Γεμάτο καλάθι για τους ασθενέστερους

Οι καταστροφικές πυρκαγιές στη χώρα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο δημιούργησαν νέες οικονομικές ανάγκες για αποζημιώσεις των πληγέντων, οπότε όλο αυτό το νέο σκηνικό είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσει και το «καλάθι της ΔΕΘ».

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Ένα καλάθι που θα είναι λιτό, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα. Οι παροχές θα είναι με μέτρο και ο βασικός στόχος είναι να στηριχθούν αφενός μεν τα χαμηλά στρώματα της κοινωνίας, αφετέρου δε να μην δοθεί αρνητικό μήνυμα στις αγορές, τώρα που αναμένουμε την επενδυτική βαθμίδα.

Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα πάει στην Θεσσαλονίκη με άδεια χέρια, όπως είχε πάει το 2009 ο Κώστας Καραμανλής, ανακοινώνοντας πάγωμα μισθών και συντάξεων, ένα μήνα πριν από τις εκλογές της 4^ης Οκτωβρίου του 2009, λες και ήθελε να «δέσει» την ήττα που προέβλεπαν οι τότε δημοσκοπήσεις. Ήδη από το οικονομικό επιτελείο οι διαρροές κάνουν λόγο ότι «οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί, διότι θα χρειαστούν κονδύλια για αποζημιώσεις».

Η υπεραπόδοση των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ναι μεν δημιουργεί προσδοκίες στην κυβέρνηση ότι μπορεί να εξασφαλίσει κονδύλια για να δοθούν διάφορα επιδόματα που θα ενισχύσουν τα εισοδήματα των νοικοκυριών που συνεχίζουν να πλήττονται από την ακρίβεια, ωστόσο η αστάθεια στο διεθνή περίγυρο, δημιουργεί την υποχρέωση σφιχτής και συνετής δημοσιονομικής πολιτικής. Για το λόγο αυτό, οι όποιες παροχές ανακοινωθούν από τον κ. Μητσοτάκη θα είναι στοχευμένες και εντός των αντοχών του προϋπολογισμού, με απώτερο στόχο φυσικά την εξασφάλιση της πολυπόθητης επενδυτικής βαθμίδας που θα δημιουργήσει πολλαπλά οφέλη στην ελληνική οικονομία με θετικό αντίκτυπο στο επιχειρείν και τους πολίτες. Στο πλαίσιο αυτό και σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες δεν αναμένεται ο πρωθυπουργός να ανακοινώσει μείωση των βασικών συντελεστών ΦΠΑ, αλλά ούτε και των Ειδικών Φόρων Κατανάλωση στα καύσιμα.

Ψηλά στην ατζέντα του πρωθυπουργού βρίσκεται η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, με στόχο αυτή τη φορά να μην μείνουν στα λόγια οι όποιες εξαγγελίες αλλά να γίνει κατανοητό από όλους τους εμπλεκόμενους (επιχειρήσεις, επαγγελματίες, αλλά και καταναλωτές) ότι τα μέτρα που θα εφαρμοστούν στο πεδίο αυτό δεν θα αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών. Πλέον η φοροκλοπή θα εντοπίζεται με σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα και διαδικασίες που δύσκολα κάποιος θα μπορεί να ξεφύγει και όσοι εντοπίζονται πέραν των προστίμων που θα καλούνται να πληρώσουν θα αντιμετωπίζουν και αυστηρές ποινές φυλάκισης.

Το «μικρό» καλάθι

Ήδη από την Κομισιόν έχουν τεθεί περιορισμοί σε γενικευμένα μέτρα στήριξης, διότι δεν πρέπει να λησμονούμε, ότι από την 1^η Ιανουαρίου του 2024 τίθεται εν ισχύ το Σύμφωνο Σταθερότητας, που είχε μπει στο περιθώριο λόγω της πανδημίας, αλλά και την ενεργειακής κρίσης από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Έτσι λοιπόν, και η ελληνική κυβέρνηση θα κινηθεί με βάση τους περιορισμούς που έχουν τεθεί και συμφωνηθεί στο τελευταίο Eurogroup. Αυτό σημαίνει ότι τα μέτρα που θα ανακοινώσει ο κ. Μητσοτάκης θα είναι  στοχευμένα και να αφορούν συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού και με προϋποθέσεις.

