ΤΑΓΙΠ ΕΡΝΤΟΓΑΝ: Η Μπέρμποκ δεν τον «βλέπει», ο Μπάιντεν ξέχασε την πρόσκληση…
Η Ισπανία μάς πίκρανε, αλλά τα νέα από την Ουάσιγκτον και το Βερολίνο θεωρούνται αρκούντως ικανοποιητικά για την ελληνική διπλωματία και τα εθνικά μας συμφέροντα. Αρκεί βεβαίως να μην έχουμε κάποιες ανατροπές. Διότι με την Τουρκία να βρίσκεται λίγο πριν από το κραχ όλα αλλάζουν σε χρόνο ρεκόρ.
Του Μιχάλη Κωτσάκου
Το σίγουρο πάντως είναι ότι το πολυσέλιδο κείμενο του συνασπισμού των Σοσιαλδημοκρατών, των Πράσινων και των Φιλελευθέρων δείχνει ότι η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας, υπό τον Όλαφ Σολτς, δεν δείχνει να είναι το ίδιο φιλική με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Και δεν λέμε με την Τουρκία, διότι δεν γνωρίζουμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, καθώς η Γερμανία έχει τεράστια οικονομικά συμφέροντα στη γειτονική μας χώρα και πολλές δεκάδες γερμανικές εταιρείες θα μείνουν εκτεθειμένες σε περίπτωση χρεοκοπίας της Τουρκίας. Διότι εάν αλλάξει το καθεστώς Ερντογάν δεν είναι σίγουρο ότι και η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας θα επιμείνει σε αυτήν τη διακήρυξη.
Το κείμενο θέσεων της νέας γερμανικής κυβέρνησης σε καμία των περιπτώσεων δεν μπορεί να θεωρηθεί ευμενές για την Τουρκία, η οποία επί Μέρκελ είχε καλομάθει σε θωπείες. Ας μην ξεχνάμε ότι νέα υπουργός Εξωτερικών αναλαμβάνει η Αναλένα Μπέρμποκ από τους Πράσινους. Και οι Πράσινοι επανειλημμένα έχουν εκφράσει τη δυσαρέσκειά τους για το καθεστώς Ερντογάν. «Η Τουρκία παραμένει για εμάς, παρά τις εξαιρετικά ανησυχητικές εσωτερικές εξελίξεις και τις εξωτερικές εντάσεις, ένας σημαντικός γείτονας με την ΕΕ και εταίρος στο ΝΑΤΟ. Ο μεγάλος αριθμός ανθρώπων με ρίζες στην Τουρκία δημιουργεί μια ιδιαίτερη εγγύτητα μεταξύ των χωρών μας και είναι φυσικά μέρος της γερμανικής κοινωνίας. Η Δημοκρατία, το Κράτος-Δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και τα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων, έχουν καταστρατηγηθεί έντονα. Γι’ αυτό δεν θα ολοκληρώσουμε κανένα κεφάλαιο στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ και δεν θα ανοίξουμε κανένα καινούργιο. Θα αναβιώσουμε την ατζέντα του διαλόγου ΕΕ-Τουρκίας και θα αναζωογονήσουμε την επαφή με την κοινωνία των πολιτών και τα προγράμματα ανταλλαγής νέων», υπογραμμίζεται στο κεφάλαιο για τις διμερείς και περιφερειακές σχέσεις, σε ένα μήνυμα προς την Άγκυρα.
