Συμφωνία-σταθμός ή παράδοση στις πολυεθνικές;

Transatlantic Trade and Investment Partnerships (TTIP), ή επί το ελληνικότερο «Συμφωνία Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Συνεργασίας». Τι εστί το παραπάνω deal με το βαρύγδουπο όνομα; Για κάποιους αποτελεί τη μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία που ανοίγει τα σύνορα μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ με όφελος για τους κατοίκους. Για κάποιους άλλους πρόκειται για την παράδοση των τοπικών οικονομιών στις πολυεθνικές και μάλιστα με τρόπο καταστροφικό…

 

Ρεπορτάζ: Θεοδόσης Παπανδρέου

 

Μπορεί κανείς να φανταστεί πολυεθνικές εταιρείες να σύρουν στα δικαστήρια τις κυβερνήσεις των οποίων ο πολιτικός προσανατολισμός θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των κερδών τους; Μπορεί κανείς να διανοηθεί ότι οι εταιρείες αυτές θα είχαν τη δυνατότητα να ζητήσουν –και να επιτύχουν!– την καταβολή γενναίων αποζημιώσεων για διαφυγόντα κέρδη από την εφαρμογή μιας πολύ περιοριστικής εργατικής ή και περιβαλλοντικής νομοθεσίας;

Αυτό υποστηρίζει η «Le Monde Diplomatique» και σημειώνει πως όλα αυτά κρύβονται στη Συμφωνία Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Συνεργασίας. Το θέμα απασχόλησε και την ελληνική Βουλή, μετά από σχετική επίκαιρη ερώτηση που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ. Ουσιώδη συμπεράσματα δεν βγήκαν, καθώς όπως αποδείχθηκε από τη διαδικασία όλα κινούνται στη σκιά. Από τη μία, η αμερικανική τακτική που απαιτεί το απόρρητο και, από την άλλη, το γεγονός πως ακόμα όλα είναι ρευστά δεν επιτρέπουν ξεκάθαρες θέσεις. Μόνο μια κοινή συνισταμένη υφίσταται από την πολύωρη συζήτηση της συμφωνίας: πως επιχειρείται η κύρωσή της να περάσει από όλα τα εθνικά κοινοβούλια και όχι μόνο από τις Βρυξέλλες.

Ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, κ. Νότης Μηταράκης, κλήθηκε να τοποθετηθεί και επιχείρησε να εμφανιστεί καθησυχαστικός. Δύσκολο έργο με δεδομένο πως ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ έχει δεσμευθεί να τηρήσει σκληρή στάση στο πιο αμφιλεγόμενο ζήτημα της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι υπό διαπραγμάτευση, διορίζοντας τον αναπληρωτή του αρμόδιο για να διασφαλίσει ότι η συμφωνία θα περιορίζει την ισχύ των πολυεθνικών εταιρειών.

 

Προστασία των επενδύσεων…

Η προστασία των επενδύσεων έχει αναχθεί σε ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη μεγαλύτερη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι ευρωβουλευτές έχουν επισημάνει ότι θα απορρίψουν μια πρόταση που θα περιλαμβάνει ρήτρα η οποία θα επιτρέπει στις εταιρείες να μηνύουν μια κυβέρνηση που θεωρούν ότι παραβιάζει την συμφωνία ελεύθερου εμπορίου.

Ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές οργανώσεις και οργανώσεις προάσπισης των δικαιωμάτων των καταναλωτών προειδοποιούν ότι ο μηχανισμός επίλυσης των διαφορών θα επιτρέπει στις πολυεθνικές να τρομοκρατούν τις 28 κυβερνήσεις των χωρών μελών της Ε.Ε. για να κάνουν ό,τι επιθυμούν, ανεξάρτητα από την περιβαλλοντική και εργατική νομοθεσία.

Ο Ζ. Κλ. Γιούνκερ σημείωσε ότι ο αναπληρωτής του Φρανς Τίμερμανς θα έχει τον τελευταίο λόγο για τη ρήτρα αυτή – και όχι ο νέος Ευρωπαίος επίτροπος Εμπορίου, που θεωρείται ότι είναι πιο διαλλακτικός προς τις εταιρείες. «Δεν θα υπάρξει ρήτρα για τις διαφορές επενδυτών-κρατών, αν ο Φρανς δεν συμφωνήσει», υπογράμμισε ο νέος πρόεδρος της Επιτροπής.