Συν τοις άλλοις κάποια από τα μέτρα στήριξης είναι ήδη θεσμοθετημένα και τρέχουν. Όπως για παράδειγμα η παράταση χορήγησης του Μarket Pass για ένα ακόμη τρίμηνο, δηλαδή από τον Αύγουστο έως τον Οκτώβριο. Προς ώρας δεν έχει αποφασιστεί η παράταση και για το Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, αν και πολλοί οικονομικοί αναλυτές την προεξοφλούν και θεωρούν ότι θα την ανακοινώσει από το Βελλίδειο Συνεδριακό Κέντρο ο ίδιος ο πρωθυπουργός το βράδυ της 9^ης Σεπτεμβρίου. Υπενθυμίζεται ότι από την Παρασκευή 15 Σεπτεμβρίου 2023 ανοίγει ο νέος κύκλος αιτήσεων του Market Pass, είτε μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας vouchers.gov.gr, είτε μέσω των ΚΕΠ με καταληκτική ημερομηνία υποβολής την Τρίτη 31 Οκτωβρίου 2023 για τους μήνες Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο 2023. Οι δικαιούχοι που είχαν ήδη λάβει την οικονομική ενίσχυση τους προηγούμενους μήνες δεν απαιτείται εκ νέου υποβολή της αίτησης. Ωστόσο, μπορούν να υποβάλουν νέα αίτηση, μέχρι τις 25 Σεπτεμβρίου 2023, εάν επιθυμούν να τροποποιήσουν τον τρόπο χορήγησης της ενίσχυσης, ή εάν έχει μεταβληθεί ο αριθμός IBAN του τραπεζικού λογαριασμού της επιλογής τους, σε σχέση με την πρώτη καταβολή. Οι ενισχύσεις για τους μήνες Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο 2023 θα καταβληθούν έως την 29η Σεπτεμβρίου 2023 για τις αιτήσεις που θα υποβληθούν έως και την 25η Σεπτεμβρίου 2023 και για όσους είχαν λάβει ήδη την ενίσχυση κατά την προηγούμενη περίοδο και είναι εκ νέου δικαιούχοι. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι φορολογικές δηλώσεις των δικαιούχων να έχουν εκκαθαριστεί έως την 25η Σεπτεμβρίου 2023. Από την άλλη, όσοι υποβάλουν αιτήσεις από 26 Σεπτεμβρίου έως και 31 Οκτωβρίου, θα λάβουν τα ποσά ενίσχυσης έως την 5η Νοεμβρίου 2023.

Ένα άλλο μέτρο που προεξοφλεί η αγορά είναι η ανακοίνωση από τον πρωθυπουργό της παράτασης της στήριξης των πιο ευάλωτων νοικοκυριών όσον αφορά στους λογαριασμούς ενέργειας. Ωστόσο οι επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος δε θα είναι οριζόντιες καθώς θα χορηγούνται εφόσον κάποιος είναι εντός των εισοδηματικών κριτηρίων που θα εφαρμοστούν. Επίσης θα ανακοινώσει ειδικό πακέτο στήριξης των κοινωνικά και ενεργειακά ευάλωτων.

Επίσης, μέσα στον Οκτώβριο αναμένεται να ξεκινήσει η χορήγηση του youth pass των 150 ευρώ σε περίπου 200.000 νέους οι οποίοι έως 31 Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους έχουν συμπληρώσει το 18ο ή 19ο έτος ηλικίας τους και δεν έχουν συμπληρώσει το 20ο.

Τα Χριστούγεννα θα δοθεί επίδομα προσωπικής διαφοράς από 200 έως 300 ευρώ σε περίπου 700.000 συνταξιούχους που δεν θα πάρουν αυξήσεις στην τσέπη με το νέο έτος, ενώ εξετάζεται να δοθεί και επιταγή ακρίβειας 250 ευρώ σε μακροχρόνια άνεργους, άτομα με αναπηρία, όσους λαμβάνουν ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, οικογένειες με παιδιά. Η εν λόγω επιταγή δεν αναμένεται να ανακοινωθεί από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ, αλλά θα κάνει σαφές ότι εφόσον οι δημοσιονομικές συνθήκες το επιτρέψουν θα προχωρήσει στην ενέργεια ενίσχυσης των ευπαθών ομάδων.