Και για τα όπλα
Παράλληλα, μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη είναι ο μηχανισμός για περιορισμό εξαγωγών όπλων σε τρίτες χώρες που προφανώς θέτουν επί τάπητος οι Πράσινοι, οι οποίοι είχαν εγείρει ζήτημα εμπάργκο και για την Τουρκία στην Bundestag. «Για μια περιοριστική πολιτική εξαγωγών οπλικών συστημάτων χρειαζόμαστε πιο δεσμευτικούς κανόνες και θέλουμε, συνεπώς, με τους Ευρωπαίους εταίρους μας να διαμορφώσουμε έναν Ευρωπαϊκό Κανονισμό για τις Εξαγωγές Οπλικών Συστημάτων. Τασσόμαστε υπέρ και ενός εθνικού νομοθετικού πλαισίου για τον περιορισμό εξαγωγών όπλων. Μόνο σε αιτιολογημένες μεμονωμένες περιπτώσεις, οι οποίες θα τεκμηριώνονται επαρκώς δημοσίως, μπορεί να υπάρχουν εξαιρέσεις», υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά.
Όσο για το μεταναστευτικό, μεταξύ άλλων εκτενών αναφορών, δίνεται και το μήνυμα μη ανοχής στις τακτικές εργαλειοποίησης των μεταναστών. «Το αίτημα ασύλου πολιτών που φτάνουν στην ΕΕ ή είναι ήδη εδώ πρέπει να εξετάζεται επί της ουσίας. Η ΕΕ και η Γερμανία δεν πρέπει να μπορούν να εκβιαστούν. Θέλουμε να αποτρέψουμε την εργαλειοποίηση ανθρώπων για γεωπολιτικά ή οικονομικά συμφέροντα. Γι’ αυτό τασσόμαστε υπέρ συμφωνιών με τρίτες χώρες, στο πλαίσιο του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου», υπογραμμίζεται.
Επιμονή στη σκληρή οικονομική γραμμή
Φυσικά, δεν είναι όλα ευνοϊκά, καθώς και η κυβέρνηση Σολτς θα ακολουθήσει την ίδια ρότα με τη Μέρκελ σε ό,τι αφορά τα οικονομικά και το Σύμφωνο Σταθερότητας. Μάλιστα ενημερώνει ότι θα επανέλθει το Σύμφωνο από το 2023: «Θέλουμε να ενισχύσουμε και να εμβαθύνουμε την Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Το Σύμφωνο Σταθερότητας έχει αποδείξει την ευελιξία του. Σε αυτήν τη βάση, θέλουμε να διασφαλίσουμε την ανάπτυξη, τη βιωσιμότητα του χρέους και να διασφαλίσουμε βιώσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον επενδύσεις. Η περαιτέρω ανάπτυξη των δημοσιονομικών κανόνων θα πρέπει να είναι προσανατολισμένη σε αυτούς τους στόχους, προκειμένου να ενισχύσει την αποτελεσματικότητά τους ενόψει των σύγχρονων προκλήσεων. Το Σύμφωνο Σταθερότητας πρέπει να γίνει πιο απλό και διαφανές, ώστε να ενισχυθεί και η εφαρμογή του».
Και βέβαια, όλοι ελπίζουμε ότι η Αναλένα Μπέρμποκ θα εξελιχθεί σε νέο Γιόσκα Φίσερ, τον ηγέτη των Πράσινων που ήταν υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Σρέντερ και είχε εξαιρετική άποψη για την Ελλάδα. Ας μη λησμονούμε ότι επί καγκελάριου Σρέντερ και υπουργού Εξωτερικών Φίσερ, εισήλθε η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το σίγουρο πάντως είναι ότι η Μπέρμποκ δεν θα είναι σαν τον απερχόμενο και άβουλο Μάικο Χάας, ο οποίος πάντα σιωπούσε απέναντι στους προκλητικούς Τούρκους. Φυσικά, η Ελλάδα ενδιαφέρεται πρωτίστως να μπλοκάρει την πώληση των γερμανικών αόρατων υποβρυχίων στην Τουρκία. Και με βάση το κείμενο της διακήρυξης του κυβερνητικού συνασπισμού διατηρεί πολλές ελπίδες. Αλλά όπως λέει και μία παροιμία, «όπου ακούς πολλά κεράσια κράτα μικρό καλάθι».
