις Έρογλου. Η δημόσια τοποθέτηση του Τουρκοκύπριου ηγέτη ήταν ότι «οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται από εκεί που έμειναν» και ότι το εδαφικό θα συζητηθεί τελευταίο. Κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τη θέση Αναστασιάδη, ότι η μεθοδολογία που πρέπει να ακολουθηθεί πρέπει να είναι η παράλληλη διαπραγμάτευση όλων των κεφαλαίων. Όλα αυτά φυσικά θα συζητηθούν στην πρώτη συνάντηση των διαπραγματευτών των δύο πλευρών.

Τα ενεργειακά

Από τις παρεμβάσεις του διεθνούς παράγοντα το ενδιαφέρον επικεντρώνεται, όπως είναι φυσικό, σε αυτές της Ουάσιγκτον. Η ενεργοποίηση των Αμερικανών έγειρε την πλάστιγγα υπέρ της ολοκλήρωσης του Κοινού Ανακοινωθέντος. Οι ΗΠΑ βλέπουν την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου υπό ευρύτερο γεωπολιτικό-γεωστρατηγικό πρίσμα και η λύση του Κυπριακού εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο. «Υπογραμμίζουμε τη σημασία της διατήρησης της ειρήνης και της ασφάλειας στην Κύπρο και στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και πέριξ αυτών», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση του Λευκού Οίκου.

Το φυσικό αέριο αποτελεί κινητήριο μοχλό για τις ενέργειες των Ηνωμένων Πολιτειών. Παράλληλα, οι Αμερικανοί εμφανίζονται θετικοί στην ανάγκη να υπάρξουν κάποια Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), κινούμενοι ως ένα σημείο στη λογική του αμερικανο-βρετανο-καναδικού Σχεδίου (ABC Plan) του 1978. Το εν λόγω σχέδιο απετέλεσε τη μοναδική ως σήμερα αυθεντική πρόταση των Αμερικανών για επίλυση του Κυπριακού και σε αυτό συμπεριλαμβανόταν και το άνοιγμα των Βαρωσίων-Αμμοχώστου. Κυπριακές πηγές εκτιμούν ότι οι Αμερικανοί θα υποστηρίξουν το άνοιγμα της Αμμοχώστου και ενδεχομένως να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτό ο Αμερικανός αντιπρόεδρος, Τζο Μπάιντεν.

«Όχι» της Μόσχας στα χρονοδιαγράμματα

Η Μόσχα είναι αντίθετη σε χρονοδιαγράμματα και «συνταγές διευθέτησης» στις διακοινοτικές συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, σύμφωνα με ειδική ανακοίνωση του επίσημου εκπροσώπου του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Αλεξάντρ Λουκασέβιτς, με την οποία χαιρετίζεται η «σημαντική απόφαση» των ηγετών της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας Νίκου Αναστασιάδη και Ντερβίς Έρογλου.

«Είναι απαραίτητο να διασφαλιστούν ευνοϊκές εξωτερικές συνθήκες για τις συνομιλίες, οι οποίες, κατά την πεποίθησή μας, πρέπει να είναι ελεύθερες από οποιαδήποτε έξωθεν πίεση και απόπειρες επιβολής χρονοδιαγραμμάτων ή συνταγών διευθέτησης», αναφέρεται στην ανακοίνωση της υπηρεσίας Τύπου του ρωσικού ΥΠ.ΕΞ., το οποίο δηλώνει έτοιμο να συνεργαστεί προς αυτόν τον σκοπό «με τους εταίρους στο ΣΑ του ΟΗΕ και άλλες ενδιαφερόμενες πλευρές».

Τι λέει η Αθήνα

Την ίδια στιγμή, η Αθήνα τηρεί χαμηλούς τόνους. Αυτό φάνηκε και από τις δηλώσεις Σαμαρά κατά την επίσκεψη Αναστασιάδη στην ελληνική πρωτεύουσα, όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός επέμεινε στην ανάγκη να υπάρξει συναίνεση προτού οποιαδήποτε λύση τεθεί σε δημοψήφισμα. Είναι επίσης σαφές ότι της έχει ζητηθεί μετ’ επιτάσεως από την αμερικανική πλευρά να φανεί η Ελλάδα εποικοδομητική και να στηρίξει τον Αναστασιάδη, κάτι που φάνηκε από την ονομαστική αναφορά τόσο του ονόματος του κ. Σαμαρά όσο και του Τούρκου ομολόγου του Ταγίπ Ερντογάν στην ανακοίνωση του Λευκού Οίκου.