Οι διαπραγματευτές ολοκλήρωσαν έναν έβδομο γύρο συνομιλιών στην Ουάσινγκτον και ελπίζουν να καταλήξουν σε συμφωνία το 2015. Όμως οι διαπραγματεύσεις σε ό,τι αφορά το θέμα της προστασίας των επενδυτών έχουν παγώσει, ωσότου λάβει μια απόφαση σχετικά με το θέμα η Κομισιόν, κάτι που αναμένεται να γίνει έως το τέλος του έτους.

Η Συμφωνία Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Συνεργασίας προβλέπει ότι η ισχύουσα νομοθεσία στις δύο πλευρές του Ατλαντικού θα υποταχθεί στους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου, που έχουν καθιερωθεί από και για τις μεγάλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές επιχειρήσεις, επί ποινή εμπορικών κυρώσεων για τη χώρα-παραβάτη ή αποζημιώσεων αρκετών εκατομμυρίων ευρώ προς όφελος των εναγόντων.

 

…και προνόμια με ισχύ νόμου!

Σύμφωνα, πάντα, με τη «Le Monde Diplomatiqu», η ΤΤΙΡ συνδυάζει, τροποποιώντας τα προς το χειρότερο, τα πιο καταστροφικά στοιχεία των συμφωνιών που έχουν υπογραφεί μέχρι τώρα. Εάν υιοθετηθεί, τα προνόμια των πολυεθνικών θα αποκτήσουν την ισχύ νόμου και θα δέσουν για τα καλά τα χέρια των κυβερνήσεων. Στεγανοποιημένη από τις όποιες αλλαγές κυβερνήσεων και τις λαϊκές κινητοποιήσεις, η συμφωνία θα εφαρμόζεται με ή παρά τη θέληση των κρατών, καθώς οι διατάξεις της δεν θα μπορούν να τροποποιηθούν παρά με την ομόφωνη συγκατάθεση των χωρών που θα την έχουν υπογράψει. Η συμφωνία θα μεταφέρει στην Ευρώπη το πνεύμα και τους μηχανισμούς του ασιατικού προτύπου της, της Συμφωνίας Συνεργασίας του Ειρηνικού (Trans-Pacific Partnership, TPP), η οποία βρίσκεται σε φάση έγκρισης από 12 χώρες της περιοχής, αφού προωθήθηκε με ζήλο από τους αμερικανικούς επιχειρηματικούς κύκλους.

Οι δύο συμφωνίες, ΤΤΙΡ και ΤΡΡ, θα συγκροτούν μια οικονομική αυτοκρατορία ικανή να υπαγορεύει τους όρους της έξω από τα σύνορά της: κάθε χώρα που θα επιδιώκει να αναπτύξει εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ ή την Ε.Ε. θα βρίσκεται υποχρεωμένη να υιοθετήσει αυτούσιους τους κανόνες που ισχύουν στο εσωτερικό της κοινής αγοράς τους. Όπως επισημαίνεται, σε ένα τέτοιο καθεστώς, οι επιχειρήσεις θα είναι σε θέση να βάζουν εμπόδια στις πολιτικές υγείας, προστασίας του περιβάλλοντος ή ρύθμισης του χρηματοπιστωτικού τομέα, ζητώντας αποζημιώσεις ενώπιον εξωδικαστικών θεσμών.

Στο στόχαστρο, όμως, έχουν μπει και οι προδιαγραφές ποιότητας στο πεδίο της διατροφής. Η αμερικανική βιομηχανία κρέατος επιδιώκει να επιτύχει την κατάργηση του ευρωπαϊκού κανονισμού που απαγορεύει τα κοτόπουλα που έχουν απολυμανθεί με χλώριο. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιτρέπει μόνο τη χρήση νερού και ατμού στα κοτόπουλα», διαμαρτύρεται η Βορειοαμερικανική Ένωση Κρέατος, ενώ μια άλλη ομάδα πίεσης, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κρέατος, εκφράζει τη λύπη του για «την αδικαιολόγητη απόρριψη» από τις Βρυξέλλες «των κρεάτων με αναβολικά πρόσθετα, όπως η υδροχλωρική ρακτοπαμίνη».

Η ρακτοπαμίνη είναι φάρμακο που χρησιμοποιείται για την αύξηση του όγκου του άπαχου κρέατος σε χοίρους και βοοειδή. Λόγω των κινδύνων που εγκυμονεί για την υγεία ζώων και καταναλωτών, έχει απαγορευτεί σε 160 χώρες, μεταξύ τους και τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., η Ρωσία και η Κίνα. Για τον αμερικανικό όμιλο παραγωγής χοιρινού κρέατος, το προστατευτικό αυτό μέτρο αποτελεί διατάραξη του ελεύθερου ανταγωνισμού, στην οποία η συμφωνία ΤΤΙΡ πρέπει επειγόντως να δώσει τέλος…