Την ίδια στιγμή, σχεδιάζεται η αύξηση του επιδόματος θέρμανσης με ταυτόχρονες αλλαγές στα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια με στόχο να προστατευθούν οι ευάλωτοι και αυτοί που έχουν πραγματικά ανάγκη στην περίπτωση που δεν υποχωρήσουν οι τιμές του πετρελαίου. Να σημειωθεί ότι πέρυσι χορηγήθηκε σε 1,3 εκατομμύριο νοικοκυριά με το συνολικό ύψος του έφτασε τα 300 εκατ. ευρώ, έναντι 174 εκατ. ευρώ το 2021.

Τέλος βέβαιο θεωρείται ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα ανακοινώσει την επέκταση του μέτρου διατήρησης των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στο τουριστικό πακέτο, στις μεταφορές, στην εστίαση (καφές, μη αλκοολούχα ποτά) και στον πολιτισμό έως τον Ιούνιο του 2024.

Το καλάθι των μεταρρυθμίσεων

Ο κ. Μητσοτάκης, όπως τονίζουν οι συνεργάτες του, στην ομιλία του στην ΔΕΘ θα επιμείνει στην μεταρρυθμιστική του ατζέντα και στην προώθηση των αλλαγών που χρειάζεται το κράτος, με έμφαση την αξιολόγηση και την αποτελεσματικότητα. Τέτοιες μεταρρυθμίσεις είναι:

• Οι αλλαγές και η επιτάχυνση στην απονομή της Δικαιοσύνης.
• Οι αλλαγές στο δημόσιο και η ενίσχυση του ρόλου των επιτελικών στελεχών των δημοσίων υπηρεσιών.
• Η περαιτέρω ψηφιοποίηση του κράτους και η απλοποίηση των διαδικασιών στις σχέσεις δημοσίων υπηρεσιών και πολίτη.
• Οι αλλαγές στην Υγεία και το νοσοκομειακό χάρτη της χώρας.
• Οι αλλαγές στην Παιδεία με έμφαση τα καλύτερα δημόσια Πανεπιστήμια και την ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημιακών μονάδων σε συνεργασία με επώνυμα Πανεπιστήμια του εξωτερικού.
• Οι αλλαγές στις οικονομικές συναλλαγές με στόχο την πάταξη της φοροδιαφυγής

 

Το μυαλό στις αποζημιώσεις

Στο Μαξίμου αυτό που πρωτίστως τους ενδιαφέρει είναι να μην ληφθεί ως λάθος μήνυμα από τις αγορές για την επενδυτική βαθμίδα. Γι’ αυτό, λοιπόν, στο οικονομικό επιτελείο επιθυμούν να είναι φειδωλοί στα λόγια, αναμένοντας πρωτίστως την πορεία είσπραξης των φόρων. «Ανάλογα με την εισπραξιμότητα θα γίνουν και οι απαραίτητες κινήσεις εν πλω», μας έλεγε πηγή του Μαξίμου, εξηγώντας τους λόγους που ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα είναι εξόχως προσεκτικός και δεν θα μπει σε μία ακατάσχετη παροχολογία, που στο τέλος της ημέρας δεν θα μπορεί και να την υλοποιήσει. Οπότε επί της ουσίας νεώτερα αναμένονται μετά τον Οκτώβριο και τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές.

Επίσης ας μην λησμονούμε ότι από το υπουργείο Οικονομικών αναμένουν τον εξαμηνιαίο έλεγχο της Κομισιόν, τις αναβαθμίσεις των οίκων αξιολόγησης και φυσικά τα τελικά στοιχεία για τα έσοδα και την πορεία του ΑΕΠ. Το 2023 φαίνεται να κλείνει μεν με πλεόνασμα άνω των προβλέψεων, κοντά το 1,5% (από 1,1%), όμως για το 2024 η ευρωζώνη και η Ελλάδα σφίγγει το ζωνάρι με στόχο το περίπου 2,6%.