Ο Μπάιντεν απέκλεισε την Τουρκία
Και εάν από τη Γερμανία τα νέα είναι αρκούντως ενθαρρυντικά, τι να πούμε για όσα έφτασαν από την Ουάσιγκτον, όπου ο Τζο Μπάιντεν διατηρεί την σκληρή γραμμή απέναντι στον Ερντογάν, καθώς τον απέκλεισε από τη «Σύνοδο Κορυφής για τη Δημοκρατία», που θα διεξαχθεί διαδικτυακά στις 9 και 10 Δεκεμβρίου και θα μετάσχουν σε αυτήν 110 χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα , η Κύπρος και το Ισραήλ. Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών έδωσε στη δημοσιότητα τον κατάλογο των προσκεκλημένων χωρών, από τον οποίο υπάρχουν ηχηρές απουσίες. Πέρα από τις Ρωσία και Κίνα –η απουσία των οποίων δεν προκαλεί έκπληξη– ο Τζο Μπάιντεν επέλεξε να αφήσει εκτός κι άλλες χώρες, στέλνοντάς τους σαφές μήνυμα για τις πρακτικές που ακολουθούν. Μεταξύ αυτών που αποκλείστηκαν είναι η Τουρκία, η Ουγγαρία και η Αίγυπτος. Ο αποκλεισμός τού Αλ Σίσι θεωρείται έκπληξη, καθώς είναι δεδομένα φιλοαμερικανός. Όμως έχουν αποκλειστεί και παραδοσιακοί φίλοι των ΗΠΑ, όπως η Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η Σύνοδος Κορυφής αναμένεται να επικεντρωθεί σε τρία βασικά θέματα: «Τον αγώνα ενάντια στον αυταρχισμό, την καταπολέμηση της διαφθοράς και την προώθηση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Εκτός από τους παγκόσμιους ηγέτες, ο Μπάιντεν θα καλέσει στη Σύνοδο μέλη της κοινωνίας των πολιτών και στελέχη του ιδιωτικού τομέα για μια σειρά εκδηλώσεων που επικεντρώνονται στον «σχεδιασμό συγκεκριμένων δεσμεύσεων για τη σύνοδο κορυφής». Σε περίπου ένα χρόνο, ο Μπάιντεν θα φιλοξενήσει, επίσης, μια δεύτερη Σύνοδο Κορυφής, αυτήν τη φορά με φυσική παρουσία των ηγετών, για να «καταγραφεί η πρόοδος που θα έχει σημειωθεί και να χαραχτεί κοινή πορεία προς τα εμπρός».
«Ορισμένες χώρες, όπως η Τουρκία και η Ουγγαρία, δεν έχουν προσκληθεί επειδή οι ηγέτες τους υπονομεύουν τα δημοκρατικά συστήματα εδώ και χρόνια» αναφέρει η ιστοσελίδα Politico. Σημειώνεται πως ο Τζο Μπάιντεν έχει χαρακτηρίσει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «αυταρχικό ηγέτη», ενώ ιδιαίτερα επικριτικές για την Τουρκία είναι οι εκθέσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Άλλωστε, κατά την τελευταία τους συνάντηση τον Οκτώβριο, ο Αμερικανός Πρόεδρος τόνισε στον Τούρκο ομόλογό του τη σημασία των ισχυρών δημοκρατικών θεσμών, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κανόνα της σημασίας του νόμου για την ειρήνη και την ευημερία. Από τότε που ο Τζο Μπάιντεν ανέλαβε τα ηνία του Λευκού Οίκου, στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων η αμερικανική κυβέρνηση δείχνει ξεκάθαρα λιγότερη ανοχή στις παραβιάσεις σε σχέση με τον Ντόναλντ Τραμπ.