Βέβαια, η ελληνική πλευρά δεν είναι και πολύ σύμφωνη με τις συναντήσεις του Τουρκοκύπριου διαπραγματευτή, Κουντρέτ Οζερσάι, στενού συμβούλου του Έρογλου, με τον γενικό γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβη Αν. Μητσιάλη. Αυτό που κυρίως ενδιαφέρει την Αθήνα είναι να αποφευχθεί η εντύπωση ότι οι συναντήσεις Μητσιάλη – Οζερσάι θα μπορούσαν καθ’ οιονδήποτε τρόπο να ερμηνευθούν ως αναβάθμιση του ψευδοκράτους. Θεωρείται βέβαιον ότι η τουρκική πλευρά θα προσπαθήσει για το αντίθετο, οι εκτιμήσεις όμως είναι ότι η φιλοδοξία της Άγκυρας δεν θα καταστεί εφικτή.

Χαρακτηριστικές του κλίματος που επικρατεί στην Αθήνα είναι και οι δηλώσεις του αντιπροέδρου και υπουργού Εξωτερικών, Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος προσεκτικός πετάει την μπάλα στους Κύπριους. «Ο κυπριακός λαός κρατάει στα χέρια του τις κρίσιμες αποφάσεις για το μέλλον του», είπε ο Ευ. Βενιζέλος αναφερόμενος στο Κοινό Ανακοινωθέν, υπογραμμίζοντας πως «μία λύση αποδεκτή από τον κυπριακό λαό πρέπει πράγματι να βασίζεται στις Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και στο ευρωπαϊκό κοινοτικό κεκτημένο». Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης επισημαίνει πως «η Ελλάδα θα σταθεί, όπως πάντα, με αίσθημα εθνικής ευθύνης και απόλυτο σεβασμό στη διεθνή νομιμότητα, στηρίζοντας τη διαδικασία που κινείται στο παραπάνω πλαίσιο», καταλήγει η δήλωση του κ. Βενιζέλου.

Κάθετη διαφωνία από ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και Οικολόγους

Παρά τα επιχειρήματα που παρουσίασε ο Νίκος Αναστασιάδης υπέρ του Κοινού Ανακοινωθέντος, στη βάση του οποίου θα γίνουν οι συνομιλίες στο Κυπριακό, ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ και οι Οικολόγοι διαφωνούν κάθετα, θεωρώντας το «εξόφθαλμα αρνητική συμφωνία για την ελληνοκυπριακή πλευρά».

Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ, Νικόλας Παπαδόπουλος (υιός του αείμνηστου Τάσσου Παπαδόπουλου), δήλωσε στο ΡΙΚ ότι, παρά τις δημόσιες εξηγήσεις που έδωσε ο κ. Αναστασιάδης για την εξασφάλιση των τριών singles (μια ιθαγένεια, μια διεθνής προσωπικότητα, μια κυριαρχία) και τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, επιμένει στη θέση του για ασάφειες στο Κοινό Ανακοινωθέν. Υποστήριξε ότι «έγιναν νέες υποχωρήσεις προς ικανοποίηση της Τουρκίας», ενώ η ελληνοκυπριακή πλευρά «αρκείται σε υπονοούμενα».

Ο γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής της ΕΔΕΚ, Δημήτρης Παπαδάκης, δήλωσε ότι ο κ. Αναστασιάδης «επιχείρησε να εξωραΐσει το κείμενο της συμφωνίας που συνομολόγησε με τον Έρογλου». Ωστόσο, πρόσθεσε, καμιά ωραιοποίηση δεν μπορεί να συσκοτίσει την πραγματικότητα, ότι δηλαδή «η συμφωνία αποτελεί το χειρότερο διαπραγματευτικό πλαίσιο των τελευταίων σαράντα χρόνων».

Ο γ.γ. των Οικολόγων, Γιώργος Περδίκης, χαρακτήρισε «αποτυχημένη την προσπάθεια του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη να διασκεδάσει τις ανησυχίες που δίκαια δημιουργήθηκαν από τις ασάφειες και τις αβεβαιότητες που περιέχει το κοινό ανακοινωθέν».