Οι στόχοι φέτος είναι κατ’ αρχάς η ακρίβεια και ο πληθωρισμός στα τρόφιμα και οι προκλήσεις, για τις οποίες αναφέρουν οι ξένοι οίκοι, όπως είναι η μέτρια μακροπρόθεσμη δυνητική ανάπτυξη της τάξης του 1%. Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι είναι σημαντικές σε αυτό το μέτωπο, καθώς ο κλιματικός κίνδυνος περιορίζει τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη εάν οι καύσωνες και οι πυρκαγιές βλάψουν τους κρίσιμους τομείς του τουρισμού και της γεωργίας. Ανάλυση της Τράπεζας της Ελλάδος εκτιμά ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να κοστίσει στην ελληνική οικονομία από 577 δισ. έως 701 δισ. ευρώ έως το 2100. Αυτό είναι τριπλάσιο από το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας σήμερα.

Ο χορός των αξιολογήσεων

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην επενδυτική βαθμίδα και καταρχάς στον οίκο DBRS, ο οποίος οποία ξεκινά το χορό των αξιολογήσεων. Το βλέμμα έχει εστιάσει στην επενδυτική βαθμίδα και στο δώρο προς την κυβέρνηση που μπορεί να δώσει η καναδική εταιρεία στις 8 Σεπτεμβρίου. Αυτή τη στιγμή δίνει βαθμολογία BB (High) – μία κλίμακα μακριά από το «investment grade» και έτσι εν μέσω ΔΕΘ μπορεί η Ελλάδα να ξαναμπεί στην επενδυτική ελίτ. Οι προοπτικές χαρακτηρίζονται μεν ως σταθερές, κάτι που θεωρητικά θα απαιτούσε περισσότερο χρόνο για να δώσει την επενδυτική βαθμίδα. Όσοι ποντάρουν στον καναδικό οίκο είναι διότι η Ελλάδα δείχνει να πληροί ήδη τα κριτήρια που έχει θέσει η DBRS με αποτέλεσμα να μη διστάζει να αναβαθμίσει το ελληνικό αξιόχρεο. Μετά τη ΔΕΘ ραντεβού έχει δώσει ο S&P, στις 20 Οκτωβρίου, ο οποίος συγκεντρώνει και τα περισσότερα στοιχήματα για την επενδυτική βαθμίδα. Στις 15 Σεπτεμβρίου ο Moody’s αναμένεται να αναβαθμίσει το ελληνικό αξιόχρεο, χωρίς να δώσει την επενδυτική βαθμίδα καθώς είναι ο μόνος οίκος που η αξιολόγησή του απέχει τρεις βαθμίδες.

Το κόστος από τις πυρκαγιές

Την ίδια ώρα η κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη για τις αποζημιώσεις των πληγέντων από τις πυρκαγιές. Και δεν μιλάμε για πενταροδεκάρες, αλλά για ένα αξιοπρόσεκτο κονδύλι, το οποίο θα μπορούσε να μοιραστεί αλλού. Όμως η βασική προτεραιότητα είναι να ανακουφιστούν οι πληγέντες. Διότι για τους υπόλοιπους ήδη ανανεώθηκε το «Καλάθι του Νοικοκυριού», ενώ από την Τετάρτη τέθηκε εν ισχύ για ένα μήνα περίπου το «Καλάθι των μαθητών», όπου περιλαμβάνει όλα τα αναγκαία σχολικά είδη για ένα μαθητή.

Από τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού προκύπτει πως ναι μεν υπάρχει καλύτερη απόδοση των φορολογικών εσόδων έως τον Ιούλιο, όμως αυτή υπολογίζεται δημοσιονομικά σε 874 εκατ. ευρώ και όχι 2,34 δισ. ευρώ που είναι η ταμειακή υπεραπόδοση. Τα ταμειακά διαθέσιμα αυτή τη στιγμή είναι σε πολύ καλό επίπεδο των 36 δισ. ευρώ, ωστόσο οι φωτιές βάζουν μπουρλότο στους σχεδιασμούς, οι οποίοι ήταν ήδη συγκρατημένοι, ενόψει των ευρωπαϊκών αξιολογήσεων και των πιο σφιχτών κανόνων για το 2024.