Σε δεινή θέση η τουρκική οικονομία και ο Ερντογάν
Σε εγρήγορση παραμένουν Αθήνα και Λευκωσία όσο τα νέα από την Τουρκία είναι δραματικά σε ό,τι αφορά την οικονομία. Η τουρκική λίρα έχει στην κυριολεξία καταρρεύσει, καθώς με ένα ευρώ αγοράζεις 15 λίρες. Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι τιμές αλλάζουν τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα (πάντα ανοδικά), οι πολίτες είναι αναγκασμένοι να αγοράζουν ζάχαρη, λάδι και καφέ με δελτίο, αφού δεν μπορούν να πάρουν περισσότερες από δύο συσκευασίες, καθώς τα σούπερ μάρκετ δεν μπορούν να γεμίζουν τα ράφια τους.
Όπως είναι λογικό, έχει καταρρεύσει η αγορά αυτοκινήτων και των ηλεκτρονικών ειδών, αφού οι εισαγωγείς αντιμετωπίζουν αυτό που έζησαν οι εδώ επιχειρηματίες την εποχή του δημοψηφίσματος και των capital controls (μετά τον Ιούλιο του 2015 επί Τσίπρα), όταν τους ζητούσαν προκαταβολικά να πληρώσουν όλα όσα εισάγουν. Και, τέλος, ο κατώτατος μισθός έπεσε στα 199 ευρώ. Οπότε, πολύ λογικά ξεκίνησαν διαδηλώσεις από τους Τούρκους στις μεγάλες πόλεις. Και μπορεί ακόμη να μην είναι πολυπληθείς, αλλά έχουν πάθος κι ένταση.
Και ξαφνικά η Ελλάδα έγινε πρώτο θέμα. Εδώ και αρκετό διάστημα το αφήγημα της τουρκικής κυβέρνησης όπως διατυπώθηκε από τον υπουργό Άμυνας, Χολουσί Ακάρ, είναι ότι η Ελλάδα τζάμπα εξοπλίζεται και οι πολίτες της βρίσκονται σε εξαθλίωση. Τώρα ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιντσάρογλου σχολίασε την οικονομική κρίση στην Τουρκία φέρνοντας ως παράδειγμα την Ελλάδα: «Μέχρι χθες, μας έλεγαν ότι η Ελλάδα έχει καταστραφεί, η Ελλάδα είναι σε άθλια κατάσταση, η Ελλάδα χρεωκόπησε. Στην Ελλάδα, ο βασικός μισθός είναι κατά 2,7 φορές μεγαλύτερος, δηλαδή περίπου 3 φορές μεγαλύτερος από το βασικό μισθό της Τουρκίας. Ποιος είναι σε άθλια κατάσταση;» ανέφερε ο Κεμάλ Κιλιντσάρογλου. «Δεν έχει ενσκήψει ποτέ τέτοια καταστροφή στην ιστορία της δημοκρατίας», πρόσθεσε προσάπτοντας την ευθύνη για την ελεύθερη πτώση της τουρκικής λίρας προσωπικά στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος κυβερνά την Τουρκία από το 2003. Κατά τον κ. Κιλιτσντάρογλου, ο Ερντογάν έχει μετατραπεί σε «πρόβλημα εθνικής ασφαλείας» για την Τουρκία.
Οπότε όλοι αναμένουν μία κίνηση του Ερντογάν για να ξεγελάσει την πείνα του τουρκικού λαού. Οπότε δεν πρέπει να αποκλειστεί μία κίνηση στην τουρκική ΑΟΖ για να στείλει ένα μήνυμα ότι έρχονται λεφτά από τις εξορύξεις. Όμως όπως αναφέρουν οι αναλυτές δεν πρόκειται σε αυτή τη δεδομένη στιγμή να ενοχλήσει τις έρευνες της Total αφού θα υπάρχει και γαλλική φρεγάτα, ενώ το ίδιο αναμένουν και για το οικόπεδο που θα εξελίσσονται οι έρευνες της Exon mobil.